Chấn chỉnh quản lý, sử dụng thuốc BVTV, đảm bảo an toàn nông sản

Những hệ lụy

Nhiều nông dân sử dụng thuốc BVTV hóa học theo thói quen mà chưa áp dụng nguyên tắc 4 đúng (đúng thuốc, đúng thời điểm, đúng liều lượng, đúng phương pháp).

Khi sử dụng thuốc BVTV, nhiều người gần như không quan tâm đến các thông tin hướng dẫn trên nhãn, do đó, không xác định được thời điểm cần xử lý dịch hại, liều lượng thuốc bảo vệ thực vật thường tăng hơn so với hướng dẫn. Một số trường hợp trộn nhiều loại thuốc với nhau, không bảo đảm thời gian cách ly dẫn đến các hiện tượng kháng thuốc, dư lượng thuốc BVTV vượt qua ngưỡng an toàn. Trong quá trình sử dụng chưa coi trọng công tác bảo hộ.

Người dân cần nắm rõ nguyên tắc “bốn đúng”: đúng thuốc, đúng nồng độ liều lượng, đúng lúc, đúng cách khi sử dụng thuốc BVTV.

Nghiêm trọng hơn, hầu hết các loại thuốc BVTV hóa học đều có tính độc cao và trong quá trình dùng, một lượng thuốc nào đó có thể đi vào trong thân cây, quả, hoặc dính bám chặt trên lá, quả. Người và động vật ăn phải các loại nông sản này có thể bị ngộ độc tức thời, hoặc nhiễm độc nhẹ, từ từ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Từ đó, ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín cũng như thương hiệu nông sản Việt. 

Đặc biệt, người tiêu dùng trong nước và quốc tế ngày càng quan tâm và đòi hỏi khắt khe về vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm, cùng với đó, tại các thị trường lớn như EU,  Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc,… đang có yêu cầu ngày càng cao đối với thực phẩm sạch, an toàn, không bị ô nhiễm các chất độc hại. Nếu sử dụng không đúng tiêu chuẩn, dễ dẫn đến tình trạng dư thừa dư lượng gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe con người, đây cũng chính là lý do một số lô hàng rau, quả của Việt Nam bị nước ngoài trả về. Việc sản phẩm bị trả về, bị cảnh báo trên thị trường thế giới khiến nông sản Việt tổn thất nặng nề về mặt kinh tế và thương hiệu.

Cụ thể, cuối tháng 6 vừa qua, Hàn Quốc đã tiến hành thu hồi ớt khô Việt Nam do vượt dư lượng thuốc trừ sâu.

Phía Hàn Quốc cho biết, lô hàng của Công ty TNHH Long Thành sản xuất có mức dư lượng tricyclazone (hoạt chất trừ nấm, trừ sâu) trong các mẫu ớt đỏ khô dao động từ 0,02 - 0,04 mg/kg, vượt quá cho phép của Hàn Quốc là 0,01 mg/kg.

Bên cạnh đó, thời gian gần đây, hoạt động sản xuất, buôn bán trái phép thuốc BVTV giả xuất hiện ngày một nhiều. Những sản phẩm hàng nhái này không đảm bảo các điều kiện theo quy định pháp luật, gây ra nhiều hệ luỵ với người dân và xã hội, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng nông sản, năng suất cây trồng, môi trường và khả năng cạnh tranh của sản phẩm ngoài thị trường. Tiền vẫn mất mà năng suất cây trồng không được đảm bảo, người thiệt thòi lúc này là   nông dân.

Cần giải pháp đồng bộ

PGS. TS. Nguyễn Xuân Hồng, Phó chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam, nguyên Cục trưởng Cục BVTV (Bộ Nông nghiệp và PTNT), nhận định, hiện nay, với các phương tiện kiểm tra hiện đại, người ta có thể phát hiện nhanh, chính xác hầu hết các chất thuốc BVTV hiện có dù chỉ với một lượng vô cùng nhỏ, nếu có mặt trong nông sản thực phẩm. Để vượt qua hàng rào kỹ thuật này, sự lựa chọn khôn ngoan và hiệu quả nhất của người sản xuất và xuất khẩu nông sản là sử dụng các thuốc BVTV sinh học thay thế thuốc hóa học.

“Phát triển thuốc BVTV sinh học giúp khắc phục các nhược điểm và phát huy ưu thế và hiệu quả sử dụng thuốc sinh học BVTV tốt hơn. Những năm gần đây, các nhà khoa học tại nhiều nước đã tập trung nghiên cứu, phát triển được nhiều loại thuốc BVTV sinh học chứa các vi sinh vật có ích, nguồn gốc tự nhiên, thảo mộc… không những có hiệu lực cao mà còn có giá thành sản phẩm thấp, dễ bảo quản, dễ sử dụng… Đây là động lực cho người sản xuất, người kinh doanh và người sử dụng thuốc BVTV sinh học”, ông Hồng nhấn mạnh.

Có thể nói, thuốc BVTV là vật tư quan trọng không thể thiếu trong sản xuất nông nghiệp. Do vậy, để sử dụng thuốc BVTV an toàn, hiệu quả, thời gian tới đây, Cục BVTV, Vụ Khoa học công nghệ và Môi trường cần tham mưu với Bộ Nông nghiệp và PTNT ưu tiên bố trí kinh phí cho các đề tài, dự án nghiên cứu phát triển và sản xuất các thuốc BVTV sinh học phục vụ sản xuất tại Việt Nam.

Đồng thời, ưu tiên nâng cấp cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ nghiên cứu, sản xuất thử các chế phẩm sinh học, tăng cường đào tạo cán bộ , hợp tác quốc tế về khoa học công nghệ trong lĩnh vực nghiên cứu, ứng dụng thuốc BVTV sinh học. Cần khuyến khích các doanh nghiệp phối hợp với các viện, trường, trung tâm nghiên cứu để đầu tư nghiên cứu, phát triển thuốc BVTV sinh học tại Việt Nam hoặc các doanh nghiệp khoa học công nghệ được thực hiện các dự án theo hình thức hợp tác công tư trong lĩnh vực này.

Bên cạnh đó, các ngành chức năng cần tiếp tục tuyên truyền, tập huấn chuyên môn về thuốc BVTV; các quy định của pháp luật, hướng dẫn sử dụng thuốc BVTV cho người nông dân... Chấn chỉnh những tồn tại, thiếu sót trong công tác quản lý việc buôn bán, lưu hành và quảng cáo thuốc BVTV; tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm để cảnh báo, phòng ngừa, xử lý và răn đe với các đối tượng cố tình vi phạm các quy định của pháp luật.

Đồng thời, khi sử dụng thuốc BVTV, cần hướng dẫn người dân tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc vệ sinh an toàn lao động. Nắm rõ nguyên tắc “4 đúng” (đúng thuốc, đúng nồng độ liều lượng, đúng lúc, đúng cách). Cùng với đó, tiếp tục rà soát, loại bỏ các hoạt chất thuốc BVTV có nguy cơ cao ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người, môi trường sinh thái để loại bỏ khỏi danh mục theo quy định. 

Đối với tình trạng làm giả thuốc BVTV, cần lập các chuyên án đấu tranh, triệt phá các đường dây, các tổ chức sản xuất, vận chuyển, buôn bán phân bón, thuốc BVTV giả, kém chất lượng. Đồng thời, phải quy trách nhiệm, xử lý theo quy định pháp luật đối với người đứng đầu địa phương, địa bàn nào để xảy ra tình trạng sản xuất, buôn bán thuốc BVTV, phân bón giả, kém chất lượng phức tạp, kéo dài.