Giá quá thấp, diêm dân Bình Định bỏ ruộng

Được mùa muối ở Diêm Vân (Phước Thuận - Tuy Phước - Bình Định).

“Mặn chát” trên đồng muối

Những ngày cuối tháng 4, thời tiết ở Bình Định cực kỳ thuận lợi cho sản xuất muối. Nắng to, gió mạnh, độ ẩm thấp là điều mà người làm muối ưa thích. Tuy nhiên, thực tế trên ruộng muối thì không thuận lợi như vậy. Ông Nguyễn Văn Tùng ở xóm 1, thôn Diêm Vân, xã Phước Thuận (huyện Tuy Phước) cho biết: “Mấy năm trước, với diện tích 2.000m2 ruộng muối, gia đình có thu nhập trên dưới 3 triệu đồng/tháng. Còn năm nay, tuy mới đầu vụ sản xuất nhưng giá muối cứ rơi… tự do nên càng làm càng thua lỗ. Thời điểm này, giá muối đất tại ruộng chỉ ở mức 500 - 600 đồng/kg, muối trải bạt 1.000 đồng/kg, giảm tới 30% so với cùng kỳ các năm trước nên diêm dân ai cũng nản. Từ đầu vụ đến nay, tôi đã thu hoạch được hơn 1 tấn muối trải bạt nhưng bán chỉ được trên 1 triệu đồng, chưa đủ tiền công chi phí cải tạo đất, thuê nhân công gánh muối”.

Một diêm dân khác ở thôn Diêm Vân, bà Phan Thị Ánh, than thở: “Để nâng cao chất lượng hạt muối, từ hơn 3 năm nay, diêm dân ở đây được Nhà nước hỗ trợ kinh phí sản xuất muối theo công nghệ trải bạt. Nhiều vụ liền, sản lượng muối khá cao, có vụ đạt đến 130 tấn/ha, cao gần gấp đôi sản lượng muối đất. Thế nhưng từ vụ muối năm ngoái, giá muối bắt đầu giảm mạnh nên làm ra mẻ nào chất đống mẻ đó. Hiện nay, để có tiền trang trải chi phí, hàng ngày tôi phải tự đưa muối đi bán lẻ, nhưng cố lắm cũng chỉ tiêu thụ được trên dưới 1,5 tạ/ngày, khó khăn vô cùng!”.

Ông Lê Duy Trinh, Phó chủ tịch UBND xã Phước Thuận, lo lắng: Năm nay, thời tiết thuận lợi, sản xuất muối được mùa lớn nhưng giá muối quá thấp đã làm cho đời sống của diêm dân gặp nhiều khó khăn. Toàn xã có 15ha ruộng muối với 86 hộ diêm dân. Tuy nhiên, do giá muối thấp, thu không đủ chi nên vụ này, diêm dân chỉ sản xuất có 4ha với 23 hộ tham gia, còn 11ha ruộng phải bỏ hoang. Nếu trong thời gian tới, giá muối không được cải thiện thì chắc chắn số hộ bỏ ruộng muối sẽ còn tăng.

Tình trạng diêm dân bỏ ruộng cũng đã xảy ra tại nhiều cánh đồng muối trên địa bàn tỉnh Bình Định. Ông Đinh Thành Tiến, Chủ tịch UBND xã Cát Khánh (huyện Phù Cát), cho biết: “Từ 2 năm nay, do giá muối thấp, đầu ra khó khăn nên lượng muối tồn đọng tại địa phương khá lớn. Với 12ha ruộng muối, năm 2015, sản lượng muối sản xuất ở địa phương đạt trên 1.500 tấn, song tiêu thụ chưa được 50%. Vụ sản xuất này, diêm dân đã bỏ hoang hơn 5ha vì càng làm càng thua lỗ”.

