Chuyện giờ mới kể về lán Đồng Minh mang biệt danh “Con nai”

Ngày 4/5/1945, Hồ Chí Minh quyết định rời căn cứ Pác Bó (Cao Bằng) về Tân Trào (Tuyên Quang) theo con đường Nam tiến mà Người đã vạch ra cho đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân ngày trước. Trải qua 18 ngày đêm, Người đến Tân Trào trưa ngày 21/5/1945. Nơi dừng chân đầu tiên là đình Hồng Thái, sau đó Người vào làng Kim Long ở và làm việc tại gia đình nhà ông Nguyễn Tiến Sự (Chủ nhiệm Việt Minh của làng Kim Long).

Hai nhân viên điện đài theo Hồ Chí Minh suốt hành trình được bố trí vô tuyến điện dưới các tán cây trong vườn nhà ông Nguyễn Tiến Sự, với nhiệm vụ giữ liên lạc giữa ta và quân Đồng Minh. Được ít ngày, để đảm bảo bí mật và tiện làm việc, Bác nói với các đồng chí cán bộ địa phương dẫn Người đi chọn địa điểm để dựng một căn lán. Qua vài địa điểm, đến rừng Nà Nưa, Người đồng ý dựng lán, sau đó lán được các chiến sỹ cảnh vệ và cán bộ địa phương cất dựng. Người chuyển từ nhà ông Nguyễn Tiến Sự lên ở và làm việc trên lán Nà Nưa.

Đại đội Việt Mỹ đang huấn luyện quân sự tại Khuổi Kịch, xã Tân Trào tháng 7/1945.

Tại đây, giữa tháng 6/1945, khi tiếp xúc với ông Patty qua điện đài, Bác được biết sẽ có một toán quân Mỹ, do một sỹ quan trung cấp chỉ huy nhảy dù xuống Tuyên Quang và yêu cầu phía Việt Nam chuẩn bị địa điểm làm việc. Ngày 30/6/1945, qua hệ thống điện đài, Người trả lời Patty rằng đồng ý cho một toán quân Đồng Minh nhảy dù xuống Tân Trào và yêu cầu cho biết bao giờ thì họ có thể đến.

Theo như thoả thuận, ngày 16/7/1945, toán quân Đồng Minh mang biệt danh “Con nai” đã nhảy dù xuống vùng đất Tân Trào do thiếu tá Thomas chỉ huy. Đội “Con nai” gồm có 5 người: Thiếu tá E.K Thomas (chỉ huy); Trung uý Mông - Pho (sĩ quan Pháp); Trung sĩ Lô Gốt; Trung sĩ Phác - Người An Nam ( Phiên dịch); Binh nhất Pruy- niê (y tá của đội).

Sau khi nhảy dù an toàn xuống Tân Trào, nhóm quân Đồng Minh được bố trí ở trong khu rừng Nà Nưa, gần căn lán của Bác. Tại đây, Người cùng với một số đồng chí cán bộ trong Khu giải phóng đã chiêu đãi đội “Con nai” một bữa tiệc bê thui, bữa tiệc đó đã tạo ấn tượng tốt đẹp với quân Đồng Minh.

Ngày 17/7/1945, Thiếu tá E.K Thomas đã có buổi hội đàm ngắn với lãnh tụ Hồ Chí Minh. Trong cuộc nói chuyện này, Bác khẳng định: Mặt trận Việt Minh là sự hợp nhất của tất cả các đảng phái chính trị được tổ chức ra với mục đích duy nhất là đánh đổ chính quyền của nước ngoài trên đất nước Việt Nam và đấu tranh cho tự do và hoàn toàn độc lập của Đông Dương.

Ngày 19/7/1945, Người có buổi hội đàm nữa với Thiếu tá E.K Thomas về việc tuyển chọn binh sĩ để cho quân Đồng Minh huấn luyện. Cùng ngày, Hôlan, người lính Đồng Minh tiếp theo được nhảy dù xuống Tân Trào.

Ngày 25/7/1945, Bác một lần nữa yêu cầu Thiếu tá E.K Thomas, nhờ phía Mỹ báo cho người Pháp biết, Người có thể nói chuyện với đại diện phía Pháp ở Côn Minh hoặc Bắc Kỳ.

Người còn gửi Chính phủ Pháp một bản đề nghị gồm 5 điểm: Thực hiện phổ thông đầu phiếu để bầu ra một nghị viện quản lý đất nước do một ông Toàn quyền người Pháp làm Chủ tịch cho đến khi Việt Nam hoàn toàn độc lập. Toàn quyền sẽ lập một nội các hay đoàn cố vấn được Nghị viện chấp nhận. Quyền hạn chính xác của các quan chức nói trên sẽ được thảo luận sau.

Độc lập phải được ban bố cho đất nước ít nhất trong vòng 5 năm nhưng không quá 1 năm. Các nguồn lợi thiên nhiên của đất nước phải được trả lại cho nhân dân trong nước với một sự đền bù thích đáng. Mọi quyền tự do do Liên Hợp quốc đề ra được đảm bảo thi hành cho người Đông Dương. Cấm chỉ việc buôn bán thuốc phiện.

Trong các ngày 27-28-29/7/1945, Thiếu tá E.K Thomas, Binh nhất Pruyniê cùng 6 người lính Việt Minh đi thị sát đường số 3 và Chợ Chu thuộc tỉnh Thái Nguyên.

Từ ngày 1 – 6/8/1945, những người lính Đồng Minh phối hợp với chúng ta tiến hành huấn luyện cho Đại đội Việt - Mỹ (Đại đội này do đồng chí Đàm Quang Trung làm Đại đội trưởng, Thiếu tá E.K Thomas làm Tham mưu trưởng).

Ngày 7/8/1945, đội “Con nai” cùng Đại đội Việt - Mỹ di chuyển đến Khuổi Kịch, xã Tân Trào để huấn luyện quân sự. Lán Đồng Minh tại khu rừng Nà Nưa trong thời kỳ chuẩn bị Tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám đã ghi dấu sự hợp tác giữa Mặt trận Việt Minh và phái đoàn Đồng Minh.

Cách mạng Tháng Tám bùng nổ, ngày 16/8/1945, những người lính Đồng Minh cùng Đại đội Việt Mỹ rời Tân Trào tiến sang giải phóng Thái Nguyên và tiến về Hà Nội. Với chính sách đối ngoại đa phương, tận dụng mọi sự ủng hộ, giúp đỡ của các lực lượng, đây thực sự là sách lược mềm dẻo, linh hoạt của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Hoàng Văn (Ảnh và tư liệu do Ban Quản lý khu du lịch lịch sử văn hóa và sinh thái Tân Trào cung cấp)