Tận dụng UKVFTA để gia tăng xuất khẩu nông sản vào thị trường Vương quốc Anh

Việc khai thác hiệu quả Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Vương quốc Anh (UKVFTA) cùng với chuyển đổi tư duy và gia tăng năng lực về công nghệ trong sản xuất, thương mại... là những yếu tố quan trọng đối với  tăng trưởng xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang thị trường này.

Nhiều dư địa xuất khẩu 

Bộ Nông nghiệp và PTNT cho biết, Vương quốc Anh và Bắc Ireland là đối tác chiến lược và quan trọng đối với nông nghiệp Việt Nam. Hiệp định UKVFTA được thực thi đã gắn bó hơn mối quan hệ này. Năm 2021, kim ngạch thương mại song phương Việt Nam và Vương quốc Anh đạt hơn 6,6 tỷ USD; tăng trưởng hơn 17%. Trong đó, thương mại nông, lâm, thủy sản giữa 2 nước tăng trưởng đều đặn ở mức 6%/năm, đạt gần 1 tỷ USD năm 2021.

Năm 2022, Anh đẩy mạnh nhập khẩu nhiều sản phẩm nông sản của Việt Nam. Đơn cử, 8 tháng đầu năm, xuất khẩu cà phê sang Anh đạt 34,68 nghìn tấn; trị giá 70,68 triệu USD; tăng 57,9% về lượng và tăng 84,2% về trị giá so với cùng kỳ năm 2021. Theo Thương vụ Việt Nam tại Anh, xuất khẩu gạo sang Anh, trong đó có gạo ST25, có thể tăng mạnh vào đầu năm 2023...

Cần tận dụng UKVFTA để gia tăng xuất khẩu nông sản vào thị trường Vương quốc Anh.

Hiện nay, dư địa để thúc đẩy giao thương nông sản của hai nước còn rất lớn. Xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang Anh chỉ chiếm hơn 1% tổng giá trị nhập khẩu lương thực, thực phẩm của Anh. Ngược lại, nông sản của Anh vào Việt Nam cũng chưa tới 1% tổng giá trị nhập khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam.

Trong chuyến công tác và làm việc với Bộ Môi trường, Thực phẩm và Các vấn đề nông thôn Liên hiệp Vương quốc Anh mới đây, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Phùng Đức Tiến đề nghị Vương quốc Anh mở cửa 4 loại hình nông sản chính của Việt Nam, gồm: sản phẩm đặc trưng, đặc hữu từ nước nhiệt đới; các sản phẩm có nguồn gốc động vật; các sản phẩm có nguồn gốc thủy sản; và các sản phẩm gỗ.

Đứng trước cơ hội mở rộng xuất khẩu sang Anh, Bộ Công Thương lưu ý doanh nghiệp những thách thức có thể gặp khi xuất khẩu vào thị trường này. Đầu tiên, Anh có các yêu cầu tiêu chuẩn cao về kỹ thuật, vệ sinh an toàn thực phẩm… Doanh nghiệp sẽ chịu sự cạnh tranh sòng phẳng với các doanh nghiệp của Anh cũng như của các nước khác; đồng thời tìm hiểu rõ phong tục, tập quán tiêu dùng của người dân, hệ thống tiêu thụ... Cùng với đó, không chỉ ngành nông nghiệp mà nền kinh tế toàn cầu cũng gặp khó do gián đoạn chuỗi cung ứng, giá cước vận tải tăng mạnh do giá xăng dầu tăng cao cũng gây bất lợi cho các doanh nghiệp Việt Nam.

Chuyên gia nông nghiệp TS. Nguyễn Đăng Nghĩa cho rằng, ngoài việc tận dụng tốt các ưu đãi từ UKVFTA, thì dù là doanh nghiệp hay nông dân, công ty hay tập đoàn muốn xuất khẩu đều phải tìm hiểu, đáp ứng được tiêu chuẩn, đòi hỏi của các thị trường, chứ không phải chỉ giới thiệu sản phẩm là xong. Với những yêu cầu khắt khe của Anh, đòi hỏi doanh nghiệp cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng từ xây dựng kế hoạch kinh doanh, đến thực hiện xây dựng chuỗi, phát triển sản phẩm, vấn đề thương hiệu. Nước Anh cũng rất quan tâm đến vấn đề lao động hay môi trường cho nên doanh nghiệp cũng cần chú ý. Phải bảo đảm đồng bộ về chế biến sâu và logistics, đây là hai thứ chúng ta đang yếu nhất.