Còn tại xã Cát Minh, ông Phạm Thái, cán bộ văn phòng - thống kê xã, cho hay: Hiện nay, giá muối chỉ ở mức 400 - 500 đồng/kg đối với muối đất và khoảng 700 đồng/kg muối sạch. Trong khi chi phí sản xuất như công làm đất, công vận chuyển, bốc vác tăng hơn 30% so với năm trước. Do làm muối không có lãi nên diêm dân chỉ sản xuất 58/65ha. Đến thời điểm này, sản lượng muối thu hoạch được trên 300 tấn nhưng chưa tiêu thụ được vì thương lái hầu như không mua. Do vậy, đời sống của 600 hộ diêm dân ở địa phương gặp rất nhiều khó khăn, nguy cơ thiếu đói khi giáp hạt rất cao. 

Lời giải “bài toán” đầu ra cho hạt muối: Còn khó!

Theo Sở Nông nghiệp và PTNT Bình Định, vụ sản xuất này, toàn tỉnh có gần 40/210ha ruộng muối bị bỏ hoang. “Được mùa, mất giá” từ lâu đã trở nên khá quen thuộc đối với người sản xuất ra hạt muối. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 2 nhà máy thu mua, chế biến muối là Công ty CP Muối và Thương mại miền Trung, Công ty CP Muối và Thực phẩm Bình Định nhưng hàng năm sản lượng thu mua muối trong tỉnh của 2 doanh nghiệp này rất thấp, nguyên liệu để phục vụ chế biến của các nhà máy là từ các tỉnh phía Nam do chất lượng muối tốt, giá lại rẻ. Do vậy, việc tiêu thụ muối nguyên liệu tại các đồng muối trên địa bàn tỉnh hoàn toàn phụ thuộc vào thương lái, hoặc diêm dân “tự bơi” bằng cách đưa đi bán lẻ, hoặc đổi lúa…

Để giải quyết đầu ra cho hạt muối, UBND tỉnh Bình Định giao Sở Nông nghiệp và PTNT quy hoạch lại vùng sản xuất và xây dựng chính sách khuyến khích phát triển nghề muối trên địa bàn tỉnh đến năm 2020. Ông Bùi Đắc Cường, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn, Sở Nông nghiệp và PTNT Bình Định, cho biết: Hiện nay, chi cục đang xúc tiến việc xây dựng chính sách khuyến khích phát triển nghề muối trên địa bàn tỉnh để tham mưu cho lãnh đạo Sở. Theo đó, đối với các doanh nghiệp có dự án sản xuất, chế biến muối sẽ được hưởng chính sách khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn theo Nghị định số 210/2013/NĐ-CP ngày 19/12/2013 của Chính phủ gồm: miễn tiền thuê đất, thuê mặt nước, hỗ trợ 20% tiền thuê đất, thuê mặt nước trong 5 năm đầu tiên. Đối với diêm dân, tổ chức đại diện diêm dân được hưởng ưu đãi theo Nghị định số 46/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định về thu tiền thuê đất, thuê mặt nước.

Bên cạnh đó, diêm dân tham gia liên kết với doanh nghiệp xây dựng vùng nguyên liệu muối được Nhà nước hỗ trợ bạt làm muối sạch; hỗ trợ 100% chi phí mua bạt cho hộ nghèo; hỗ trợ 70% chi phí mua bạt cho các hộ khác; diêm dân đầu tư mua sắm máy móc, thiết bị trong sản xuất, chế biến muối được ngân sách nhà nước hỗ trợ lãi suất vốn vay. Đối với doanh nghiệp có dự án đầu tư nhà máy hoặc cơ sở chế biến muối được ngân sách hỗ trợ kinh phí để xây dựng cơ sở hạ tầng. Hỗ trợ chi phí vận chuyển từ đồng muối đến nhà máy, hỗ trợ kinh phí đào tạo nghề, thông tin thị trường, xúc tiến thương mại…

Chủ trương, chính sách là vậy song hiện nay ít có doanh nghiệp tham gia sản xuất, chế biến muối. Nghề làm muối ở Bình Định lâu nay cũng khá bấp bênh do giá muối luôn biến động thất thường, đời sống diêm dân gặp nhiều khó khăn, nhưng bỏ ruộng muối thì không biết làm gì để sống!

Phú Mỹ