Nghệ An tăng cường các giải pháp chống hạn bền vững

Thiếu nước sản xuất vụ hè thu

Có mặt tại hồ chứa nước Khe Xiêm (xã Nghi Hưng, huyện Nghi Lộc) thấy mực nước khá thấp. Điều này khiến nhiều diện tích lúa  bị thiếu nước.

Ông Nguyễn Viết Thanh, Chủ tịch UBND xã Nghi Hưng, cho biết: Hồ chứa nưóc Khe Xiêm tưới cho trên 120 ha lúa, nhưng nay chỉ còn trên 35% lượng nước, nếu  nắng nóng tiếp tục kéo dài, phương án cuối cùng là đặt bơm dã chiến bơm nước từ lòng hồ ra cứu lúa.

Năm nay, Nghi Lộc gieo cấy trên 6.000ha, trong đó có trên 3.700ha ở vùng hồ chứa. Do nắng nóng kéo dài, 42 hồ chứa hiện chỉ còn  30-50% lượng nước. Huyện đang thực hiện giải pháp sử dụng các trạm bơm điện, bơm dã chiến bơm nước từ hệ thống sông Cấm, sông cụt… lên bổ sung lượng nước tưới cho diện tích lúa ở các xã Nghi Văn, Nghi Kiều, Nghi Lâm…, dành nước lòng hồ phục vụ giai đoạn lúa làm đòng, trổ bông.

Thời điểm này, hồ chứa Vệ Vừng (xã Đồng Thành) có nhiều khu vực đã trơ đáy, trâu, bò ra  giữa lòng hồ để ăn cỏ. Ông Ngô Xuân Trang, Cụm trưởng Cụm hồ Nam (Xí nghiệp Thủy lợi Yên Thành), cho biết: Hồ chứa Vệ Vừng có dung tích 22 triệu mét khối nước, tưới cho trên 500ha lúa của 7 xã thuộc huyện Yên Thành. Do nắng nóng kéo dài nên đến nay mực nước ở lòng hồ chỉ đạt trên 20% dung tích. Việc phục vụ nước tưới rất căng thẳng, phải cho đặt các máy bơm dã chiến bơm bổ sung nước từ hồ Quản Hài sang tưới cho diện tích lúa ở hồ chứa Vệ Vừng.

Đến cánh đồng lúa ở xóm Hậu Thành, xã Tây Thành (Yên Thành), thấy bà con nông dân đang be bờ đắp lại bờ ruộng. Ông Trần Nam ở xóm Hậu Thành cho biết, gia đình làm 2 sào lúa hè thu, do hồ chứa cạn nước nên ruộng lúa thiếu nước, đang tính đưa máy bơm điện mi ni ra khe suối bơm nước lên cứu lúa.

Men theo bờ ruộng, chúng tôi tìm đến hồ chứa Khe Giang, xóm Hậu Thành, hồ chứa khô cạn, chỉ còn vũng nước nhỏ giữa lòng hồ. Được biết, xóm Hậu Thành có gần 10ha lúa, nếu trời không mưa, nguồn nước tưới sẽ rất khó khăn.

Ông Nguyễn Công Triều, Chủ tịch UBND xã Tây Thành (Yên Thành) cho biết thêm, xã có trên 20 hồ chứa vừa và nhỏ phục vụ cho 150ha lúa hè thu, tuy nhiên, do nắng nóng kéo dài nên hiện có hơn 10 hồ chứa đã cạn nước, như hồ chứa Hố Lở , Khe Giang… Để đối phó với tình hình này, xã sẽ cho đặt máy bơm dầu ở hồ chứa Khe Chò, Khe Chuối bơm bổ sung cho diện tích lúa ở xã Hậu Thành. Huy động hàng trăm máy bơm điện mi ni tận dụng các nguồn nước hồi quy khe suối để bơm cứu lúa.

Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Yên Thành Lê Văn Hồng cho hay, vụ hè thu năm nay, Yên Thành gieo cấy trên 10.000ha lúa, trong đó vùng hồ chứa trên 2.500 ha. Huyện có gần 200 hồ chứa, hiện nay mực nước chỉ đạt 30-50% dung tích, trong đó có nhiều hồ chứa  cạn kiệt nguồn nước. Để đối phó với tình hình nắng hạn, ngay từ đầu vụ hè thu, Yên Thành đã rà soát, cân đối lại nguồn nước vùng hồ chứa để bố trí diện tích gieo cấy và lập phương án sử dụng nước cụ thể cho từng vùng, đảm bảo đủ nước gieo cấy, chăm sóc cho lúa sinh trưởng, phát triển và trổ an toàn. Chủ động chuyển đổi gần 1.300ha lúa không đảm bảo nước tưới sang trồng hoa màu. Tuy nhiên, do nắng hạn kéo dài, nguy cơ mất mùa lúa hè thu do thiếu nước tưới ở một số địa phương đang hiện hữu.

