Thứ sáu, ngày 6 tháng 4 năm 2018 | 10:30

Tri ân các hùng binh năm xưa

Đình làng An Hải (xã An Hải, huyện đảo Lý Sơn, Quảng Ngãi) tổ chức Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa năm 2018.

Sáng 6/4 (tức 21/2 năm Mậu Tuất), tại Di tích cấp Quốc gia Đình làng xã An Hải, xã An Hải, huyện đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi), Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa do các tộc họ tiền hiền cùng các dòng họ hậu hiền khác tại huyện đảo Lý Sơn tổ chức.

Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa- nét văn hóa đặc sắc của cư dân huyện đảo Lý Sơn.

Lễ hội này không chỉ nhằm tri ân những người lính trong đội hùng binh Hoàng Sa kiêm quản Trường Sa năm xưa đã hy sinh để bảo vệ chủ quyền lãnh hải của Tổ quốc, mà còn là dịp để giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ, với mong muốn lớp con cháu hôm nay và mai sau tiếp tục gìn giữ chủ quyền biển đảo Việt Nam như ông cha đã từng làm từ hàng trăm năm trước.

Đông đảo du khách từ các tỉnh, thành trên cả nước cũng có mặt trong ngày lễ thiêng liêng này. Năm nay, các Công ty du lịch ở Quảng Ngãi đã mở hẳn một tour Quảng Ngãi - Lý Sơn để đón du khách ở xa kịp ra đảo trước ngày diễn ra lễ hội.

Bắt đầu nghi thức Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa, các bô lão, đại diện các họ tộc khấn vái linh hồn tổ tiên và các hùng binh. Tiếp đến, thầy pháp khấn nguyện trước bài vị các “chiến binh” Hoàng Sa và yểm bùa vào các hình nhân thế mạng các chiến binh trong ngày lễ. Theo quan niệm của người dân nơi đây, khi thầy cúng “yểm bùa” vào những hình nhân thế mạng thì người lính ra Hoàng Sa đã có người chết thế (thế lính) rồi.

Sau lễ, các họ tộc tổ chức cuộc rước thuyền và hình nhân thế mạng được thả ra biển. 5 chiếc thuyền câu (mô hình tượng trưng) cùng những hình nhân thế mạng đã lần lượt thả trôi ra Hoàng Sa theo con đường mà các bậc tiền nhân Lý Sơn đã ra đi từ hơn 400 năm trước ngay tại bến thuyền của đảo.

5 chiếc thuyền câu (mô hình tượng trưng) cùng những hình nhân thế mạng lần lượt thả trôi ra Hoàng Sa.

Việc tái hiện lại mô hình chiếc thuyền câu được các nghệ nhân thực làm giống như thuyền câu của các thế hệ trước đã từng đi Hoàng Sa, Trường Sa. Lễ được tổ chức theo nghi lễ truyền thống trên đảo, tái hiện lại những đội thuyền năm xưa ra đi bảo vệ vùng biển Hoàng Sa và Trường Sa thân yêu của Tổ quốc.

Theo di chỉ từ đầu triều Nguyễn, hàng năm triều đình ra lệnh cho huyện đảo Lý Sơn phải rút 70 tráng dân xung vào đội Hoàng Sa kiêm đội Bắc Hải được cấp mỗi người 6 tháng lương và 1 chiếc chiếu, 3 sợi mây, 7 nệp tre, 1 thẻ tre để ghi danh tánh. Mỗi khi chết thì bó lại và thả xuống biển may ra trôi dạt vào bờ có người vớt chôn cho biết tên họ.

Dùng thuyền buồm để tuần tra canh gát vùng biển, đồng thời tìm bắt hải sản, thu gom quí vật đêm về nộp cho triều đình, cứ tháng 2 đi cuối tháng 8 âm lịch trở về. Chèo khoảng 3 ngày, 3 đêm thì đến quần đảo Hoàng Sa nếu biển lặng và thuận gió. Sáu tháng trên biển phải đối phó với trăm ngàn nguy hiểm, có thể mất mạng bất kỳ lúc nào.

Sau lễ là phần hội đua thuyền truyền thống.

Nhưng có những lúc đi không thấy trở về, từ đó có câu ca dao lưu truyền: “Hoàng Sa trời nước mênh mông/ Người đi thì có mà không thấy về/ Hoàng Sa mây nước bốn bề/ Tháng hai khao lề thế lính Hoàng Sa”.

Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa được xem như di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, đặc biệt là giá trị về việc khẳng định chủ quyền biển đảo Việt Nam ở 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.

Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa là một nét văn hóa đặc sắc của cư dân huyện đảo Lý Sơn, là lễ tục mang đậm tính nhân văn, có ý nghĩa quan trọng trong đời sống tâm linh của người dân huyện đảo. Vừa tri ân những người có công trong việc gìn giữ biên cương Tổ quốc, vừa làm yên lòng những người còn sống. Thể hiện tính nhân văn cao cả và đạo lý "uống nước, nhớ nguồn", trong lịch sử bốn nghìn năm dựng nước và giữ nước của cha ông ta.

Để tôn vinh và phát huy nét sinh hoạt văn hóa dân gian, năm 2013, Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa của người dân đảo Lý Sơn đã được Bộ VH TT&DL trao Bằng công nhận là di sản phi vật thể quốc gia.

Ngay sau lễ, là Lễ hội đua thuyền truyền thống tứ linh để chào mừng buổi Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa năm 2018 thành công tốt đẹp.

Hải Yến