Từ trước đến nay, xuất khẩu nông sản đi qua khâu trung gian quá nhiều, tiêu tốn thời gian, công sức. Chính vì vậy, ở bất cứ thị trường nào, không chỉ riêng Vương quốc Anh, nông sản Việt phải đi trực tiếp để tạo lợi thế về giá cả và uy tín. Chúng ta có đầy đủ năng lực để đàm phán thì không lý nào để nông sản phải qua khâu trung gian.

“Con đường đàm phán tốt nhất chính là ngoại giao, bây giờ nông sản rất cần sự vào cuộc của cả Bộ Ngoại giao, Bộ Y tế, chứ không chỉ dành riêng cho Bộ Công Thương hay Bộ Nông nghiệp và PTNT”, TS. Nguyễn Đăng Nghĩa nhấn mạnh.

Xuất khẩu của Việt Nam sang Vương quốc Anh tăng trưởng mạnh nhờ đòn bẩy từ UKVFTA. Ảnh: TL minh họa

Đẩy mạnh xuất khẩu

Năm 2022, tốc độ tăng trưởng của nông nghiệp Việt Nam đạt 3,36%, cao nhất trong nhiều năm qua. Tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt trên 53 tỷ USD, thặng dư thương mại 8,67 tỷ USD. Nông sản Việt Nam được thị trường quốc tế đánh giá cao.

Sản xuất nông nghiệp Việt Nam gắn với việc giảm phát thải khí nhà kính. Việt Nam hiện đã giảm mạnh lượng thuốc bảo vệ thực vật, thời gian cách ly thuốc được giám sát chặt chẽ. Nền tảng sản xuất nông nghiệp Việt Nam đã tiếp cận với chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Phùng Đức Tiến cho biết, Vương quốc Anh hiện là đối tác thương mại lớn thứ ba của Việt Nam tại châu Âu. Xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang thị trường Anh từ đầu năm 2021 đến nay tăng trưởng mạnh nhờ UKVFTA.

Thương vụ Việt Nam tại Anh đánh giá, nếu không có UKVFTA, xuất khẩu của Việt Nam sang Anh sẽ khó có mức tăng trưởng như năm qua. Theo cam kết sau 6 năm UKVFTA có hiệu lực, Anh sẽ xoá bỏ thuế nhập khẩu đối với 99,2% số dòng thuế, tương đương 99,7% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam.

Hiệp định này đã giúp nhiều mặt hàng nông sản Việt Nam có lợi thế cạnh tranh so với các sản phẩm cùng loại có xuất xứ từ các nước chưa có FTA với Anh. Trước đó, nhiều sản phẩm nông nghiệp Việt Nam hầu như không thể cạnh tranh với Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Nam Phi hay Ấn Độ.

Ông Tiến đề nghị Anh hợp tác chuyển giao công nghệ cho Việt Nam do Anh là quốc gia đạt được nhiều thành tựu về công nghệ. Đề nghị phía Anh hỗ trợ Việt Nam tăng cường năng lực cho cán bộ, đặc biệt là nông nghiệp công nghệ cao.

Năm 2022, Bộ Công Thương cũng đã đẩy mạnh triển khai các chương trình hợp tác về thương mại điện tử xuyên biên giới với các đối tác/sàn thương mại điện tử quốc tế lớn như Amazon, Alibaba, JD, Sea Group… để thúc đẩy thương mại điện tử xuyên biên giới. Qua đó, các sản phẩm đặc sản Việt Nam do doanh nghiệp sản xuất sẽ có thể xuất khẩu qua thương mại điện tử thông qua các hình thức B2B, B2B2C đến với các thị trường nhiều quốc gia trên thế giới.

Anh có lợi thế về năng lượng tái tạo và năng lượng gió, ứng phó với biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính. Đây cũng là những lĩnh vực Việt Nam rất quan tâm và cần sự hỗ trợ, hợp tác của Anh. Bên cạnh đó, các phương thức tổ chức sản xuất của Anh tại các nông trại là bài học kinh nghiệm rất quý với Việt Nam.

Bộ trưởng Bộ Thương mại quốc tế Anh Greg Hands khẳng định, Anh sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong các hoạt động giảm phát thải khí nhà kính. Ông Greg hy vọng trong thời gian tới, hai bên tăng cường hợp tác hơn nữa để phát triển thương mại nông sản giữa hai nước.