Hợp tác thúc đẩy phát triển nông nghiệp theo hướng an toàn, bền vững, thân thiện với môi trường

Vì vậy, nâng cao nhận thức và ý thức của người dân trong sản xuất an toàn đang là vấn đề rất được quan tâm, nhất là trong tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, các thị trường tăng cường kiểm tra chất lượng sản phẩm...

Đó cũng là nội dung chính thỏa thuận hợp tác về tuyên truyền, vận động áp dụng tiến bộ kỹ thuật thúc đẩy phát triển nông nghiệp theo hướng an toàn, bền vững, thân thiện với môi trường, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm giữa Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và PTNT) và Hội Làm vườn Việt Nam ký kết mới đây.

Nhiều hệ lụy

Thuốc BVTV là một trong những vật tư không thể thiếu trong sản xuất nông nghiệp. Nó góp phần bảo vệ cây trồng, ngăn chặn dịch hại, từ đó cải thiện năng suất, chất lượng và mẫu mã sản phẩm. Tuy nhiên, hầu hết các loại thuốc BVTV đều có tính độc cao và trong quá trình dùng, một lượng thuốc nào đó có thể đi vào trong thân cây, quả, hoặc dính bám trên lá, quả. Người và động vật ăn phải các loại nông sản này có thể bị ngộ độc tức thời, hoặc nhiễm độc nhẹ, từ từ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

 Một số loại thuốc trừ sâu có tính năng hóa học ổn định, khó phân hủy, nên sẽ tích luỹ trong môi trường. Sau nhiều lần sử dụng, lượng tích lũy này có thể cao đến mức gây độc cho môi trường đất, nước, không khí và con người.

Ngoài ra, việc không tuân thủ thời gian cách ly sau khi phun thuốc, tình trạng vứt bao bì hóa chất, thuốc BVTV bừa bãi sau sử dụng còn khá phổ biến; thói quen rửa bình bơm và dụng cụ pha chế hóa chất không đúng nơi quy định gây ô nhiễm nước, không khí và hệ sinh thái. Vì vậy, rác thải nhựa để lại trên đồng ruộng sau khi thu hoạch và các hoạt động khác của con người cũng ảnh hưởng không nhỏ đến dòng chảy của các hệ thống kênh mương, gây ô nhiễm vi nhựa trong nông sản, đất và nguồn nước.

Không chỉ ảnh hưởng đến môi trường, lạm dụng phân và thuốc hóa học còn ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng các loại nông sản. Trong đó, tiêu chuẩn cơ bản là phải được cấp mã số vùng trồng, phải được cấp chứng thư xuất khẩu và không có dư lượng thuốc BVTV. Do vậy, việc sử dụng không kiểm soát các loại thuốc BVTV với mục tiêu tăng năng suất khiến sản phẩm nông sản xuất khẩu từ Việt Nam nhiễm quá giới hạn cho phép dư lượng của châu Âu, Mỹ…; những mặt hàng này đều bị cảnh báo và trả về. Việc nông sản bị trả về, bị cảnh báo trên thị trường thế giới khiến nông sản Việt tổn thất nặng nề về mặt kinh tế và thương hiệu.

Cụ thể, tại Công văn số 6195/BCT-AM ngày 6/10/2021 về việc thu hồi 01 lô gạo thơm giống ST25 hiệu Nữ hoàng tại Bỉ có nội dung: Sau khi xuất khẩu lô hàng gạo thơm cao cấp ST25 nhãn hiệu Nữ hoàng vào Bỉ, doanh nghiệp nhập khẩu là Vinamex Group đã tự tiến hành kiểm tra chất lượng lô gạo theo tham vấn của Cơ quan liên bang về an toàn chuỗi thực phẩm của Bỉ (FASFC).

Kết quả kiểm tra cho thấy lô hàng có mức dư lượng thuốc BVTV tricyclazole là 0,017 mg/kg, theo quy định của EU, mức dư lượng tối đa cho phép là 0,01 mg/kg. Do vậy, Vinamex Group đã chủ động đăng thông báo thu hồi và yêu cầu khách hàng không tiêu thụ lô sản phẩm này và chuyển về kho để được hoàn tiền.

Tăng cường công tác tập huấn, đào tạo nghề vườn

Nhằm hướng tới một nền nông nghiệp xanh và sạch, mới đây, Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và PTNT) và Hội Làm vườn Việt Nam tiến hành ký kết thỏa thuận hợp tác về tuyên truyền, vận động áp dụng tiến bộ kỹ thuật thúc đẩy phát triển nông nghiệp theo hướng an toàn, bền vững, thân thiện với môi trường.

PGS.TS. Nguyễn Xuân Hồng, Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam, chia sẻ, trong sản xuất nông nghiệp, thuốc BVTV có vai trò rất lớn trong đảm bảo năng suất cây trồng. Tuy nhiên, nếu lạm dụng có thể dẫn đến tình trạng dư thừa dư lượng gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe con người, đây cũng chính là lý do nhiều lô hàng rau, quả của Việt Nam bị nước ngoài trả về thời gian gần đây.  

