Mắc ca bội thu, nhờ giống “chuẩn” của Anh Quân Đắk Lắk

Đó là vườn cây giống Anh Quân (TP. Buôn Ma Thuột) và Vinamaca.

Từ hai vườn ươm này, chỉ sau vài năm, bà con ở các vùng, miền đã có những mùa quả bội thu.

Ở miền Bắc

Ông Phạm Văn Hồ, ở xã Thành Vân, huyện Thạch Thành (Thanh Hoá), nguyên là kỹ sư lâm nghiệp, cho biết, ông mua trên 2.000 cây giống mắc ca tại vườn ươm Anh Quân vào những năm 2014 – 2015. Năm 2019, ông mua thêm 2.000 cây, trồng trên đất đồi rừng 30ha. Theo đó, 2.000 cây trồng năm 2014 - 2015, sau 3 năm đã có quả.

Ông Hồ bên vườn mắc ca trĩu quả của gia đình.

Song, cách trồng, chăm sóc mắc ca của ông cũng khác, 3 - 4 năm đầu, chỉ để vài chùm hoa/cây để theo dõi quả, nếu để nhiều, cây sẽ “chột”, không lớn được. Từ năm 2017 – 2018 đến nay, để cây ra hoa tự nhiên, có cây đạt 10kg quả/cây. Dự kiến, từ năm thứ 10 trở đi, sẽ cho sản lượng ổn định, khoảng 4 tấn quả/ha. Năm 2017 – 2018, thu được 1 tấn quả/năm, bán cho bà con Sơn La để làm giống, giá 80.000 đồng/kg (cả vỏ xanh). Năm 2019, đạt 2 tấn hạt (đã tách vỏ xanh), bán cho bà con Nghệ An để làm giống, với giá 120.000 đồng/kg. 

Mặt khác, theo ông Hồ, để có vườn mắc ca 30ha phải đầu tư 100 triệu đồng/ha, nhưng ông chỉ hết 70 triệu đồng/ha. Ông Hồ cho biết, mức đầu tư thấp là do ông vào tận Đắk Lắk mua cây giống tại vườn Anh Quân, chăm sóc cây bằng nguồn phân chuồng tự ủ, vì gia đình có trang trại lớn và chăn nuôi nhiều bò. Hơn nữa, nhờ vườn đồi rộng, ông sản xuất nông - lâm kết hợp, trồng xen mía, dứa, bơ, chuối, chanh, xoài trong diện tích mắc ca, đồng thời kết hợp nuôi ong, lấy cây ngắn ngày nuôi cây mắc ca.

Mùa quả năm 2020, dự kiến tháng 10 sẽ thu hoạch, nay đã đậu quả khá đều. Tuy nhiên, do khí hậu miền Bắc nên gia đình không thu được mắc ca trái vụ. 

Khu vực Tây Nguyên

Cùng mua giống mắc ca của Anh Quân, ông Phạm Thế Hưng ở phường An Bình, thị xã Buôn Hồ (Đắk Lắk), cho biết, ông mua 500 cây mắc ca, tại cơ sở giống Anh Quân, trồng xen trong vườn sầu riêng. Hiện, cây đã cho trái mùa thứ 2, vụ thứ nhất thu được 1,2 tấn hạt, giá bán buôn bình quân 98 triệu đồng/tấn. Vụ thứ 2, dự kiến thu hoạch vào tháng 7 – 8 âm lịch năm 2020; vụ trái mùa, đang chuẩn bị thu hoạch.

Các giống ông Hưng mua của Anh Quân là: OC (150 cây), vỏ mỏng, nhân to, nhưng có nhược điểm là ít trái. Do vậy, ông mua thêm 2 loại giống khác nhau, có đặc điểm quả sai, nhưng hạt nhỏ hơn OC, để bù trừ cho nhau. Mỗi loại  giống được trồng riêng theo từng khu vực, để khi thu mua không bị lẫn lộn, vì vỏ mỏng, vỏ dày phải được xát tách vỏ và sấy khô riêng.

