Mỹ gặp Taliban sẽ gỡ nút thắt cho cuộc chiến 17 năm tại Afghanistan?

Giới chức Mỹ gặp gỡ Taliban

Các cuộc gặp diễn ra hôm 25/7 giữa trợ lý Bộ Ngoại giao Mỹ phụ trách khu vực Nam Á Alice Wells và đại diện Taliban tại Doha, Qatar. Theo các nguồn tin, đây mới chỉ là cuộc gặp ban đầu theo đề xuất của phía Mỹ nhằm thúc đẩy nỗ lực chấm dứt cuộc chiến kéo dài 17 năm qua tại Afghanistan.

Binh sĩ Mỹ trong một chiến dịch truy quét Taliban tại tỉnh Nangarhar, Afghanistan năm 2015. Ảnh: AFP

Các nhà hoạt động hòa bình và ngay cả Taliban không coi đây là “đàm phán hòa bình”, song các bên đã nhất trí tiếp tục gặp lại và sẽ giải quyết vấn đề xung đột Afghanistan thông qua đối thoại.

“Bạn không thể gọi các cuộc gặp này là đàm phán hòa bình. Hàng loạt cuộc gặp được tổ chức theo nghi thức ban đầu và xác định mục tiêu thảo luận. Chúng tôi đã nhất trí sẽ tiếp tục các cuộc gặp và giải quyết xung đột Afghanistan thông qua đối thoại”, Reuter dẫn lời một thủ lĩnh của Taliban tham gia gặp gỡ hòa bình với Mỹ cho biết.

Đây là những cuộc tiếp xúc đầu tiên giữa Mỹ và Taliban kể từ năm 2015, khi chính quyền Afghanistan và Taliban đối thoại hòa bình tại Paksistan. Theo thông tin do Thời báo Tài chính (Financial Times) đăng tải, giới chức của Mỹ và Trung Quốc cũng có mặt trong các cuộc đối thoại này.

Giới quan sát, nhất là các nhà hoạt động hòa bình đang đặt sự quan tâm vào các cuộc gặp gỡ mới nhất giữa giới chức Mỹ với Taliban. Các nguồn tin cho biết, những cuộc gặp này dù là sơ bộ song cũng đề cập hàng loạt chủ đề, trong đó, vấn đề cơ bản nhất vẫn tập trung vào yêu cầu của Taliban với việc Mỹ rút quân khỏi quốc gia Nam Á này.

“Họ thảo luận về các lệnh cấm đi lại, nhưng về cơ bản việc rút quân đội nước ngoài khỏi Afghanistan mới là yêu cầu quan trọng. Tương lai hòa bình của Afghanistan sẽ không thành hiện thực nếu quân đội Mỹ và các nước khác không rời khỏi quốc gia này”, nhà hoạt động hòa bình Brian Terrell, người đang điều phối tổ chức Tiếng nói thúc đẩy phi bạo lực (Voices for Creative Nonviolence) trả lời phỏng vấn trên Sputnik.

Cũng theo ông Terrell kể cả khi Mỹ và NATO rút quân, Afghanistan vẫn còn những vấn đề lớn khác phải giải quyết, đặc biệt khi tiến trình chuyển giao hòa bình không phải là điều đơn giản.

“Tôi cho rằng, tương lai của Afghanistan, ít nhất là trong thời gian ngắn hạn sắp tới sẽ rất khó khăn, sẽ không có gì dễ dàng cả”, ông Terrell nói.

Thực tế, cơ hội Mỹ thực sự rút quân khỏi Afghanistan là vô cùng mong manh, chưa kể đến việc Tổng thống Donald Trump kêu gọi triển khai thêm quân đội tới đây.

