Hàng loạt hồ đập ở Hà Tĩnh xuống cấp trong mùa mưa lũ

Người dân bất an

Đến mùa mưa lũ, nhiều hộ dân thôn Thượng Hải, xã Gia Phố, Hương Khê (Hà Tĩnh) lại sống trong cảnh bất an khi hồ Cha Chạm bị xuống cấp nghiêm trọng. Hồ Cha Chạm được xây dựng từ năm 1977, có nhiệm vụ tưới tiêu cho trên 30 hecta lúa và giảm lũ cho vùng hạ du. Do vận hành lâu năm, phần thân đập xuất hiện hàng loạt vết nứt, nguy cơ ảnh hưởng lớn đến cuộc sống người dân trong mùa mưa lũ.

Lo ngại tình trạng mất an toàn của hồ Cha Chạm, trước đó ngành chức năng đã lên phương án gia kè lại bằng cách phủ bạt, đắp bao vây quanh chân đập, nhưng đây chỉ là biện pháp tạm thời.

“Là hộ dân sống dưới chân hồ, chúng tôi rất lo khi mùa mưa lũ đến. Mong thời gian tới chính quyền địa phương sẽ có phương án tu sửa lại thân hồ để đảm bảo an toàn cho người dân cũng như phục vụ tưới tiêu”, ông Trần Văn Ba (trú xã Gia Phố) cho hay.

Hồ chứa nước Khe Cọi tại xã Hà Linh (Hương Khê) cũng trong tình trạng xuống cấp, khi xuất hiện nhiều điểm xói lở, hở khoét hàm ếch. Hồ chứa này được xây dựng vào hàng chục năm trước, phục vụ tưới tiêu cho nhiều diện tích lúa, hoa màu của người dân địa phương.

Hồ chứa nước Khe Cọi tại xã Hà Linh xuống cấp, chính quyền địa phương đã gia cố bằng cách đóng cọc nhồi, đắp bờ bao.

Để tránh ảnh hưởng đến nguy cơ vỡ đập, chính quyền xã Hà Linh đã trích kinh phí từ nguồn dự phòng để triển khai xử lý khắc phục khẩn cấp thân đập bằng cách đắp bao, đóng cọc tre bảo vệ.

Chung tình trạng trên, sau nhiều năm khai thác, đập Trạng ở xã Hương Thủy đã bị hư hỏng, không đảm bảo an toàn trong mùa mưa lũ và tích nước phục vụ sản xuất. Hiện tại, hai bên mang tràn xả lũ bị xói lở, nhiều vị trí ở thân đập bị thấm nước, nguy cơ mất an toàn luôn tiềm ẩn.

Hồ Cha Chạm xuống cấp.

Tương tự, tại huyện Can Lộc, sau hàng chục năm khai thác, sử dụng, dưới tác động của thiên tai, bão lũ, hồ chứa nước Cu Lây- Trường Lão (xã Thuần Thiện) đã hư hỏng, xuống cấp nghiêm trọng. Mái hạ lưu nhiều vùng bị thấm nước; tràn xả lũ và kênh dẫn hạ lưu bị xói lở, gãy đổ; tường bê tông nhiều đoạn bị bong tróc, mất liên kết, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn rất cao.

Bên cạnh những công trình kể trên, còn có nhiều hồ chứa có nguy cơ xảy ra sự cố, mất an toàn trong mùa mưa lũ năm 2024 nếu không sửa chữa kịp thời như: hồ Khe Du (xã Hương Thủy, Hương Khê); hồ Đập Bệ (xã Quang Thọ, Vũ Quang); đập Đình Đẹ (xã Sơn Tây, Hương Sơn)...

Nhiều khó khăn

Theo báo cáo của các địa phương, đơn vị, trên địa bàn toàn tỉnh hiện có hơn 130 công trình hồ đập bị hư hỏng, xuống cấp trong đó có 47 công trình hồ chứa xung yếu, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cao khi mưa bão xảy ra, cần được khắc phục trong năm 2024. Đến nay, mới chỉ có 2 hồ chứa đã bố trí nguồn vốn nâng cấp, sửa chữa (hồ Đập Tắt, đập Cây Sắn ở huyện Hương Khê), số còn lại chưa có kinh phí để sửa chữa, duy tu, bảo dưỡng.

Hàng năm, các công trình này có nhiệm vụ cấp nước tưới phục vụ cho khoảng 44.500 ha diện tích sản xuất lúa vụ hè thu, 55.000ha diện tích sản xuất lúa vụ xuân, cấp nước cho sinh hoạt, công nghiệp, dịch vụ và nhiều ngành kinh tế khác.

Ông Trần Đức Thịnh - Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Hà Tĩnh (Sở NN&PTNT) cho biết, mặc dù trong những năm gần đây với sự quan tâm của Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương hỗ trợ nguồn lực đầu tư, cùng các nguồn vốn ODA, ngân sách tỉnh, các chương trình, dự án…, trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh đã xây mới, nâng cấp, sửa chữa nhiều công trình hồ đập, đảm bảo an toàn công trình; tuy nhiên, số lượng hồ đập bị xuống cấp, hư hỏng cần sửa chữa, nâng cấp (đặc biệt các hồ chứa nhỏ) vẫn còn rất lớn.

Năm 2024, Sở NN&PTNT đã chỉ đạo, đôn đốc các đơn vị quản lý, khai thác công trình xây dựng phương án ứng phó thiên tai cho tất cả các hệ thống công trình thuộc thẩm quyền quản lý đúng theo quy định để làm cơ sở triển khai thực hiện trong mùa mưa lũ. Về phương án ứng phó với tình huống khẩn cấp, giải pháp tạm thời là hạn chế tích nước trong mùa lũ để đảm bảo an toàn cho hạ du. Đến nay, toàn tỉnh có 7/321 hồ chứa đã lập và phê duyệt phương án ứng phó với tình huống khẩn cấp.

Đập Trạng ở xã Hương Thủy (Hương Khê) bị hư hỏng, xuống cấp nghiêm trọng

Trong điều kiện ngân sách địa phương còn hạn hẹp và rất khó khăn, Hà Tĩnh đã đề xuất Bộ NN&PTNT, các bộ, ngành Trung ương quan tâm, hỗ trợ kinh phí để nâng cấp, sửa chữa các hồ đập hư hỏng, xuống cấp nhằm đảm bảo an toàn, đặc biệt là các hồ chứa xung yếu, mất an toàn cao. Đồng thời, cần hỗ trợ kinh phí, kỹ thuật trong công tác nâng cao năng lực quản lý, khai thác công trình thủy lợi đáp ứng yêu cầu về năng lực của tổ chức và cá nhân quản lý công trình; xem xét trình Chính phủ hỗ trợ nguồn kinh phí từ nguồn ngân sách Trung ương để địa phương triển khai thực hiện các nội dung của pháp luật về an toàn đập, hồ chứa nước.