Chưa quy định rõ về thời gian làm thêm

Báo cáo trước Quốc hội, Chủ nhiệm Uỷ ban Về các vấn đề xã hội Nguyễn Thuý Anh, cho biết, cùng với ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, quá trình lấy ý kiến về dự thảo Bộ luật cho thấy, vẫn còn có ý kiến khác nhau về việc tăng thời gian làm thêm và quy định tuổi nghỉ hưu.

Tăng thời gian làm thêm, hiệu suất lao động có tăng?

Báo cáo trước Quốc hội việc tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Bộ luật Lao động (sửa đổi), Chủ nhiệm Uỷ ban Về các vấn đề xã hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, hiện có nhiều ý kiến khác nhau về việc tăng thời gian làm thêm.

Giảm giờ làm là xu hướng tiến bộ, đặc biệt trong bối cảnh công nghệ ngày càng phát triển, tay nghề người lao động ngày càng cao thì cần giảm thời giờ làm việc để bảo đảm sức khỏe và an toàn cho người lao động.

Bên cạnh đó, việc tăng thời giờ làm thêm trong điều kiện công tác thanh tra, kiểm tra, chế tài xử lý vi phạm còn hạn chế sẽ có thể dẫn đến tình trạng doanh nghiệp lợi dụng thời giờ làm thêm, khai thác tối đa sức lao động, hậu quả là người lao động sẽ cạn kiệt sức lao động sớm hơn so với tuổi lao động.

Từ đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội không tán thành việc đề xuất mở rộng khung thỏa thuận giờ làm thêm tối đa dù thực tế người sử dụng lao động và người lao động có nhu cầu.

Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin báo cáo đề xuất 2 phương án trình Quốc hội là giữ nguyên theo quy định hiện hành và  nâng khung thỏa thuận giờ làm thêm tối đa từ 300 giờ theo quy định hiện hành lên 400 giờ/năm theo đề xuất của Chính phủ.

Thảo luận về vấn đề này, đại biểu Nguyễn Thị Xuân (Đắk Lắk), cho biết, theo quy định hiện hành, thời giờ lao động bình thường của người lao động Việt Nam đang ở mức cao hơn so với nhiều nước trong khu vực và thế giới. Số giờ làm việc hiện nay của người lao động nước ta là 48 giờ/tuần, cộng thêm với thời giờ làm thêm được phép tối đa theo quy định hiện hành là 300 giờ/năm, thì tổng quỹ thời gian làm việc của người lao động lên đến 2.620 giờ/năm, trong khi ở Trung Quốc là 2.288 giờ/năm và ở Hàn Quốc là 2.246 giờ/năm.

Trong khi xu hướng giảm giờ làm đang là xu hướng chung của các nước trên thế giới, trên cơ sở đầu tư phát triển phương thức sản xuất, áp dụng khoa học công nghệ, bảo đảm tăng năng xuất lao động nhưng cũng duy trì sức khỏe bảo đảm khả năng lao động của người lao động, tạo điều kiện cho người lao động có thời gian chăm sóc gia đình, tham gia các hoạt động văn hóa.

Đại biểu Nguyễn Thị Xuân cho rằng việc tăng thời giờ làm thêm trong điều kiện công tác thanh tra, giám sát và chế tài còn hạn chế sẽ dẫn đến tình trạng doanh nghiệp lợi dụng tăng thời giờ làm thêm  để khai thác sức lao động quá mức. Đại biểu bày tỏ nhất trí với phương án là không mở rộng khung thỏa thuận làm thêm giờ tối đa so với quy định hiện hành và cần bổ sung các chế tài đủ mạnh để xử lý các tổ chức doanh nghiệp vi phạm các quy định  của Bộ luật Lao động.

Rơi nước mắt khi nói về tăng thời gian làm thêm

Đại biểu Vũ Tiến Lộc (Thái Bình) đồng tình tăng lên tối đa 400 giờ/năm so với quy định hiện hành 300 giờ và cho rằng đây là khung giờ để người lao động và người sử dụng lao động tự nguyện thỏa thuận. Người lao động có quyền đồng ý hoặc không đồng ý làm thêm và chỉ giới hạn trong một số ngành nghề đặc thù, thời vụ cao điểm.

