Diêm dân khốn khổ

Tình trạng giá muối thấp, không tiêu thụ được cứ lặp đi lặp lại nhưng diêm dân không thể tự chuyển đổi nghề, chính quyền địa phương lại chưa có chính sách hỗ trợ

Diêm dân cũng là nông dân nhưng không được hưởng chính sách trợ giúp như người trồng lúa nên vất vả lắm - những lời than như thế có thể nghe trên các ruộng muối Ninh Thuận.

Mùa muối “lạt”

Tháng 7, mới giữa buổi sáng nhưng nắng nóng đã như thiêu đốt. Bà Nguyễn Thị Thanh (48 tuổi; ngụ xã Tri Hải, huyện Ninh Hải) cùng một số người làm công quần quật cào trên ruộng muối gần 8 sào của gia đình. Dù đã quen với công việc nặng nhọc hơn 15 năm qua nhưng thỉnh thoảng bà Thanh phải ngồi bệt xuống bờ ruộng để nghỉ mệt.

“Trung bình một tháng, tôi thu hoạch khoảng 30 tấn. Do giá muối từ nhiều tháng qua giảm mạnh, còn khoảng 350.000-380.000 đồng/tấn nên chỉ đủ trang trải tiền công. Cứ vài ba tháng lại lỗ chi phí đầu tư cả chục triệu đồng” - bà Thanh than vãn.

Cạnh ruộng muối của bà Thanh, vợ chồng anh Trần Phùng Nhị cũng phơi mình dưới cái nắng và gió rát trên cánh đồng muối khoảng 1 ha. Anh Nhị bảo những năm trước, giá muối cao, thị trường hút hàng, thương lái tìm đến tận nhà thu mua nhưng hơn một năm qua, anh thu hoạch mấy chục tấn muối chất lượng tốt nhưng không bán được. “Chỉ tính tiền thuê người cào muối, xe vận chuyển về kho đã mất mấy chục triệu đồng. Nếu tính cả tiền đầu tư, cải tạo mặt ruộng thì lỗ nặng” - vợ anh Nhị rầu rĩ.

Trên các cánh đồng ở huyện Ninh Hải, “thủ phủ” muối của tỉnh Ninh Thuận, muối chất trắng đồng. Nhiều diêm dân cho rằng đây là mùa muối “lạt” nhất từ trước đến nay.

Phải bám víu

Thời tiết khắc nghiệt của Ninh Thuận thuận lợi để phát triển nghề làm muối. Thế nhưng, với giá muối sản xuất thủ công trên nền đất quá rẻ như hiện nay, diêm dân lâm cảnh khốn khó là điều không thể tránh khỏi. Trong khi đó, cánh sản xuất muối sạch bằng kỹ thuật trải bạt ni-lông trên nền ruộng cũng chết dở sống dở do chi phí lên đến gần 1 tỉ đồng/ha.

“Gia đình tôi có 3 ha muối trải bạt, mỗi ha đầu tư khoảng 800 triệu đồng. Bình quân chi phí cho 1 tấn muối trên nền ruộng trải bạt khoảng 600.000-650.000 đồng. Những năm trước, giá muối loại này gần 1 triệu đồng/tấn, diêm dân lãi kha khá, nay chỉ còn trên 500.000 đồng/tấn” - anh Nguyễn Văn Kiện, diêm dân xã Tri Hải, cho biết.

Diêm dân Ninh Thuận đang đối mặt với khó khăn vì giá muối quá thấp

Lỗ nhưng vẫn phải làm, hầu hết những người sản xuất muối trải bạt ở Ninh Thuận nói vậy. Vì theo họ, nếu ngưng làm, bạt trải sẽ bị khô giòn, hư hỏng hết, mất tiền tỉ. Trong khi đó, số sản xuất muối thủ công cho rằng đất đã làm ruộng muối bị nhiễm mặn, không thể nuôi trồng được thứ gì khác nên không thể chuyển hướng canh tác. Một diêm dân trải lòng: “Tiền vay ngân hàng để đầu tư vào ruộng muối chưa trả hết, ngưng sản xuất thì lấy gì thanh toán”.

Ninh Thuận là tỉnh có diện tích đồng muối lớn nhất nước hiện nay với khoảng 3.600ha, trong đó, đồng muối phủ bạt chiếm gần 2.900 ha, còn lại là ruộng muối nền đất. Tổng sản lượng muối toàn tỉnh xấp xỉ 350.000 tấn/năm, trong đó muối công nghiệp chiếm khoảng 80%, chủ yếu do các doanh nghiệp sản xuất.

Theo ông Phan Quang Thựu, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Ninh Thuận, gần 800 hộ diêm dân của địa phương đã có thâm niên làm muối hơn 10 năm, có gia đình đến 25-30 năm. Tuy nhiên, do hầu hết diêm dân sản xuất muối theo kỹ thuật truyền thống nên muối có giá thấp. Trong khi đó, để có muối chất lượng cao bằng cách sản xuất theo phương pháp trải bạt thì bà con khó tiếp cận do vốn đầu tư cao.

Theo tìm hiểu của phóng viên Báo Người Lao Động, mức đầu tư của nhà nước cho cơ sở hạ tầng nghề muối ở Ninh Thuận còn quá thấp so với nhu cầu. Hệ thống ô nề, chạt, sân phơi đã xuống cấp song mới chỉ được sửa chữa tạm thời, chắp vá. Việc huy động các nguồn lực về khoa học, công nghệ để giúp diêm dân có thể sống với nghề gần như không được quan tâm. Các mô hình khuyến diêm thỉnh thoảng có thực hiện nhưng chỉ đơn lẻ, thiếu giải pháp đồng bộ…

Trong tình cảnh hiện nay, nếu tỉnh Ninh Thuận không có những chính sách hỗ trợ hiệu quả thì đời sống của diêm dân khó được cải thiện.