Từ năm 2001, Mỹ phát động cuộc xâm lược Afghanistan sau vụ tấn công khủng bố ngày 11/9. Kéo dài 17 năm, chiến trường Afghanistan là cuộc chiến hao người tốn của của Mỹ. Thống kê của trang web The Balance cho thấy, Washington đã chi hơn 1 nghìn tỷ USD cho cuộc chiến này, đồng thời khẳng định sẽ không thay đổi chiến lược an ninh đã công bố năm 2017 tại Nam Á. Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ (NSC) cũng kêu gọi và hy vọng các đồng minh trong NATO sẽ tăng cường lực lượng tới Afghanistan.

Trong đó, Anh đầu tháng này đã tiết lộ kế hoạch củng cố lực lượng tại Afghanistan, quốc gia vẫn đang chiến đấu với khủng bố Hồi giáo và phiến quân Taliban. Tuyên bố ngay trước thềm Hội nghị Thượng đỉnh NATO diễn ra ngày 11/7 tại Brussels (Bỉ), Thủ tướng Theresa May cho biết, Anh sẽ gửi thêm 440 binh sĩ tới Afghanistan, tăng tổng số quân của London tại quốc gia Nam Á này lên 1.100 người. Các binh sĩ Anh sẽ tham gia sứ mệnh hỗ trợ và đào tạo các lực lượng an ninh Afghanistan của NATO.

Tương lai hòa bình không dễ dàng

Afghanistan chìm trong bất ổn chính trị và an ninh xã hội vì các nhóm khủng bố và cực đoan hoành hành, trong đó phải kể đến Taliban. Mỹ rút phần lớn quân đội khỏi Afghanistan vào năm 2014 và chuyển giao quyền kiểm soát cho các lực lượng an ninh Afghanistan. Tuy nhiên, lực lượng liên quân do Mỹ dẫn đầu vẫn được duy trì với mục tiêu duy nhất là hỗ trợ đào tạo lực lượng Afghanistan và có thể tiến hành các cuộc không kích các mục tiêu khủng bố và Taliban nếu cần thiết.

Giới chức quân đội Afghanistan mới đây cho biết, hiện có 77.000 tay súng Taliban đang chiến đấu chống lại chính phủ. Con số này gần gấp đôi so với ước tính của Mỹ. Khoảng 5.000 tay súng nước ngoài và 3.000 tên khủng bố đã đầu quân cho Taliban.

Theo báo cáo mới nhất từ Cơ quan giám sát đặc biệt của Mỹ về Tái thiết Afghanistan (SIGAR), quân đội chính phủ đang kiểm soát hoặc có ảnh hưởng trên 56,3% lãnh thổ. 43,7% còn lại đang bị Taliban kiểm soát hoặc đang ở trong tình trạng giao tranh.

Trong nửa đầu năm 2018, Afghanistan ghi nhận số dân thường thương vong vì bạo lực cao nhất kể từ khi thực hiện thống kê này một các có hệ thống năm 2009.

Phái bộ Hỗ trợ Liên Hợp Quốc tại Afghanistan cho biết, trong 6 tháng đầu năm nay, diễn biến xung đột tại quốc gia Nam Á đã cướp đi sinh mạng của gần 1.700 người. Hơn 3.400 người bị thương. Trong đó, các cuộc không kích của quân đội Afghanistan gây thương vong không nhỏ với người dân thường.

Theo chiến lược an ninh mới tại Afghanistan công bố 2017, Mỹ cũng đã tăng cường các cuộc không kích và cho phép các lực lượng linh hoạt hơn khi tấn công các mục tiêu Taliban. Giới chức Mỹ khẳng định, chiến lược này nhằm ngăn chặn các lực lượng phiến quân và khủng bố mở rộng các khu vực kiểm soát tại Afghanistan.

Đại diện đặc biệt của Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc về Afghanistan Tadamichi Yamamoto trong một tuyên bố trước đó đã kêu gọi: “Các bên cần tận dụng mọi cơ hội để tìm kiếm một thỏa thuận hòa bình - đây là con đường tốt nhất để họ có thể bảo vệ mọi người dân Afghanistan”./.