Trời mô xanh bằng trời Đồng Lộc

Đã 50 năm đi qua, Đồng Lộc (Can Lộc - Hà Tĩnh) không còn là “vùng đất chết”. Những đồi thông đã phủ kín, che đi những vết tích của chiến tranh. Những cánh đồng thẳng cánh cò bay thơm mùi lúa mới, tuyến đường vào Nam thời chống Mỹ nay thênh thang rộng mở, Ngã Ba Đồng Lộc giờ đã đổi mới tươi xanh.

Đồng Lộc - 50  năm máu và hoa

Ngã ba Đồng Lộc trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước được ví là điểm huyết mạch giao thông từ Bắc vào Nam; nằm giữa lòng chảo của hai ngọn núi là con đường độc đạo đi qua. Trong kháng chiến, hàng vạn tấn vũ khí, đạn dược, lương thực, với lớp lớp quân đi chi viện cho tiền tuyến qua đây. Vì thế, khi đánh phá miền Bắc, một vị tướng thuộc hạm đội 7 Mỹ nói: “Phải cắt đứt điểm yết hầu Ngã ba Đồng Lộc, Bắc Việt mới hết đường chi viện cho chiến trường miền Nam”.

Vì lý do đó, Đế quốc Mỹ tổ chức đánh phá Đồng Lộc suốt ngày đêm với hàng vạn tấn bom đạn. Một số nhà quân sự cho biết, mỗi mét vuông đất ở Ngã Ba Đồng Lộc phải hứng chịu trên 3 quả bom. Chỉ tính riêng 240 ngày, từ tháng 3 - 10/1968, đế quốc Mỹ đã trút xuống hơn 48.000 quả bom các loại, hòng biến Ngã Ba Đồng Lộc thành “tọa độ chết”.

Với tinh thần bất khuất anh dũng, quân và dân nơi đây đã chiến đấu làm thất bại âm mưu của kẻ thù. Tăng cường các lực lượng công an, quân đội, dân quân tự vệ, thanh niên xung phong (TNXP) có lúc lên tới 16.000 người, với 974.240 lượt ngày công phục vụ chiến đấu, san lấp hố bom. Với phương châm “Địch phá một, ta làm mười”, “Xe chưa qua, nhà không tiếc”, Hà Tĩnh đã huy động tổng lực về sức người, sức của, tháo dỡ hàng ngàn ngôi nhà ở của dân để lót đường cho xe ra tiền tuyến. Vừa giữ vững giao thông thông suốt, vừa chiến đấu, sẵn sàng chiến đấu.

Quân dân Ngã Ba Đồng Lộc đã bắn rơi 19 máy bay Mỹ, rà phá 1.780 quả bom từ trường nổ chậm. Trong chiến đấu gian khổ ngoan cường ấy, xuất hiện nhiều tấm gương anh hùng liệt sỹ, tên tuổi của họ gắn liền với núi, sông và đi vào huyền thoại “người con gái Sông La”, đó là La Thị Tám, chiến sỹ tự vệ giao thông hiên ngang đếm từng loạt bom rơi, lăn xả cắm tiêu; anh hùng Vương Đình Nhỏ, đội trưởng đội rà phá bom mìn; anh hùng Nguyễn Tiến Tuẩn, tiểu đội trưởng, tiểu đội cảnh sát giao thông ngày đêm đội mưa bom, bão đạn phân luồng cho từng đoàn xe ra tiền tuyến.

10 cô gái TNXP thuộc tiểu đội 4, Đại đội 552, Trung đội 55 TNXP do Võ Thị Tần, 24 tuổi, làm Tiểu đội trưởng, có nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, sẵn sàng san lấp hố bom, mở đường cho xe ra tiền tuyến. Ngày bất tử của 10 cô gái là  24/7/1968, vào lúc 15 giờ 30 phút, sau đợt bom thứ 14, tiếng bom vừa dứt, các chị vội xuống đường lao ra san lấp hố bom để giải phóng đoàn xe bị ách tắc vì bom Mỹ. Các chị đã anh dũng hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ. Khi đồng đội tìm thấy, các chị vẫn hiên ngang đứng tựa lưng vào vách núi, vẫn tư thế sẵn sàng chiến đấu.

