Nông nghiệp năm 2022, nhiều “ngôi sao” ấn tượng

Kim ngạch xuất khẩu cao nhất từ trước đến nay

Theo thông tin từ Bộ Nông nghiệp và PTNT, tháng 12/2022, xuất khẩu các sản phẩm ngành nông nghiệp đạt 4 tỷ USD, đưa kim ngạch xuất khẩu toàn ngành năm 2022 đạt khoảng 53,22 tỷ USD, cao nhất từ trước đến nay. Con số này tăng 9,3% so với năm 2021.

Đóng góp cho sự tăng trưởng của ngành, nhóm nông sản chính đạt 22,6 tỷ USD (tăng 4,8 %); lâm sản đạt gần 17 tỷ USD (tăng 6,1%); thủy sản  10,9 tỷ USD (tăng 22,9%).

Đáng chú ý, có tới 11 nhóm mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD. Trong đó, 8 sản phẩm/nhóm sản phẩm kim ngạch trên 2 tỷ USD (cà phê, cao su, gạo, rau quả, điều, tôm, cá tra, sản phẩm gỗ) và 7 mặt hàng có kim ngạch trên 3 tỷ USD (gỗ và sản phẩm gỗ 10,92 tỷ USD; tôm 4,33 tỷ USD; cà phê 3,94 tỷ USD; gạo 3,49 tỷ USD; cao su 3,31 tỷ USD; rau quả 3,34 tỷ USD; hạt điều 3,07 tỷ USD).

Đặc biệt, năm 2022, thặng dư thương mại toàn ngành ước đạt 8,5 tỷ USD, tăng 30% so với năm 2021. Đây là con số lịch sử của ngành nông nghiệp, đóng góp chủ lực (chiếm khoảng 77%) trong tổng giá trị xuất siêu của cả nền kinh tế.

Xuất khẩu thủy sản, “ngôi sao” sáng nhất

Nhìn vào cơ cấu xuất khẩu của ngành nông nghiệp, có thể thấy năm nay thủy sản trở thành “ngôi sao” sáng nhất giúp nông nghiệp có một năm bội thu. Lần đầu tiên sau hơn 20 năm tham gia thị trường xuất khẩu, thủy sản chính thức gia nhập “câu lạc bộ” xuất khẩu trên 10 tỷ USD. Trong đó, cá tra lập kỷ lục 2,4 tỷ USD, cá ngừ đạt hơn 1 tỷ USD và tôm cán mốc 4,3 tỷ USD. Hầu hết xuất khẩu sang các thị trường như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản, Trung Quốc...đều tăng trưởng hai con số trở lên.

Chế biến tôm xuất khẩu tại nhà máy của Tập đoàn Minh Phu Seafood Corp, Khu công nghiệp Nam Sông Hậu (Hậu Giang). Ảnh: Vũ Sinh

Xuất khẩu tôm và cá tra tăng trưởng mạnh trong năm 2022 là nhân tố quan trọng giúp ngành thủy sản thiết lập kỷ lục xuất khẩu cả năm đạt 11 tỷ USD. Cụ thể, tôm có kim ngạch xuất khẩu ấn tượng khoảng 4,2 tỉ USD (tăng khoảng 13% so với năm 2021) và cá tra đạt 2,35 tỉ USD (tăng khoảng 70%).

Năm 2022, giá trị sản xuất thủy sản tăng 3% so với năm 2021, tổng sản lượng đạt hơn 9 triệu tấn, trong đó, sản lượng nuôi trồng đạt 5,2 triệu tấn, sản lượng khai thác 3,8 triệu tấn.

Chuỗi cung ứng lương thực, thực phẩm toàn cầu đứt gãy thì ngành Nông nghiệp đã đẩy mạnh xúc tiến thương mại để mở rộng các thị trường kể cả Mỹ, Nhật, Hàn Quốc, EU và gần đây là Trung Quốc. 

Ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), cho biết, Trung Quốc là thị trường lớn, quan trọng đối với hàng thủy sản Việt Nam. Trung Quốc thông báo mở cửa từ tháng 1/2023 được kỳ vọng sẽ giúp ngành thủy sản tiếp tục duy trì tăng trưởng cao.

