Độc đáo Lễ hội Oóc Om Bóc - Đua ghe Ngo ở Nam Bộ

Sẵn sàng cho ngày khai mạc đua ghe Ngo.

Lễ hội Oóc Om Bóc, còn gọi là lễ cúng Trăng hay lễ "Ðút cốm dẹp", được tổ chức vào  rằm tháng 10 âm lịch. Ðây là một trong những lễ hội lớn trong năm cùng với Tết cổ truyền Chol Chnam Thmay, lễ Sene Dolta (cúng ông bà) của đồng bào Khmer.

Theo quan niệm của đồng bào dân tộc Khmer, Mặt trăng là một vị thần điều tiết "mưa thuận, gió hòa" giúp mùa màng trong năm tươi tốt, đem lại sự no ấm. Lễ hội được tổ chức vào thời điểm kết thúc vụ mùa. Vào đêm rằm tháng 10, khi trăng lên cao, mọi người tập trung tại sân chùa hay sân nhà để làm lễ. Họ lấy lúa nếp giã thành cốm dẹp cùng các hoa quả khác làm lễ vật cúng Mặt trăng.

Ông Trần Cam ở ấp Bét Tôn, xã Phú Mỹ (huyện Mỹ Tú, tỉnh Sóc Trăng) cho biết: Để cúng trăng,  bà con chuẩn bị mâm lễ dâng cúng khá đơn giản, chủ yếu là sản vật gần gũi, cấy hái được như: khoai môn, khoai mì, trái dừa tươi, chuối, các loại bánh làm từ bột. Trong đó, một lễ vật bắt buộc phải có là cốm dẹp, một loại cốm được dùng bằng hạt nếp vừa chín tới rang rồi quết dẹp. Tất cả các lễ vật được trưng bày đẹp mắt trên chiếc bàn đặt giữa sân. Dưới ánh trăng, mọi người trong gia đình cùng nhau cầu nguyện, tạ ơn thần linh. Các vị sư đọc kinh cầu an và ban phước lành cho mọi người.

Nghi thức quan trọng được thực hiện sau đó là đút cốm dẹp. Các sư sãi, các vị achar (người hướng dẫn hành lễ), người có uy tín trong cộng đồng, phum, sóc hoặc người cao tuổi nhất trong gia đình vóc từng nắm cốm dẹp lần lượt đút vào miệng từng trẻ nhỏ rồi vỗ nhẹ sau lưng chúc các em thành đạt. Sau các nghi thức, mâm cúng được dọn xuống và mọi người cùng quây quần thưởng thức với ý nghĩa chung hưởng lộc của thần Mặt trăng cũng là thể hiện sự gắn bó, kết chặt tình đoàn kết.

Nếu lễ cúng trăng là một nghi thức để tạ ơn thần linh thì phần hội đua ghe Ngo trong dịp này có ý nghĩa đưa tiễn và tạ ơn thần Nước sau một năm ban cho mùa màng bội thu. Giải đua ghe Ngo mang tính đại chúng rất cao và thể hiện sự gắn bó cộng đồng với sự tham gia của nhiều người. Các cuộc đua ghe Ngo thường được diễn ra trong 3-4 giờ, nhận được sự reo hò, cổ vũ nhiệt tình của đông đảo người xem hội. Trong thời gian diễn ra lễ hội Oóc Om Bok, tại nhiều nơi ở Sóc Trăng còn diễn ra các hoạt động nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp, thể thao, hội chợ hay diễn xướng dân gian truyền thống thu hút nhiều người đến chung vui.

Ngoài phần lễ nghiêm trang, ý nghĩa, Oóc Om Bóc còn được tổ chức ở các chùa, phum, sóc với phần hội rộn ràng, vui tươi, mang tính cộng đồng cao. Nhiều hoạt động như: Hội thả đèn nước, trò chơi dân gian, biểu diễn văn nghệ… thu hút nhiều người cùng chung vui với những bài ca, điệu múa truyền thống dưới ánh trăng rằm trong niềm vui an lạc, được mùa…

Lễ hội Oóc Om Bóc - Ðua ghe Ngo của người Khmer cũng là niềm tự hào của cộng đồng dân cư Tây Nam Bộ khi được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia vào năm 2015. Lễ hội Oóc Om Bóc - Ðua ghe Ngo tỉnh Sóc Trăng từng xác lập kỷ lục Việt Nam từ năm 2005 đến nay với số lượng ghe và vận động viên tham gia nhiều nhất. Vào năm chẵn, Lễ hội Oóc Om Bóc - Ðua ghe Ngo của tỉnh Sóc Trăng được tổ chức cấp khu vực, hoặc kết hợp tổ chức trong khuôn khổ Ngày hội văn hóa, thể thao và du lịch đồng bào Khmer Nam Bộ.

Ngày mai mới khai mạc đua ghe Ngo nhưng những thời điểm này, sông Maspero đã náo nhiệt.

Năm nay, với chủ đề "Sóc Trăng - Khát vọng vươn xa", lễ hội Oóc Om Bóc - Ðua ghe Ngo tỉnh Sóc Trăng có quy mô cấp tỉnh, được tổ chức trong ba ngày, từ ngày 25 đến 27/11, tại thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng. Lễ hội có các hoạt động chính: Liên hoan tiếng hát Truyền hình tiếng Khmer khu vực Nam Bộ; triển lãm ảnh nghệ thuật; hội chợ xúc tiến thương mại sản phẩm OCOP và đặc sản vùng miền - Sóc Trăng năm 2023; liên hoan ẩm thực đường phố "Hương vị Sóc Trăng" lần thứ 5 năm 2023; hội nghị giao thương, kết nối cung cầu hàng hóa tỉnh Sóc Trăng; tổ chức xác lập kỷ lục Guinness Việt Nam đối với bức tranh lớn nhất Việt Nam được làm từ gạo ST; trình diễn (thả đèn nước) - ghe Cà Hâu; khai mạc giải đua ghe Ngo; lễ cúng trăng…

Giải Ðua ghe Ngo tỉnh Sóc Trăng năm 2023, số lượng đội tham gia lên tới 46 đội ghe trong tỉnh Sóc Trăng và các tỉnh khu vực đăng ký tham gia; trong đó có 6 đội ghe Ngo nữ (3 đội của Sóc Trăng , 3 đội của Bạc Liêu). Riêng tỉnh Sóc Trăng có 35 đội ghe Ngo nam và 3 đội ghe Ngo nữ tham gia giải.

Trưa  26/11, giải đua ghe Ngo chính thức được khai mạc trong sự chờ đợi của người dân địa phương và hàng chục ngàn du khách gần xa...