Riêng Tiểu đội phó Hồ Thị Cúc, sau ba ngày đào bới tìm kiếm dưới làn bom đạn, đồng đội tìm thấy chị nằm dưới đống đổ nát, 10 ngón tay vẫn còn rớm máu. Tên tuổi của các chị đã hóa thành 10 đóa hoa bất tử: Võ Thị Tần (24 tuổi) - tiểu đổi trưởng; Hồ Thị Cúc (24 tuổi) - tiểu đội phó; Nguyễn Thị Nho (24 tuổi); Dương Thị Xuân (21 tuổi); Hà Thị Xanh (19 tuổi); Võ Thị Hợi (20 tuổi); Trần Thị Hường (19 tuổi); Trần Thị Rang (18 tuổi); Nguyễn Thị Xuân (20 tuổi); Võ Thị Hà (17 tuổi).

Và còn rất nhiều gương anh hùng lẫm liệt trong số hơn 4.000 người con anh dũng hy sinh nằm lại nơi mảnh đất Ngã Ba Đồng Lộc bất tử.

Với những chiến công của lực lượng TNXP, ngày 7/6/1972, Chủ tịch nước đã truy tặng danh hiệu Anh hùng liệt sỹ cho tiểu đội 10 cô gái. Và ngày 21/7/1989, Thủ tướng Chính phủ xếp hạng Ngã Ba Đồng Lộc là Di tích lịch sử Quốc gia, là địa chỉ đỏ để lớp lớp đoàn viên, thanh niên học tập. Các chị đã anh dũng nằm xuống, tên tuổi các chị cùng với hàng ngàn chiến sỹ TNXP đã hóa thành bất tử.

Xanh nên từ đất lửa

Về thăm xã Đồng Lộc, chắc những người đã từng đội mưa bom, bão đạn thời ấy sẽ không khỏi ngạc nhiên. Những ngọn đồi cằn trơ sỏi đá, chi chít hố bom năm xưa, bây giờ đã “lợp” kín những mùa hoa trái. Dưới chân những đồi thông xanh ấy là làng nối làng, ruộng nối ruộng trải dài. Một tiếng chuông ngân từ ngã ba này đã trở thành tiếng chuông thiêng sâu lắng giữa không gian và thời gian.

Chủ tịch UBND xã Đồng Lộc - Phan Hưng cho biết: Từ năm 1976-1979, xã quy hoạch lại đất đai, thôn xóm, cải tạo đồng ruộng, phải kiên nhẫn 3 năm ròng mới lành lặn vết thương. Thực hiện cơ chế khoán ruộng, giao đất cho nông dân, nhiều gia đình phấn khởi, phát huy nguồn lực sáng tạo, đầu tư phát triển kinh tế, xây dựng quê hương. Mỗi một thập kỷ đi qua, cấp ủy và chính quyền xã đều đúc rút bài học kinh nghiệm, nhìn rõ những mặt mạnh, mặt yếu và hoạch định mục tiêu cụ thể cho chặng đường mới.

50 năm đi qua, với sự hội nhập, tư duy mới và công nghệ mới, Đồng Lộc càng sáng lên những gam màu của bức tranh quê. Hiện nay, tổng sản lượng lương thực toàn xã đạt hơn 3.145 tấn, bình quân đầu người đạt 590kg/năm, thu nhập gần 23 triệu đồng/người/năm. Đi khắp 9 thôn, từ Tân Hương đến Kiến Thành, đâu đâu cũng thấy đường bê tông. Người dân hăng say bàn chuyện sản xuất, chăn nuôi, xây dựng nông thôn mới, làm vườn mẫu. Ai cũng tự hào khi được sống, học tập trên mảnh đất Đồng Lộc hôm nay.

Đồng Lộc không chỉ neo đậu trong lòng mọi người bằng những bài ca đi cùng năm tháng mà còn hiện hữu bởi niềm tin mãnh liệt, sự trỗi dậy đầy sung mãn của khí thiêng cha ông ngàn năm hun đúc, dồi dào sinh lực và tiềm năng.