Chủ động ứng phó và thực hiện đồng bộ các giải pháp

Nghệ An có 1.061 hồ chứa, trong đó có 98 hồ chứa do doanh nghiệp Nhà nước quản lý, còn lại là do các địa phương huyện, xã quản lý. Số lượng hồ chứa do địa phương quản lý có trên 50% số lượng hồ có mực nước giảm, mức nước chỉ đạt 25 - 30%, trong đó có nhiều hồ cạn kiệt.

Trước tình hình trên, để chủ động phòng, chống và khắc phục hậu quả do thiếu nước, khô hạn gây ra, Chi cục Thuỷ lợi Nghệ An đã khuyến cáo các địa phương cần có phương án chống hạn cho từng vùng, quản lý chặt chẽ nguồn nước, chống rò rỉ, thất thoát nước của các hồ chứa, có kế hoạch cụ thể bố trí lịch tưới nước như tưới luân phiên, tiết kiệm nước; đồng thời chỉ đạo các địa phương rà soát lại kế hoạch điều chỉnh mùa vụ sản xuất, cơ cấu cây trồng - vật nuôi phù hợp nguồn nước, hướng dẫn các địa phương chuyển sang trồng một số loại cây màu thích hợp ở các vùng có khó khăn về nguồn nước.

Đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình thủy lợi để đưa vào khai thác sử dụng; đối với các hồ chứa đang xây dựng, nếu đủ điều kiện an toàn, cũng phải tích nước phục vụ công tác chống hạn. Huy động  nhân dân cùng triển khai công tác sửa chữa các sự cố hư hỏng công trình hồ chứa, nạo vét kênh mương, khai thông các cửa khẩu lấy nước hồ chứa. Phối hợp chặt chẽ với các công ty thủy điện và các công ty thủy lợi trong việc điều tiết, sử dụng hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả nguồn nước xả của hồ thủy điện Bản Vẽ để phục vụ sản xuất. Các đơn vị thủy lợi phối hợp với chính quyền địa phương đặt các trạm bơm dã chiến để tận dụng hết các nguồn nước tưới lúa. 

Tuy nhiên, về lâu về dài, để khắc phục tình trạng khô hạn, thiếu nước cho vụ hè thu, cần có những biện pháp mang tính bền vững. Ngoài thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp điều kiện nguồn nước, xây dựng chính sách hỗ trợ áp dụng công nghệ tưới tiên tiến, tiết kiệm, đẩy mạnh thực hiện đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp phù hợp với nhu cầu dùng nước. Cần bảo vệ tốt nguồn nước ngay thượng nguồn của các con sông lớn, có kế hoạch cung cấp nguồn nước cân đối cho các vùng canh tác.

A3 Hồ chứa nước Khe Giang-Xã Tây Thành, Yên Thành cạn kiệt nước.

Ông Nguyễn Xuân Long, Giám đốc Công ty TNHH MTV Thủy lợi Bắc Nghệ An, cho biết: “Thủy lợi là yếu tố quan trọng hàng đầu để đảm bảo cho sản xuất nông nghiệp bền vững. Chính vì vậy, các nhà máy thủy điện trên hệ thống sông Lam phải có trách nhiệm tích nước hợp lý cho hồ chứa, thực hiện kiểm kê nguồn nước trữ trong các hồ chứa vào cuối mùa mưa, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan ban ngành liên quan xây dựng và thống nhất kế hoạch xả nước theo các đợt gắn với nhu cầu sử dụng nước cho sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp ở hạ du, nhằm đảm bảo sử dụng nước hiệu quả nhất”.

Mặt khác, cần tiếp tục đầu tư các dự án trồng rừng, khoanh nuôi bảo vệ rừng, đặc biệt là rừng phòng hộ đầu nguồn. Tiếp tục đầu tư xây dựng, đẩy nhanh tiến độ các công trình thủy lợi trọng điểm; nâng cấp các công trình thủy lợi vừa và nhỏ nhằm đáp ứng đủ nguồn nước phục vụ nhu cầu phát triển sản xuất.

(Bài viết tuyên truyền thực hiện Nghị quyết 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ)