Độc đáo viết chữ trên lá buông của người Khmer

Hòa thượng Chau Ty giới thiệu cách viết chữ trên lá buông.

Hòa thượng Chau Ty (sãi cả chùa Soài So, xã Núi Tô), Trưởng ban Trị sự Phật giáo huyện Tri Tôn, là người duy nhất vùng Bảy Núi thành thạo loại hình này. Năm nay ông tròn 70 tuổi, xuất gia đi tu được gần 60 năm. Ông viết, nói và đọc được chút ít tiếng Việt nhưng chữ Khmer cổ thì gần như “độc nhất vô nhị”, do toàn vùng Bảy Núi chỉ có mình ông là sãi cả cao niên nhất.

Hòa thượng Chau Ty cho biết, hồi đó, nhà nghèo đâu được đi học, mà đường sá đi lại khó khăn lắm. Khi xuất gia, vào chùa chỉ được học chữ Khmer cổ, rồi tập viết kinh trên lá buông nên mới biết rành mạch, còn nhớ tới bây giờ.

Chư tăng thực tập viết chữ trên lá buông.

Hòa thượng Chau Ty kể, lá buông là lá của một loài cây hiếm, nó gần giống  như lá chằm nón. Còn gọi là chữ Khmer cổ bởi có nhiều nét hơn chữ Khmer thường thấy, dùng để viết kinh, sách ở trong chùa, không phổ biến ngoài phum, sóc. Dân gian thường nói, chữ Khmer cổ “biệt truyền” là vậy, chỉ có người xuất gia được học và tập viết kinh trên lá buông mới hiểu.

Hòa thượng Chau Ty là người may mắn được học và viết kinh trên lá buông. Mà đâu phải làm thường xuyên, lúc nào mua được lá buông mới tiến hành. “Công phu lắm, chớ hổng có đơn giản”, hòa thượng Chau Ty nói. Muốn viết chữ phải dùng thép nhọn khắc (viết) trên lá buông, sau đó mới lấy mực tàu pha dầu bôi lên, rồi đem phơi khô, nét chữ sẽ không phai và giữ gìn được lâu.

Kiểm tra từng thẻ lá sau khi viết chữ.

Theo Hòa thượng Chau Ty, nội dung viết trên lá buông ngoài việc chép kinh kệ, các vị sư sãi còn ghi lại những câu chuyện giáo dục đạo đức làm người, khuyên răn làm ăn để báo hiếu ông bà, cha mẹ. Tháng 7/2014, lớp học dạy viết kinh trên lá buông đầu tiên được tổ chức tại chùa Soài So (xã Núi Tô, huyện Tri Tôn) do hòa thượng Chau Ty hướng dẫn, với sự hỗ trợ của các ngành và các cấp, thu hút đông đảo sư sãi các chùa trong tỉnh An Giang về dự.

Hòa thượng Chau Ty luôn tỏ ra kỳ vọng ở học viên, bởi đây là sự kiện quan trọng của đạo Phật giáo Nam Tông Khmer vùng Bảy Núi, góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Khmer. “Đây là dịp phổ biến rộng rãi, lưu truyền cho các thế hệ sau này, bằng không, chỉ nghe nói, mà đâu ai biết”, hòa thượng Chau Ty nói.

Báo cáo kết quả từng học viên.

Ngôi chùa Svay Ton, di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia (thị trấn Tri Tôn, huyện Tri Tôn) được xác lập kỷ lục quốc gia là “Ngôi chùa lưu giữ bộ kinh lá buông nhiều nhất Việt Nam”. Đây là niềm vui lớn đối với sư sãi, tà cha và đồng bào Phật tử theo đạo Phật giáo Nam Tông Khmer ở An Giang. Trong đó, có công của người viết chữ Khmer cổ trên lá buông - Hòa thượng Chau Ty.

Phan Trọng Ân