Tôm nuôi ở Nghệ An chết hàng loạt, nguyên nhân do đâu?

Vậy nguyên nhân tôm chết hàng loạt xảy ra trên địa bàn tỉnh Nghệ An từ đâu?

 

 

Vụ tôm năm nay, gia đình ông Nguyễn Bảo Dũng (phường Quỳnh Xuân, thị xã Hoàng Mai) thả nuôi hơn 1,6ha tôm. Sau khi xuống giống được hơn 1 tháng thì tôm bị nhiễm bệnh, chết hàng loạt. “Mấy năm gần đây, con tôm vừa xuống giống được vài chục ngày thì đều bị nhiễm các bệnh như: gan tuỵ, đốm trắng, hồng thân. Nhưng năm nay thì bị nặng nhất, các ao tôm đều đã nhiễm bệnh. Thiệt hại kinh tế không nhỏ. Nguyên nhân ban đầu là nghi con giống không đảm bảo”, ông Dũng nói.

 

Gia đình bà Nguyễn Thị Hằng (Quỳnh Lộc, thị xã Hoàng Mai) lại thua lỗ nặng như vụ tôm đầu 2022. Trên diện tích 4,5ha với 10 ao nuôi, từ tháng 3 đến nay, gia đình bà đã xuống giống 3 đợt tôm nhưng đợt nào con tôm cũng bị bệnh.

 

“Cứ xuống giống được 30-45 ngày là bị hồng thân và đốm trắng, tôm chết hàng loạt. Để cứu vốn, đành thu hoạch non, bán tháo ra thị trường với giá rẻ mạt. 5 ao nuôi, lẽ ra đến kỳ cho thu hoạch tiền tỷ thì nay, tôm bệnh, bán đổ bán tháo thu về được vài chục triệu đồng. Tính từ đầu năm đến nay, thiệt hại do tôm bệnh đã lên đến tiền tỷ”, bà Hằng xót xa.

 

Quỳnh Xuân là địa phương có diện tích tôm nuôi nhiều nhất thị xã Hoàng Mai với 47 hộ nuôi trên diện tích gần 100ha. Mỗi năm, thu nhập từ tôm nuôi đạt khoảng 30-40 tỷ đồng, nhiều hộ dân phất lên làm giàu từ con tôm. Tuy nhiên, vài năm gần đây, diện tích tôm nuôi bị bệnh gia tăng, do ảnh hưởng của dịch Covid 19 nên tôm mất giá, khó tiêu thụ, người nuôi tôm gặp khó. Từ đầu năm 2022 đến nay, dịch bệnh trên tôm nuôi xảy ra tại hàng chục hộ nuôi với diện tích trên 40ha.

 

 

Theo Chi Cục Chăn nuôi và Thú y Nghệ An,  tôm bị bệnh là do nhiều nguyên nhân. Thứ nhất là vấn đề quy hoạch hạ tầng vùng nuôi thiếu đồng bộ, xuống cấp, một số vùng nuôi hệ thống kênh cấp đã bị bồi lắng và chưa có kênh cấp, thoát nước riêng biệt, các ao hồ nuôi ngọt mùa nắng nóng không có nguồn nước bổ sung. Thứ hai, một số hộ nuôi thả sớm so với lịch mùa vụ khuyến cáo của Sở Nông nghiệp và PTNT, khi môi trường thay đổi làm cho tôm mẫn cảm, bùng phát bệnh. Khi tôm nhiễm bệnh lại không báo cáo lên các cấp, ngành để xử lý triệt để mầm bệnh mà tự xử lý, thu hoạch.

 

Do mầm bệnh không được xử lý triệt, việc khử trùng ao nuôi không tuân thủ đúng quy định nên khi xả thải ra môi trường mầm bệnh dễ phát tán, lây lan, lưu hành từ vụ nuôi này sang vụ nuôi khác, từ vùng nuôi này sang vùng nuôi khác. Bên cạnh đó, do diễn biến thời tiết cực đoan, nắng, mưa thất thường khiến tôm nuôi bị sốc, giảm sức đề kháng và bùng phát bệnh.