Giờ làm thêm tối đa của nước ta hiện thấp hơn so với nhiều quốc gia cạnh trạnh về lao động, như Bangladesh 408 giờ, Trung Quốc 432 giờ, Hàn Quốc 624 giờ, Indonesia 728 giờ…

Không đồng tình với ý kiến này, đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm (TP. HCM) tranh luận: Việc duy trì giờ làm bình thường 48 giờ làm/tuần và tăng giờ làm thêm lên 400 "hợp lý, nhân văn và tự nguyện trên cơ sở nào"?

Theo đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm, nhiều người lao động và tổ chức công đoàn cho biết công nhân không muốn làm thêm, mặc dù trên thực tế họ cần làm thêm giờ vì tiền lương, thu nhập hiện nay của người công nhân quá thấp, không đủ trang trải cuộc sống.

Đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm đã không kìm nén được xúc động và rơi nước mắt khi phát biểu: “Chúng ta nhìn thực tế vào cuộc sống của người công nhân, nhìn vào dáng vẻ, tâm thế của người công nhân khi đến làm việc. Hãy nhìn vào những đứa trẻ mà cha mẹ của họ phải gửi về quê, có người mẹ người cha nào muốn xa con họ hay không? Thậm chí một năm, hai năm chưa được gặp con. Có những người cha, người mẹ là ông, bà rất già rồi vẫn phải giữ cháu để cha mẹ chúng đi làm việc”.

Tăng tuổi nghỉ hưu đối với nữ khi đủ 60 tuổi

Về quy định tuổi nghỉ hưu, Bà Nguyễn Thuý Anh cho biết, do còn có ý kiến khác nhau và đây là vấn đề có tác động lớn đối với người lao động và thị trường lao động, Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình Quốc hội 2 phương án quy định về tuổi nghỉ hưu.

Phương án 1: Tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường được điều chỉnh theo lộ trình cho đến khi đủ 62 tuổi đối với nam vào năm 2028 và đủ 60 tuổi đối với nữ vào năm 2035. Kể từ năm 2021, tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường là đủ 60 tuổi 3 tháng đối với lao động nam và đủ 55 tuổi 4 tháng đối với lao động nữ; sau đó, cứ mỗi năm tăng thêm 03 tháng đối với lao động nam và 4 tháng đối với lao động nữ.

Ủng hộ phương án này, đại biểu Nguyễn Sơn (Hà Tĩnh) đề nghị cần có quy định người lao động trong một số ngành nghề có thể nghỉ hưu trước và sau độ tuổi, thậm chí là 10 năm thay vì 5 năm. Lộ trình công khai, minh bạch để người lao động biết được độ tuổi phù hợp với ngành nghề của mình. Người làm công việc nặng nhọc, trong môi trường độc hại có thể nghỉ trước tuổi, đồng thời người có trình độ, làm trong lĩnh vực khác có thêm thời gian làm việc, cống hiến.

Phương án 2: Tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường được điều chỉnh theo lộ trình cho đến khi đủ 62 tuổi đối với nam và đủ 60 tuổi đối với nữ. Kể từ ngày 1 tháng 1 năm 2021, căn cứ theo ngành nghề, tính chất công việc, môi trường và điều kiện lao động, địa bàn và cung, cầu của thị trường lao động, xu hướng già hóa dân số, Chính phủ quy định cụ thể lộ trình điều chỉnh tuổi nghỉ hưu của người lao động.

Góp ý phương án này, đại biểu Ma Thị Thuý (Tuyên Quang) cho rằng, vẫn còn nhiều băn khoăn về cả hai phương án trên. Đề nghị cân nhắc thận trọng các yếu tố về lĩnh vực, ngành nghề, vùng miền để thiết kế linh hoạt hơn và cũng cần có đánh giá tác động rõ hơn khi quy định.