“Tới đây, Hội Làm vườn sẽ vận động nông dân và hội viên ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ để phát triển sản xuất nông nghiệp an toàn, bền vững, thân thiện với môi trường. Theo xu hướng tất yếu của nông nghiệp hữu cơ, Hội sẽ tuyên truyên việc cắt giảm sử dụng thuốc BVTV hóa học, tăng cường thuốc sinh học để mang lại lợi ích kinh tế lâu dài, bền vững”, ông Hồng nhấn mạnh.  

Bên cạnh đó, Hội Làm vườn sẽ đưa ra các tư vấn, phản biện trong việc xây dựng các chính sách và giải pháp để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực BVTV và chính sách phát triển kinh tế nông nghiệp.

Theo ông Hoàng Trung, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật, Cục sẽ tổ chức tập huấn kỹ thuật và đào tạo nghề làm vườn thông qua việc xây dựng tài liệu và phát triển chương trình IPM (quản lý dịch hại tổng hợp), IPHM (quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp) trên rau, quả; hướng dẫn quy trình kỹ thuật về nhân nuôi thiên địch để phòng chống dịch hại; hướng dẫn ứng dụng các biện pháp canh tác nhằm bảo tồn bền vững hệ sinh thái đồng ruộng, giảm thiểu tác hại của các loài sinh vật gây hại cây trồng (mô hình cảnh quan, sản xuất bền vững…).

“Trong quá trình hợp tác, hai bên sẽ chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, triển khai, nhân rộng các mô hình vườn mẫu theo hướng hữu cơ trong xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, trình diễn các mô hình IPM, IPHM, công nghệ sinh thái, sử dụng phân bón hữu cơ, thuốc BVTV sinh học, đấu tranh sinh học, mô hình dự báo thời tiết và cảnh báo sâu bệnh, sử dụng thiết bị phun rải thuốc hiện đại, các mô hình sản xuất chuỗi rau quả an toàn, hiệu quả để phát triển kinh tế vườn bền vững”, ông Trung nói.

Bà Đào Thị Dung, Chủ tịch Hội Làm vườn tỉnh Thái Nguyên, cho biết, hiện, tình trạng lạm dụng, sử dụng thuốc BVTV không đúng liều lượng, quy trình đã gây ra những hậu quả cho chính người sản xuất và cả người tiêu dùng. Vì vậy, nâng cao nhận thức và ý thức của người dân trong sản xuất an toàn đang là vấn đề cần được quan tâm.

 “Hội Làm vườn Thái Nguyên rất mong, Cục Bảo vệ thực vật và Hội Làm vườn Việt Nam sẽ triển khai tập huấn, đào tạo nghề vườn... cho hội viên Hội Làm vườn nói riêng và nông dân nói chung cách sử dụng thuốc BVTV đúng cách để bảo vệ môi trường và sức khoẻ cho người dân, hướng tới  nền nông nghiệp sạch, an toàn”, bà Dung nói.

Với tiềm năng và lợi thế về vị trí địa lý, đất đai màu mỡ, nguồn nhân lực và điều kiện sinh thái phù hợp,  nông nghiệp Hưng Yên phát triển theo quy mô hàng hóa, với các loại nông sản có lợi thế cạnh tranh cao như nhãn, vải thiều, chuối, cây có múi,  nghệ...

Để nông sản Hưng Yên phát triển hơn nữa, ông Nguyễn Văn Cảnh, Phó chủ tịch Hội Làm vườn Hưng Yên, nhấn mạnh: “Thời gian tới, Cục Bảo vệ thực vật cần nhanh chóng chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, triển khai, nhân rộng các mô hình vườn mẫu theo hướng hữu cơ trong xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu. Tổ chức tập huấn cho  nông dân sử dụng thuốc BVTV đúng liều lượng, an toàn. Bởi nếu không có sự hướng dẫn của cơ quan Nhà nước sẽ rất dễ dẫn đến tình trạng dư thừa thuốc BVTV trong nông sản, điều này ảnh hướng lớn đến kinh tế nông nghiệp và xây dựng thương hiệu nông sản của mỗi địa phương”.

Đại diện Hội Làm vườn các địa phương đều mong muốn sự hợp tác giữa Hội Làm vườn và Cục Bảo vệ thực vật sẽ  ngày càng được đẩy mạnh và có tính lan tỏa, tạo ra nhiều mô hình vườn mẫu sản xuất hiệu quả, an toàn, góp phần phát triển nền nông nghiệp sạch, liên kết theo chuỗi, giá trị cao, bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu.

(Bài viết tuyên truyền thực hiện Nghị quyết 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ)