Giải pháp thâm canh điều bền vững: Đẩy mạnh tái canh và ghép cải tạo

Thời tiết không thuận lợi, dịch bệnh bùng phát đã gây hại ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng hạt điều, dẫn đến thiếu hụt nguyên liệu cho chế biến... Vậy, đâu là giải pháp để thâm canh điều bền vững?

Đáp ứng khoảng 30% nhu cầu chế biến, xuất khẩu

Từ năm 1996 đến nay, Việt Nam luôn là nước đứng đầu thế giới về xuất khẩu điều nhân. Trong tháng 11/2018, nước ta xuất khẩu  37.000 tấn điều nhân, thu về 291 triệu USD. Lũy kế xuất khẩu điều nhân 11 tháng đạt 342.000 tấn, kim ngạch 3,1 tỷ USD, tăng 5,9% về lượng và giảm 3,1% về giá trị so với cùng kỳ năm 2017. Giá xuất khẩu bình quân hạt điều đạt khoảng 9.297 USD/tấn, giảm 5%.

Tuy nhiên, ngành chế biến điều Việt Nam phải chi tới 2,25 tỷ USD để nhập khẩu điều thô nguyên liệu trong 11 tháng qua. Nguyên nhân do diện tích điều trồng lâu năm, cây già cỗi chiếm 60%, năng suất thấp. Mặt khác, do thời tiết không thuận lợi, dịch bệnh bùng phát (niên vụ 2016-2017) gây hại ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng hạt điều như thán thư, bọ xít muỗi, sâu đục thân…

TS. Trần Văn Khởi, quyền Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia, cho biết: Diện tích điều cả nước giảm liên tục, từ 440.000ha (năm 2007) xuống còn 290.000ha (2015), dự kiến năm 2018 đạt 302.000ha. Năng suất bình quân năm 2017 chỉ đạt 7,55 tạ/ha do biến đổi khí hậu, dịch bệnh. Dự kiến sản lượng năm 2018 đạt 354,8 ngàn tấn. Sản lượng điều cả nước chỉ đáp ứng khoảng 30% nhu cầu chế biến, xuất khẩu. Giống điều địa phương trồng bằng hạt chiếm 61,4%; diện tích điều già cỗi, sâu bệnh, sinh trưởng kém, năng suất thấp có khoảng 80.000ha ở khu vực Đông Nam Bộ. Diện tích điều giống mới chỉ đạt 32,3% diện tích điều toàn quốc.

Tại Bình Phước (hiện có 134.000ha điều, chiếm gần 50% diện tích điều cả nước), việc chăm sóc, thâm canh, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào vườn điều chỉ đạt 45% và 1/3 diện tích là điều trên 20 năm tuổi cần phải tái canh.

Đẩy mạnh tái canh và ghép cải tạo

Để đạt mục tiêu đến năm 2020 cả nước duy trì ổn định 300.000ha điều, sản lượng 450 ngàn tấn, nhiều chuyên gia cho rằng, cần đẩy mạnh tái canh và ghép cải tạo 60.000ha. Giải pháp đưa ra là đẩy mạnh thâm canh bằng cách dọn vườn, bón phân, kiểm tra vườn thường xuyên để phòng trừ sâu bệnh kịp thời; tái canh trồng mới bằng tiến bộ kỹ thuật và giống tốt; ứng dụng giống điều ra bông sớm, ra nhiều đợt trong một vụ; áp dụng tưới nước tiết kiệm, xen canh, bón phân, sử dụng các chế phẩm sinh học...

Bên cạnh đó, cần có chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư, liên kết với người trồng điều để tạo đầu ra ổn định cho sản phẩm và tạo vùng nguyên liệu bền vững.         

TS. Trần Văn Khởi đưa ra một số giải pháp cụ thể:

Về khoa học công nghệ, nhà vườn cần dùng giống mới, áp dụng kỹ thuật thâm canh, tái canh, nhất là xác định ngưỡng kinh tế của vườn điều để thực hiện tái canh hoặc thâm canh phục hồi theo quy trình kỹ thuật cụ thể của các cơ quan chuyên ngành.

Về tổ chức sản xuất, theo hình thức chuỗi liên kết ngành hàng điều; thành lập các tổ hợp tác, hợp tác xã kiểu mới để tăng khả năng tiếp cận tiến bộ kỹ thuật, vay vốn, xây dựng thương hiệu, vùng nguyên liệu, tiến tới sản xuất điều có chứng nhận nhằm nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm điều.

Hệ thống khuyến nông cần đẩy mạnh công tác tư vấn kỹ thuật cho nông dân về giống, canh tác, phòng trừ dịch hại...; tư vấn về thị trường; hỗ trợ thành lập hợp tác xã kiểu mới, câu lạc bộ, tổ hợp tác sản xuất điều, đặc biệt là các tỉnh cần triển khai hiệu quả Dự án thâm canh điều giai đoạn 2019-2021.