Tích nước ngọt trong hồ chứa, giải pháp chống hạn thuận thiên

Nhiều khó khăn nhưng vẫn cố gắng hoàn thành

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Văn Sol, Giám đốc Ban quản lý Dự án ODA và NGO tỉnh Cà Mau, cho biết,  gần hết mùa mưa 2024 cũng là lúc hạng mục hồ chứa nước ngọt tại xã Khánh An (huyện U Minh) thực hiện xong quy trình tích nước.

Toàn cảnh hồ ngày 27/11/2024.

Theo ông Nguyễn Văn Sol, hồ chứa nước ngọt nói trên nằm trong hạng mục đầu tư của Tiểu dự án 8, thuộc Dự án Chống chịu khí hậu bền vững và sinh kế bền vững đồng bằng sông Cửu Long (gọi tắt là ICRSL). Hồ được xây dựng trên diện tích rộng 102ha, riêng diện tích mặt hồ rộng 60ha, dung tích chứa được 3,85 triệu m3 nước ngọt. Đây là một trong những hồ chứa nước ngọt có quy mô lớn nhất Đồng bằng sông Cửu Long.

Công trình được khởi công tháng 1/2022, vốn đầu tư 248 tỷ đồng (sau khi điều chỉnh) từ vốn vay Ngân hàng Thế giới và vốn đối ứng. Dự án do Sở Nông nghiệp và PTNTn tỉnh Cà Mau làm chủ đầu tư, Ban quản lý Dự án ODA và NGO tỉnh Cà Mau là đơn vị giám sát dự án, Liên doanh Công ty cổ phần xây dựng thương mại Thới Bình và Công ty cổ phần xây dựng thủy lợi Cà Mau là đơn vị thi công.

Hồ có hệ thống đường ô tô bao quanh, là điểm check in yêu thích của du khách khi đến Cà Mau.

Sau quá trình tích nước, vận hành ổn định, cơ quan chức năng tỉnh Cà Mau kêu gọi đầu tư nhà máy xử lý nước, phục vụ nước sạch cho người dân quanh vùng, giải quyết tình trạng thiếu nước sinh hoạt vào mùa khô, nhất là cao điểm hạn hán, phục vụ công tác phòng chống cháy rừng vào mùa khô...

Theo ông Phan Hoàng Vũ, Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Cà Mau: Kế hoạch ban đầu, hồ được thi công trong 22 tháng. Song khi thực hiện có hai lần gia hạn. Việc gia hạn này là do nhà tài trợ yêu cầu phải lấy mẫu nước khu vực thí nghiệm vào cả mùa mưa và mùa khô. Do đó, thời gian thi công công trình kéo dài. Ông Phan Hoàng Vũ cho biết thêm: "Nguyên nhân điều chỉnh là do phải thay đổi thiết kế cho phù hợp với nhu cầu khai thác, sử dụng, như quy mô mặt đường 5km quanh hồ từ 3m lên 5m, phát sinh đường đấu nối từ hồ ra đường U Minh – Khánh Hội khoảng 500m; phát sinh áp mái thành rọ đá xung quanh hồ để đảm bảo không bị xói lở...".

Ông Võ Chí Hải, Giám đốc Công ty cổ phần xây dựng thương mại Thới Bình, một trong 2 liên danh thự hiện dự án, cho biết, quá trình thi công đơn vị gặp rất nhiều khó khăn do nền đất yếu, nhưng nhìn cảnh bà con thiếu nước vào mùa khô đã thôi thúc công nhân thi công cố gắng hoàn thành, để công trình sớm đi vào hoạt động.

Thuận thiên

Cà Mau là vùng đất mưa nhiều, nhưng khô hạn vào mùa nắng, nhất là vùng U Minh hạ Cà Mau không được hưởng nước ngọt của dòng Mekong như các địa phương khác nên hàng năm chịu thiệt hại rất lớn do hạn mặn.

Cụ Huỳnh Thị Sáu, 86 tuổi, trú ấp 1 xã Khánh An, huyện U Minh cho biết: Để đối phó với thiên nhiên, người dân địa phương có thói quen trữ nước ngọt bằng cách đào nhiều ao, đìa quanh nhà. Sau mùa mưa, các ao đìa trữ đầy nước ngọt. Khi mùa hạn đến, những ao đìa này là nơi trữ nước sinh hoạt và phục vụ sản xuất.

“Kinh nghiệm dân gian cho thấy, những ao đìa trữ nước ngọt tốt nhất ít bị rò rỉ và xì phèn chính là những hố bom trong chiến tranh. Chính lượng thuốc nổ tạo nên sức ép đã lèn chặt mặt đất, tạo nên những ao hồ tự nhiên tốt nhất. Nên bây giờ Nhà nước làm hồ nước ngọt như vậy, dân mừng lắm”, cụ Huỳnh Thị Sáu nói.

Hồ nước ngọt tại tại xã Khánh An cũng được thực hiện theo nguyên lý thuận thiên như trên. Công trình được khởi công xây dựng vào đầu tháng 1/2021, tại khu B3, B4 khu tái định cư - định canh xã Khánh An, huyện U Minh, Cà Mau. Quá trình xây dựng, chủ đầu tư và đơn vị thi công rất chú trọng công tác xử lý nén nền để hạn chế thấp nhất việc xì phèn, rò rỉ. Hiện đây là hồ chứa nước ngọt lớn nhất tỉnh Cà Mau, cung cấp nước sinh hoạt cho khoảng 11.300 người dân ở huyện U Minh. Ngoài mục tiêu chính cung cấp nước sinh hoạt, công trình hồ chứa nước ngọt ở vùng đất rừng U Minh hạ còn giúp trữ nước phục vụ phòng cháy, chữa cháy rừng và cung cấp nước phục vụ sản xuất vào mùa khô.

Ông Phan Hoàng Vũ nhấn mạnh: “Trong tương lai, nếu được tiếp nguồn nước ngọt từ sông Hậu, hồ có khả năng trữ nước phục vụ thêm cho người dân khu vực các huyện U Minh, Trần Văn Thời, Thới Bình”.

Mới đây, Cà Mau đã yêu cầu ngành nông nghiệp cùng chính quyền các địa phương, Vườn Quốc gia U Minh hạ sớm hình thành tuyến kênh dẫn nước về Vườn Quốc gia U Minh hạ dự phòng cho phòng cháy chữa cháy rừng. Nghiêm cấm mọi hành vi xâm hại, khai thác thủy sản trong khu vực hồ.

Ông Nguyễn Văn Sol cho biết thêm: “Dự án ngoài cung cấp nước sinh hoạt cho khoảng 113.000 hộ dân tại huyện U Minh và huyện Trần Văn Thời, còn là điều kiện quan trọng để hạn chế tình trạng khai thác nước ngầm và phòng chống cháy rừng khi khẩn cấp…” .