Shangri-La 2016: Vừa hợp tác vừa đấu tranh để giải quyết xung đột

Xuyên suốt Shangri-La, Trung Quốc nhiều lần bị chỉ trích vì bất nhất trong hành động và lời nói cũng như việc tăng cường bồi đắp, cải tạo trái phép đảo nhân tạo tại khu vực đang căng thẳng trên Biển Đông.

Hình ảnh vệ tinh về việc Trung Quốc cải tạo phi pháp bãi Vành Khăn thuộc quần đảo Trường Sa thành đảo nhân tạo

Trong phiên thảo luận về “Những thách thức trong giải quyết xung đột”, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Nguyễn Chí Vịnh đã nhấn mạnh rằng, mọi quốc gia đều dựa trên lợi ích quốc gia dân tộc mình để hợp tác, phát triển cũng như giải quyết tranh chấp, bất đồng, nhưng lợi ích quốc gia dân tộc cần được nhìn nhận một cách khách quan, phù hợp, có cơ sở vững chắc và được đặt trong mối quan hệ hài hòa với lợi ích của các quốc gia khác và của cộng đồng quốc tế. Tránh đơn phương áp đặt, không tôn trọng lợi ích của các quốc gia khác cũng như hòa bình, ổn định khu vực và trên toàn thế giới.

Thứ trưởng Nguyễn Chí Vịnh nói: “Điều mà tôi muốn nhấn mạnh đó là tất cả các quốc gia cần phải hợp tác và đấu tranh để giải quyết bất đồng, ngăn ngừa xung đột, tăng cường hợp tác cùng phát triển, xây dựng lòng tin, tôn trọng lợi ích chính đáng của nhau; Đồng thời thẳng thắn đấu tranh để tìm ra tiếng nói chung, lợi ích chung trong giải quyết tranh chấp, bất đồng.

Nhưng dù hợp tác hay đấu tranh, trước hết đều phải trên tinh thần bình đẳng, tôn trọng các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, coi đó là chuẩn mực để các bên liên quan giải quyết các tranh chấp, bất đồng, giảm thiểu nguy cơ xung đột; Kiên trì, bình tĩnh xử lý bằng các biện pháp hòa bình, tuyệt đối không sử dụng vũ lực hay đe dọa sử dụng vũ lực”.

Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh tham dự một phiên toàn thể tại Đối thoại Shangri La (Ảnh: QĐND)

Thế nhưng, tại hội nghị này, không dưới 2 lần quan chức Trung Quốc đã lớn tiếng đưa ra những tuyên bố chủ quyền đối với các quần đảo tranh chấp trên Biển Đông.

Đô đốc Tôn Kiến Quốc - Trưởng đoàn Trung Quốc cho rằng nước này không phải bên gây ra rắc rối và sẽ không cho phép bất cứ xâm phạm nào đối với chủ quyền quốc gia cũng như các lợi ích an ninh đất nước.

Trong khi các nước kêu gọi tinh thần thượng tôn luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Quốc tế về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982), thì Trưởng đoàn Trung Quốc cho rằng tranh chấp trên Biển Đông là tranh chấp lãnh thổ, không nằm trong phạm vi của UNCLOS. Tuy nhiên, ngay sau đó Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Jean Yves Le-Drian đã tái khẳng định hiệu lực mạnh mẽ của văn bản này.

Ông Richard Heydarian, chuyên gia an ninh khu vực chỉ ra rằng: “Trung Quốc đã tham gia UNCLOS nhưng lại không chấp nhận việc Philippines kiện nước này dựa trên luật đó thì điều quan trọng không phải là nước nào thông qua hay tham gia mà là nước đó có tuân thủ luật pháp không và trong trường hợp này thì Trung Quốc là bên không tuân thủ”.

Bên cạnh đó, Thủ tướng Thái Lan trong phát biểu đề dẫn của ông cũng như phát biểu của quan chức quốc phòng các nước Mỹ, Nhật, Liên minh châu Âu, Australia… đều kêu gọi thực thi đầy đủ nghiêm túc Tuyên bố của các bên về Ứng xử trên Biển Đông của ASEAN và Trung Quốc (DOC) và thực tâm bàn bạc sớm ký kết Bộ Quy tắc Ứng xử giữa các bên trên Biển Đông (COC).

Thế nhưng trong một tài liệu phát bên lề hội nghị, Bắc Kinh thậm chí cho rằng ASEAN là một tổ chức khu vực, không thể tham gia phán quyết với tư cách là một đương sự trong tranh cãi này. Điều này hoàn toàn trái ngược với những nhận định chung của các quan chức và học giả tham dự hội nghị.

Trước đó, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Ashton Carter đã cảnh báo Trung Quốc đang “tự xây Vạn lý Trường thành” cô lập với thế giới. Ông cũng nhấn mạnh những cơ chế hợp tác đa phương như ASEAN, ADMM+ là vô cùng quan trọng và ASEAN đóng vai trò trung tâm trong xây dựng lòng tin và đưa các nước xích lại gần nhau hơn.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ cho biết, Washington đã, đang và sẽ tiếp tục có những kế hoạch hợp tác an ninh với các nước trong khu vực.

Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Gen Nakatani đã bày tỏ lo ngại sâu sắc về những nỗ lực đơn phương nhằm thay đổi hiện trạng tại Biển Đông, khẳng định rằng không một nước nào có thể là “người ngoài cuộc” khi liên quan đến sự ổn định khu vực. 

Ngoài Biển Đông, Đối thoại Shangri-La năm nay cũng tập trung thảo luận những căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên và những nguy cơ mới đối với an ninh khu vực như khủng bố, tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng, di cư bất hợp pháp, buôn người…

Các chuyên gia và học giả nhận định, với chương trình thảo luận nhiều vấn đề nóng và mở ra nhiều kênh đối thoại như thế này, Đối thoại Shangri-La sẽ tiếp tục là một nền tảng quan trọng để các nước trong khu vực thảo luận để tìm ra những giải pháp cho các vấn đề an ninh hiện nay, góp xây dựng một khu vực châu Á – Thái Bình Dương hòa bình, ổn định và thịnh vượng./.