Ở Gia Lai, ông Nguyễn Thành Của (làng Đê - rơn 2, xã Đắk drăng, huyện Mang Yang) cho biết, ông có 4ha cà phê, năm 2014, mua 250 cây giống mắc ca của Anh Quân, gồm 3 loại: OC, QN1 và 849 về trồng xen với cà phê. Sau 3 năm, mắc ca cho trái bình quân 20kg hạt tươi/cây. Tuy nhiên, do thời điểm này, ông bận rộn với cà phê, lại thêm có thông tin tiêu cực về cây mắc ca, gia đình cũng bỏ bê, thiếu chăm sóc ban đầu, nên bị chết khoảng một nửa.  Hiện, chỉ còn 120 cây, năm 2019 cho thu hoạch trên 2 tấn hạt tươi, thương lái đến thu mua tại vườn với giá 100.000 đồng/kg, bán tại đại lý 110.000 đồng/kg.

Trồng mắc ca xen trong cà phê hầu như không phải chăm sóc gì, nhưng lãi khá cao. Năm 2019, ông Của thu được 20 tấn cà phê, được 800.000 triệu đồng; 120 cây mắc ca thu 200 triệu đồng.

“Do trồng xen mắc ca thu cao như vậy nên dự kiến sang tháng 6 - 7 dương lịch, tôi trồng xen thêm 2ha, khoảng 400 cây mắc ca, năm 2021, trồng tiếp 2ha còn lại”, ông Của nói.

Giống “chuẩn”, lãi lớn

Bên cạnh những vườn mắc ca trĩu quả của các địa phương nói trên, còn có các dự án phát triển cây mắc ca của một số tỉnh như Đắk Nông, Thanh Hóa, Lai Châu… cũng đã sử dụng cây giống của Anh Quân, để cung cấp cho bà con, nhằm phát triển kinh tế, xoá đói giảm nghèo.

Ông Nguyễn Hữu Hiển, kỹ sư lâm nghiệp, chủ vườn ươm cây giống mắc ca Anh Quân, xã Hoà Thắng, TP. Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk) cho biết: “Vườn giống của gia đình có gần 3ha, trong đó có 600 cây bố mẹ, nhập giống chuẩn của Úc, Trung Quốc, Mỹ từ năm 2009. Bắt đầu cắt cành ghép, cung cấp cho bà con trong cả nước từ năm 2013 đến nay.

Mỗi khách hàng, dù là ở khu vực miền Nam hay miền Bắc, tôi đều điện thoại hỏi thăm, hướng dẫn bà con về kỹ thuật trồng, chăm sóc mắc ca. Hoặc, những sự cố phát sinh trong quá trình trồng, chăm sóc, để đảm bảo cây sinh trưởng khoẻ, năng suất cao. Những hộ trồng từ năm 2011 đến nay, trung bình đạt 25kg hạt tươi/cây.

Năm 2019, Cơ sở xuất bán 100.000 cây giống, chủ yếu đi các tỉnh vùng Tây Bắc và các tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk, Lâm Đồng, Đắk Nông. Từ đầu năm 2020 đế nay đã xuất bán được khoảng 10.000 cây tại khu vực Tây Nguyên, chủ yếu để trồng xen trong vườn cà phê, cây ăn quả. Mặt khác, bà con Tây Nguyên thường trồng mắc ca vào mùa mưa (khoảng tháng 6 - 7), lúc ấy mới xuất bán đồng loạt. Hiện, do đại dịch Covid-19, nên việc trồng mắc ca ở khu vực miền Bắc có chậm lại”.

Anh Hiển cho biết, bí quyết để có cây giống chuẩn, chủ vườn không nên “tham lam”, vừa khai thác quả, vừa khai thác cành ghép, nếu được cái này, sẽ hỏng cái kia. Toàn bộ 600 cây giống của anh Hiển, hàng năm được chăm sóc kỹ lưỡng, chỉ để khai thác cành ghép, hoàn toàn không cho đậu quả, để giữ sức khoẻ cho cây.