 

Theo nhận định từ cơ quan chuyên môn, kết quả giám sát bị động ở các vùng nuôi tại các huyện có nuôi tôm thâm canh, bán thâm canh cho thấy: một số loại mầm bệnh nguy hiểm vẫn lưu hành tại nhiều vùng nuôi (AHPND, WSSV….), biến đổi môi trường nhanh, mạnh, cực đoan… tác động sức khỏe tôm, làm cho tôm chậm lớn, kém phát triển, mầm bệnh phát triển.

 

Ông Ngô Đức Quỳnh, Phó chi cục trưởng Chi Cục Thú y Nghệ An, cho biết: “Hiện nay, tại các vùng nuôi, diện tích thả tăng mạnh, nguy cơ dịch bệnh tiếp tục lưu hành, lây lan. Do đó, các hộ nuôi cần chủ động áp dụng các biện pháp kiểm soát dịch bệnh, đặc biệt là lựa chọn con giống đảm bảo chất lượng; chuẩn bị kỹ lưỡng ao nuôi, xử lý triệt để mầm bệnh trong môi trường trước khi xuống giống. Đồng thời, nhân rộng mô hình Tổ cộng đồng nuôi tôm nhằm trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm cho người dân từ khâu chọn giống, biện pháp chăm sóc tôm; giám sát lẫn nhau trong việc phòng, chống dịch bệnh...”.

 

 

Trong điều kiện thời tiết nắng nóng kéo dài, nhiệt độ môi trường sống của tôm tăng cao làm gia tăng quá trình trao đổi chất trong môi trường ao nuôi tôm và chính bản thân con tôm nuôi. Nếu chăm sóc không tốt thì môi trường nuôi sẽ chịu tác động trước tiên, như hiện tưởng tảo phát triển quá mức, tảo tàn đột ngột, hàm lượng các chất hữu cơ lớn gây biến động các thông số môi trường như làm cho hàm lượng oxy xuống thấp, khí độc trong ao tăng cao, hiện tượng sốc nhiệt độ dẫn đến con tôm suy yếu. Cùng với đó là các mầm bệnh như vi khuẩn, vi rút, nấm  gây bệnh cho tôm có điều kiện tấn công gây các bệnh cho tôm. Các bệnh thường gặp như bệnh phân trắng, hoại tử gan tụy cấp, đục cơ, hiện tượng cong thân,…

 

Để khắc phục tình trạng nêu trên và nâng cao hiệu quả trong công tác phòng, chống dịch bệnh thủy sản, các cơ sở nuôi tôm cần nắm vững các bệnh tôm thường mắc phải và có biện pháp xử lý kịp thời, đảm bảo "bốn không": Không thả tôm giống mang bệnh,  không cấp nước chưa qua xử lý vào ao nuôi,  không giấu bệnh, không xả thải nước, xác tôm chết do nhiễm bệnh khi chưa được xử lý ra môi trường.

 

Theo đó, người nuôi tôm không thả tôm giống mang mầm bệnh, chọn thả tôm giống cùng lứa tuổi có kích cỡ đồng đều nhau: Postlarvae 15-20 (đối với tôm sú) và P 10-15 (đối với tôm thẻ  chân trắng), kích thư­ớc đồng đều (sai lệch không quá 10%), hình dáng cân đối,  râu thẳng, không quẹo đuôi.

 

Tôm có màu sắc xám xanh sáng, xám nâu sáng; tôm xấu có màu sắc nâu đỏ, xám đen; bơi lội nhanh, bám vào thành bể, khi đ­ưa ra chậu xoay tròn dòng n­ước tôm bám xung quanh và bơi ngư­ợc dòng, không tụ vào giữa chậu khi dòng nước ngừng xoay.