“Dự báo sau khi mở cửa, nhu cầu thủy sản từ thị trường này sẽ bùng nổ giống như với thị trường châu Âu, Mỹ sau dịch Covid-19 trong các năm 2020 - 2021 và bù đắp được lượng đơn hàng sụt giảm từ các nước này. Đặc biệt, hiện tại số lượng doanh nghiệp xuất khẩu cá tra Việt Nam sang Trung Quốc lớn nhất, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Việt dễ dàng đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu sang thị trường hơn tỷ dân”, ông Hòe nói.

Về kế hoạch xuất khẩu năm 2023, ngành thủy sản đặt mục tiêu xuất khẩu 10 tỉ USD, tổng sản lượng thủy sản khoảng 8,7 triệu tấn.

Xuất khẩu lúa gạo đạt 7 triệu tấn

Dù thị trường thế giới có nhiều biến động, năm 2022, gạo Việt Nam xuất khẩu ước đạt 7 triệu tấn, trị giá gần 4 tỉ USD, tăng 500.000 - 700.000 tấn so với năm 2021. Đây là khối lượng gạo xuất khẩu rất ấn tượng trong năm  và lập lại mức xuất khẩu kỷ lục 7,72 triệu tấn của năm 2012.

Sản phẩm gạo Lộc Trời mang thương hiệu Cơm Vietnam lần đầu lên kệ hàng của Carrefour. Ảnh: Nguyễn Thu Hà

Năm 2022, thị trường xuất khẩu gạo Việt Nam gặp nhiều thuận lợi khi khách hàng mua gạo truyền thống là Philippines tăng nhập khẩu từ 2,9 triệu tấn lên 3,4 triệu tấn. Thị trường Trung Quốc cũng chuyển sang nhập khẩu với khối lượng lớn vào cuối năm.

Một số quốc gia châu Âu có xu hướng nhập khẩu gạo nhiều hơn thay thế cho nguồn cung lúa mì bị sụt giảm vì xung đột Nga – Ukraine.

Ngày 2/9, lần đầu tiên gạo ST25 thương hiệu A An của Tập đoàn Tân Long được sử dụng trong thực đơn của Văn phòng Nội các Nhật Bản.

Một thương hiệu khác là Cơm Việt Nam Rice của Lộc Trời cũng tiến vào gần 800 đại siêu thị và hơn 3.000 siêu thị, chuỗi cửa hàng tiện ích trên toàn nước Pháp...

Một tín hiệu lạc quan đối với ngành gạo nước ta là, ngay từ đầu năm mới, các nhà máy đã ký được nhiều đơn hàng xuất khẩu, đặc biệt có giá bán khá tốt.

Gần 30.000 tấn là sản lượng gạo mà Công ty cổ phần Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An phải giao cho các đối tác ở Đông Nam Á ngay trong đầu năm mới. Doanh nghiệp rất vui vì thị trường gạo khá khởi sắc. Hiện nhiều nước đang tăng cường nhập khẩu gạo từ Việt Nam.

“Lịch chúng tôi giao hàng khoảng tháng 4/2023 mới xong các hợp đồng mới. Hàn Quốc mua 20.000 tấn, 4.000 tấn đi Singapore và 2.000 tấn đi Malaysia”, ông Phạm Thái Bình, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An, cho biết.

Hiện tỷ lệ gạo thơm, chất lượng cao của Việt Nam đạt hơn 90%. Nhờ điều này mà giá xuất khẩu luôn giữ mức cao hơn so với gạo Thái Lan, Ấn Độ. Đặc biệt, năm 2023, các doanh nghiệp gạo trong nước tiếp tục bán được giá khá cao.

