Nỗi lo từ các kho chứa thuốc BVTV cũ

Giếng cạnh kho thuốc BVTV của HTX Minh Dương cũ vẫn còn tồn tại.

Ô nhiễm nặng do thuốc BVTV

Tại thôn 5 (xã Minh Xuân) hiện còn sót lại duy nhất 1 cái giếng của HTX Minh Dương cũ, nơi cách đây khoảng 50 năm là kho chứa thuốc BVTV. Theo người dân sống quanh khu vực, cái giếng chỉ cách kho thuốc gần 10m, cung cấp nước sinh hoạt cho nhiều hộ dân trong thôn. Qua thời gian, nước giếng có màu lạ, bốc mùi khó chịu khiến người dân hết sức hoang mang, không dám sử dụng và bị bỏ hoang lâu nay.

Người dân trong thôn khá hoang mang sau khi ông Hoàng Văn Đẹp ra đi đột ngột. Bà Hoàng Thị Nữ  (vợ của ông Đẹp) cho biết, trước đây, kho thuốc bảo BVTV của HTX được đặt trong khu vườn cạnh ngôi nhà của gia đình, gồm các loại như: DDT, 666, Wonfatox... Ông Đẹp vốn là người khỏe mạnh, được người dân và chính quyền xã tin tưởng bầu làm trưởng thôn. Hơn 10 năm gắn bó công việc trong thôn, ông đều đảm nhận tốt, tuy nhiên, đến giữa năm 2016, khi có dấu hiệu đau đầu, chóng mặt, thường xuyên buồn nôn, được gia đình đưa đi Hà Nội khám, bác sỹ kết luận ông bị ung thư phổi, 6 tháng sau ông qua đời, là nỗi mất mát lớn của gia đình, cùng với đó là nỗi lo âu cho các hộ dân sống gần khu vực này.

“Từ khi chồng tôi mất, cuộc sống gia đình gặp không ít khó khăn, bản thân tôi cũng thường xuyên đau đầu, chóng mặt và mệt mỏi…”, bà Nữ nói.

Theo tính toán, có khoảng 30 hộ dân trong thôn bị ảnh hưởng bởi nguồn nước, giếng đào nhưng không sử dụng được, người dân phải kéo đường ống từ các triền núi về để sử dụng, đất đai khó canh tác, nhiều cây trồng không được thu hoạch và nhiều căn bệnh cũng ảnh hưởng tới sức khỏe của người dân. Từ năm 2006 đến nay, thôn có 5 người tử vong, tất cả được xác định là ung thư gan, phổi… Nhiều người mang trong mình nhiều bệnh nhưng vì cuộc sống khó khăn nên đành chấp nhận với cuộc sống hiện tại. Cách đây không lâu, Bộ Tài nguyên và Môi trường đến khảo sát, nắm tình hình ở thôn 5 của HTX Minh Dương (cũ) và thôn 14 của HTX Khai Xuân (cũ) nhưng đến nay vẫn chưa nhận được câu trả lời.

Cần câu trả lời thỏa đáng của ngành chức năng

Ông Nông Mạnh Tường, Chủ tịch UBND xã Minh Xuân, cho biết: “Chúng tôi mong các ngành chức năng xem xét và nhanh chóng có phương án hỗ trợ để người dân yên tâm sản xuất và ổn định cuộc sống”.

Tại khu vực thôn Cây Thị, xã Liễu Đô, nơi gia đình ông Trịnh Thành Pháo đang ở, trước đây có kho thuốc của HTX, sử dụng chính làm kho chứa hóa chất, vật tư nông nghiệp để cấp phát và phân phối cho các đơn vị và người dân xung quanh cho mục đích sản xuất nông nghiệp. Kho được xây dựng khoảng năm 1976, hoạt động đến năm 1994, gồm 7 gian với diện tích khoảng 120m2. Các hoạt động lưu chứa, phân phối và vận chuyển được thực hiện ngay tại kho và trực tiếp trên nền đất kho và xung quanh.

Vào thời điểm ngừng hoạt động, trong kho vẫn còn thuốc. Lượng thuốc này đã được thu gom đem chôn, tuy nhiên hiện nay không xác định được vị trí chôn lấp. Chủng loại thuốc khi kho còn hoạt động được ghi nhận bao gồm: Lân, đạm, DDT, 666, Wonfatox, dầu diezen…, các thuốc dạng dung dịch được chứa trong các thùng nhựa và tôn.

Ông Pháo cho biết, năm 2000, khi ông làm nhà, đào móng lên thấy có mùi và phát hiện có mấy bao hóa chất BVTV (nghi là DDT). Nền nhà của gia đình ông hiện  cao hơn so với nền kho cũ khoảng 20-30cm, đã đổ bê tông. Song ông Pháo cho hay, những hôm trời mưa và nắng, vẫn còn mùi thuốc nên không dám ở nhà. Gia đình ông  có giếng đào, sâu khoảng 4m nhưng nước có mùi dầu không sử dụng được.

Theo đánh giá của các chuyên gia, hóa chất BVTV đứng đầu trong danh sách các loại hóa chất độc hại nguy hiểm. Trong khi đó, các kho chứa hóa chất BVTV tồn lưu hầu hết được xây dựng từ nhiều năm trước, nền đất, không được quan tâm tu sửa nên đến nay đã hỏng hoặc không còn tồn tại. Nhiều kho bị dột nát, rạn nứt, hệ thống thoát nước không có nên khi mưa lớn  sẽ phát tán thuốc BVTV ra môi trường. Đáng lo ngại, những hóa chất độc hại có thể theo nước mưa ngấm sâu vào nguồn nước sinh hoạt, hoặc tiềm ẩn trong không khí, thức ăn, nước uống, là một trong những tác nhân gây ung thư.

Bà Lều Thị Thanh Nga, Phó giám đốc Trung tâm Y tế huyện Lục Yên, cho biết: “Thuốc BVTV hiện có nhiều loại, khi ngấm xuống đất qua nhiều năm vẫn gây ảnh hưởng tới đất và nước, gây ô nhiễm môi trường, sức khỏe của con người cũng bị ảnh hưởng và gây ra nhiều loại bệnh để lại di chứng nặng nề”.

Mặc dù Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tiến hành khảo sát, đánh giá và tìm biện pháp xử lý, cải tạo nhằm đảm bảo môi trường sống an toàn cho người dân ở 3 khu vực trên, song những hệ lụy gây ra ở các điểm tồn lưu hóa chất BVTV vẫn còn là nỗi đau, mất mát. Người dân rất cần câu trả lời thỏa đáng từ các ngành chức năng cũng như hỗ trợ của chính quyền địa phương để có giải pháp bảo vệ an toàn cho sức khỏe và cuộc sống lâu dài.