 

Quan sát dư­ới kính hiển vi: Ruột tôm đầy thức ăn, tỷ lệ ruột/ cơ ở đốt bụng thứ sáu: 1/4; cơ lư­ng trong suốt hoặc xanh sáng; có dãy sắc tố hình sao chạy dọc theo rìa bụng; Tôm không nhiễm bệnh virus đốm trắng (WSSV), bệnh đầu vàng(YHV), bệnh MBV (nếu có nhiễm MBV, tỷ lệ < 20%); Tôm không có sinh vật bám. Đặc biệt cần tuân thủ khuyến cáo theo lịch muà vụ của Sở NN và PT Nông thôn Nghệ an đã ban hành (mật độ nuôi, thời vụ thả...).

 

Người nuôi tôm không cấp nước vào ao nuôi khi chưa qua xử lý: Nước trước khi cấp vào ao nuôi cần phải được diệt các mầm bệnh, cá tạp, cá dữ, giáp xác, nhuyễn thể...  Dùng Chlorine với nồng độ 25-30 ppm, loại 65-70 % hoạt tính (tùy thuộc vào tỷ lệ % Clo hoạt tính của Chlorine, hòa tan Chlorine trong nư­ớc, rải đều khắp ao, cho quạt nư­ớc hoặc sục khí khoảng 3 - 4 h liên tục. Sau 3 ngày xử lý hết tác dụng của Chlorine tự do); sử dụng một số chế phẩm sinh học có các chủng vi sinh vật có lợi như: Bacylus, lactobacylus, Sacharomyces... để gây màu nước cho ao, phải có diện tích ao chứa, ao sẵn sàng để chủ động lượng nước cấp đảm bảo chất lượng trong quá trình nuôi.

 

Khi bệnh xảy ra trên đầm nuôi thì cần báo cáo ngay cho cán bộ thú y địa phương, cán bộ phụ trách điểm để khi nhận được thông tin có thủy sản mắc bệnh, nghi mắc bệnh cần tiến hành điều tra dịch tễ, lấy mẫu gửi Chi cục Chăn nuôi và Thú y xác định nguyên nhân gây bệnh và lập thủ tục xác định mức độ thiệt hại để có chính sách hỗ trợ chlorine diệt khuẩn, tránh lây lan trên diện rộng. Người nuôi tôm cần nêu cao tinh thần, trách nhiệm cộng đồng của mình, vẫn còn tình trạng người nuôi tôm không báo cáo bệnh xảy ra trên tôm nuôi cho chính quyền địa phương mà chỉ âm thầm tự xử lý. Điều đó gây khó cho sự quản lý của các ngành chức năng, tạo cơ hội cho dịch bệnh lây lan và phát triển. Điều đáng lo ngại hơn, khi ao đã bị nhiễm bệnh thì người nuôi tự xử lý nên không thể xác định được nồng độ, liều lượng dùng của các loại thuốc và hóa chất để diệt hoàn toàn mầm bệnh. Càng nguy hiểm hơn khi có hộ không xử lý thuốc, hóa chất mà xả thẳng nước thải ra môi trường đẫn đến bệnh dịch lây lan ra diện rộng.

 

Không xả thải nước ao chưa được xử lý tiêu diệt mầm bệnh ra môi trường: Việc xử lý xác tôm chết do nhiễm bệnh cần được quan tâm và xử lý triệt để. Người nuôi tôm cần thu gom sạch xác tôm chết trong đầm, sau đó đem chôn nơi xa bờ ao, đầm nuôi để tránh lây lan, tạo cơ hội cho vi-rút, vi khuẩn và mầm bệnh phát triển. Việc thu gom xác tôm chết không những góp phần bảo vệ môi trường ao nuôi chính mình mà còn góp phần bảo vệ môi trường của vùng nuôi chung.

 

Ngoài việc thực hiện "bốn không" trong phòng chống dịch bệnh kể trên, thì ở các khâu cải tạo, san vét bùn sau khi xử lý mầm bệnh, chăm sóc quản lý phải được thực hiện đúng như khuyến cáo của các ngành chức năng. Áp dụng triệt để "bốn không" trong  phòng chống dịch bệnh chính là người nuôi tôm tự bảo vệ mình.

 

 

 

Ngọc Thủy (Tổng hợp)