Toàn miền Nam ngập vào 2050 ?

Tại Thái Lan, hơn 10% dân số đang sống trong khu vực đất liền có nguy cơ bị ngập lụt, trong khi con số dự báo trước đó là 1%. Trong đó, thủ đô Bangkok, trung tâm kinh tế, chính trị của Thái Lan, cũng bị ảnh hưởng trầm trọng. 

Nghiên cứu trên dự báo, tới năm 2050, khu vực đất liền là nơi sinh sống của khoảng 300 triệu người trên thế giới sẽ chìm trong tình trạng ngập lụt, có thể hứng chịu các trận lụt nặng ít nhất một lần mỗi năm. Vào năm 2100, khu vực là nơi sinh sống của 200 triệu người sẽ vĩnh viễn nằm dưới mức đỉnh triều, khiến không thể sinh sống được tại các khu vực ven biển.

Theo nghiên cứu trên, khoảng 70% người dân có nguy cơ chịu cảnh lũ lụt triền miên hàng năm và nguy cơ bị ngập vĩnh viễn nằm ở 8 quốc gia châu Á, gồm Trung Quốc, Bangladesh, Ấn Độ, Việt Nam, Indonesia, Thái Lan, Philippines, và Nhật Bản.

Ông Benjamin Strauss, đồng tác giả của nghiên cứu trên và là CEO của tổ chức phi lợi nhuận Climate Central, cho rằng các khu vực có thể bị ảnh hưởng cần phải hành động ngay để tránh "thảm họa" này.

Tuy nhiên, các kết quả của nghiên cứu này đồng nghĩa với dấu chấm hết cho những khu vực bị ảnh hưởng. Dữ liệu mới cho thấy hiện đã có 110 triệu người vẫn sống được tại các khu vực ở dưới mức đỉnh triều nhờ các biện pháp như xây dựng đê biển và tường bao, ông Strauss cho biết. Ông cũng khuyến nghị các thành phố phải đầu tư mạnh vào các biện pháp phòng hộ như vậy và phải nhanh chóng thực hiện việc này.  

"Các cộng đồng ven biển phải tự chuẩn bị cho một tương lai thách thức hơn nhiều so với những dự báo hiện tại", ông Strauss cảnh báo.

Số liệu chưa phản ánh đúng thực tế

Trước thông tin này, PGS.TS Huỳnh Thị Lan Hương, Phó Viện trưởng Viện Khoa học khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu (thuộc Bộ TN-MT) cho rằng, một số vấn đề trong bài báo cần được xem xét kỹ lưỡng hơn, đặc biệt về mặt số liệu và giả định nghiên cứu.

Theo bà Hương, ưu điểm nổi bật của nghiên cứu là sử dụng số liệu Lidar và mô hình thần kinh nhân tạo nhằm hiệu chỉnh, cập nhật số liệu địa hình STRM DEM.

Tuy nhiên, STRM DEM thường có sai số về độ cao lớn do bao gồm cả các lớp thực vật và nhà cửa. Bài báo đã hiệu chỉnh số liệu theo địa hình ven biển tại Mỹ, sau đó áp dụng cho toàn cầu. 

"Nghiên cứu đã không hiệu chỉnh cho Đồng bằng sông Cửu Long nên số liệu địa hình trong nghiên cứu chưa phản ánh đúng độ cao thực tế của khu vực", bà Hương cho biết. 

Ngoài ra, các tác giả của nghiên cứu đã sử dụng kịch bản nước biển dâng 2 mét kết hợp với triều cường trong xây dựng bản đồ nguy cơ ngập. Đại diện Bộ TN-MT cho rằng, đây là sự chồng chập của hai giả định rất cực đoan, dẫn đến nguy cơ rủi ro rất cao.

Kết quả đưa ra cũng không phân biệt ngập lụt do mực nước biển dâng vì biến đổi khí hậu (ngập vĩnh viễn) và nguyên nhân ngập lụt do hiệu ứng thủy triều (chỉ trong vài giờ).

Nói về việc xây dựng kịch bản biến đổi khí hậu, nước biển dâng cho Việt Nam, bà Hương cho biết, vào năm 2016, Bộ TN-MT đã xây dựng kịch bản mức ngập 2 mét, tỷ lệ ngập tại Đồng bằng sông Cửu Long lên tới 87,34%. Tuy nhiên, kịch bản này không được đề xuất trong báo cáo đánh giá của ban Liên Chính phủ về biến đổi khí hậu nên Bộ TN-MT không cung cấp kịch bản này. 

Hiện, Bộ TN-MT đã hoàn thành giai đoạn tiếp theo của việc đo đạc địa hình khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Các số liệu được quy chuẩn theo mốc quốc gia về bề mặt khu vực mới nhất.

Trên cơ sở này, Viện Khoa học khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu đã tiến hành xây dựng kịch bản ngập cho tỉnh Bạc Liêu ứng với mực nước biển dâng 1 mét để thử nghiệm so sánh với kịch bản năm 2016.

Kết quả cho thấy, địa hình khu vực không thay đổi nhiều, có nơi diện tích nguy cơ ngập tăng, có nơi lại giảm. Mức ngập trong bản đồ năm 2016 và năm 2019 tương ứng là 48,6% và 49,1%. 

Nhận định thêm về nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ, bà Hương cho rằng, bài báo có ý nghĩa về mặt khoa học, tuy nhiên thông tin “vào năm 2050, thành phố Hồ Chí Minh và Đồng bằng sông Cửu Long bị xoá sổ” dựa trên các giả định cực đoan và chưa đủ cơ sở. 

"Tuy nhiên, đây cũng là một thông điệp cần quan tâm để xây dựng các phương án quy hoạch. Chính quyền cần chú ý đến sự sụt lún, nước biển dâng và ngập lụt do triều cường để đề xuất phương án hợp lý giải quyết vấn đề nước biển dâng cho Đồng bằng sông Cửu Long và thành phố Hồ Chí Minh", PGS.TS Huỳnh Thị Lan Hương cho biết. 

Hiện, Bộ TN-MT đang tiến hành cập nhật kịch bản biến đổi khí hậu, nước biển dâng và sớm công bố trong thời gian tới.