Ngành rau quả dự báo sẽ “làm nên chuyện”

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho biết, 2022 là năm khá thành công của xuất khẩu trái cây vì có nhiều thị trường mới, nguồn cung cũng dồi dào, gần Tết nhưng tình hình biên giới lưu thông tốt... Các sản phẩm như: chuối, sầu riêng, chanh dây xuất khẩu chính ngạch vào thị trường Trung Quốc; nhãn tươi nhập khẩu vào Nhật Bản; bưởi da xanh, chanh được nhập khẩu vào thị trường New Zealand.

Trước đó, có 11 loại trái cây của Việt Nam hiện được phép xuất khẩu chính ngạch vào Trung Quốc gồm: Vải thiều, nhãn, dưa hấu, thanh long, chôm chôm, chuối, mít, xoài, măng cụt, sầu riêng, chanh leo.

Từ ngày 10/11/2022, có thêm tổ yến, khoai lang được phép xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc. Như vậy, Việt Nam có 13 loại nông sản xuất chính ngạch vào thị trường nước này.

Đồng thời, Việt Nam có 7 loại trái cây tươi được cấp phép xuất khẩu sang Mỹ gồm: Xoài, nhãn, vải, thanh long, chôm chôm, vú sữa, bưởi da xanh.

Ngành rau quả dự báo sẽ “làm nên chuyện” trong năm 2023. Sau khi trải qua một năm thăng trầm khi giá trị xuất khẩu có thời điểm giảm tới gần 20% so với năm 2021, thời gian qua hàng loạt sản phẩm chính thức có “visa” xuất khẩu chính ngạch sang các thị trường lớn như  Trung Quốc, Mỹ, New Zealand, Nhật Bản…, mở ra cơ hội cho xuất khẩu rau quả bùng nổ trong thời gian tới.

Đặt mục tiêu lớn trong năm 2023

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Phùng Đức Tiến cho biết: Ngành nông nghiệp cam kết sẽ tiếp tục đi sâu hơn nữa vào phát triển chất lượng sản phẩm trong năm 2023. Đặc biệt, Bộ Nông nghiệp PTNT sẽ triển khai tuyên truyền nâng cao nhận thức, tư duy cho người dân chuyển từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp, nâng cao kỹ thuật canh tác gắn với chuyển đổi số, chuyển từ sản xuất đơn giá trị sang đa trị. Toàn ngành nông nghiệp cam kết đẩy mạnh cơ cấu lại theo hướng phát triển nông nghiệp sinh thái, hiện đại, kinh tế tuần hoàn.

Năm 2023, dự báo nền kinh tế thế giới tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Trên cơ sở cân đối các nguồn lực và trao đổi với các bộ, ngành, ngành Nông nghiệp đặt mục tiêu tốc độ tăng trưởng GDP toàn ngành đạt 3%; Tổng kim ngạch xuất khẩu nông - lâm - thủy sản đạt 54 tỷ USD.

Để đạt được mục tiêu đề ra, toàn ngành Nông nghiệp và PTNT tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại theo hướng phát triển nông nghiệp sinh thái, hiện đại, kinh tế tuần hoàn... Tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, giảm thiểu tác động tiêu cực của dịch bệnh và biến động thị trường để gia tăng xuất khẩu, tận dụng tốt cơ hội từ các hiệp định EVFTA, CTPPP cho hàng nông sản Việt Nam.

Song song với đó, tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại ngành, nâng cao năng suất, chất lượng hàng nông sản và hiệu quả sản xuất, kinh doanh. Phát triển mạnh thị trường tiêu thụ nông - lâm - thủy sản cả trong nước và xuất khẩu. Xây dựng chuỗi giá trị ngành hàng từng loại nông sản, gắn với phát triển hạ tầng logistics nông nghiệp, nông thôn, đảm bảo chuỗi cung ứng thị trường trong nước. Ngành sẽ chủ động đưa ra các kế hoạch, phương án đồng bộ để đạt được mục tiêu đề ra trong năm mới, bởi năm 2023 được coi là năm bản lề cho kế hoạch 2021-2025.

Đồng thời, tích cực trong công tác đổi mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất, kinh doanh trong nông nghiệp; các hình thức hợp tác, liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản theo chuỗi giá trị, kết nối hệ thống tiêu thụ toàn cầu.