Trăn trở về phát triển nông nghiệp bền vững

Tránh điệp khúc “được mùa, mất giá”

Là doanh nghiệp có nhiều năm hoạt động trong lĩnh vực sản xuất, chế biến nông sản xuất khẩu, ông Nguyễn Đức Mệnh - Nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2024 đến từ Hải Dương cho biết: Công ty cổ phần Chế biến nông sản thực phẩm Tân Hương của ông hiện sản xuất, kinh doanh trên 30 sản phẩm rau, quả như cà rốt, hành, tỏi, ớt… tươi và sấy khô. Công ty ký kết hợp đồng với gần 40 đối tác trên khắp cả nước và xuất khẩu sang Hàn Quốc, Nhật Bản, châu Âu... Để hướng tới xuất khẩu bền vững, nâng cao giá trị thương hiệu cho các loại nông sản thế mạnh, đầu tư hệ thống kho lạnh, trung tâm chế biến sâu rất cần thiết.

Ông Nguyễn Đức Mệnh, nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2024 đến từ Hải Dương cho biết: Bình quân mỗi năm doanh nghiệp của ông thu mua khoảng 10.000 tấn cà rốt.

“Đặc điểm của ngành Nông nghiệp Việt Nam là thu hoạch theo mùa vụ. Khi vào mùa vụ, sản lượng nông sản sẽ rất lớn. Để tránh điệp khúc “được mùa mất giá” thì việc đầu tư các kho lạnh bảo quản nông sản rất cần thiết. Đơn cử như mặt hàng cà rốt, nếu có kho lạnh thì sẽ kéo dài thời gian bảo quản lên đến 6-8 tháng mà củ cà rốt vẫn tươi ngon, giữ nguyên giá trị dinh dưỡng”, ông Mệnh nói.

Ông Mệnh cho biết thêm: “Nguyên tắc kinh doanh của doanh nghiệp chúng tôi là, không được ép giá nông dân khi thu mua nông sản. Chính vì vậy, việc đầu tư dây chuyền chế biến, kho lạnh bảo quản nông sản là rất quan trọng. Chúng tôi có 7 kho trữ lạnh với sức chứa khoảng 600 tấn nông sản; 1 kho cấp đông. Khi có đủ năng lực kinh doanh thì doanh nghiệp sẽ liên kết sản xuất, bao tiêu nông sản cho bà con được nhiều hơn nữa”.

Gửi gắm tâm tư, nguyện vọng đến Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam và Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT, ông Mệnh bày tỏ: “Để đảm bảo nhu cầu sản xuất và mở rộng sản xuất hướng tới xuất khẩu bền vững, nâng cao giá trị thương hiệu cho các loại nông sản thế mạnh của Việt Nam, cần 4 điều kiện.

Cụ thể, cần quy hoạch xây dựng các vùng nguyên liệu trồng trọt đạt tiêu chuẩn, ví dụ như chất lượng tốt, chất lượng nước không bị ô nhiễm. Đồng thời, mở rộng quy mô sản xuất, đầu tư máy móc hiện đại để đáp ứng sản xuất ngay sau khi thu mua nông sản từ nông dân. Xây dựng kho bãi bảo quản nông sản đủ tiêu chuẩn để dự trữ sản phẩm sau thu hoạch. Theo đó, cần nhân rộng mô hình sản xuất trực tiếp từ triển khai vùng trồng nguyên liệu để giảm giá thành vận chuyển. Đào tạo cán bộ, công nhân trực tiếp sản xuất, trong đó ưu tiên người tại địa phương”.

Ông Mệnh chia sẻ: “Các doanh nghiệp như chúng tôi mong muốn được tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi để đầu tư nhà xưởng, kho bãi đáp ứng được nhu cầu thu mua sau khi thu hoạch và dự trữ sản phẩm sau chế biến”.

Bình ổn thị trường sản phẩm chăn nuôi

Nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2024 - ông Nguyễn Đức Sơn (73 tuổi, trú thôn Kỳ Lam, xã Điện Thọ, thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam) chia sẻ, những năm gần đây, người chăn nuôi gặp rất nhiều khó khăn trong công tác tái đàn khi dịch tả lợn châu Phi hoành hành, gây ra thiệt hại lớn. Song, giá lợn và bò đều giảm, thậm chí có lúc ở mức rất thấp.

Trong khi đó, giá thức ăn và nhiều chi phí đầu vào phục vụ chăn nuôi lại liên tục tăng và duy trì ở mức rất cao. Điều này khiến trang trại của ông cũng như nhiều hộ chăn nuôi khác tại địa phương gặp nhiều khó khăn, sản xuất cầm chừng, hiệu quả kinh tế giảm mạnh.

Ông Nguyễn Đức Sơn là 1 trong 63 gương mặt nông dân tiêu biểu “Nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2024”. Ảnh T.N.

Nhân Diễn đàn Nông dân Quốc gia năm 2024, ông Sơn bày tỏ mong muốn Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT sẽ tổ chức quán triệt, kiểm soát chặt chẽ tình hình dịch bệnh, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động lưu thông và bình ổn thị trường sản phẩm chăn nuôi của người nông dân, nhằm khuyến khích sản xuất chăn nuôi phát triển bền vững.

Đặc biệt là có chính sách hỗ trợ người chăn nuôi vay vốn khôi phục và mở rộng sản xuất, nhất là để người sản xuất kinh doanh chăn nuôi được tiếp cận tốt nhất với các biện pháp kiểm soát dịch bệnh trên người và vật nuôi; dành không gian, quỹ đất cho phát triển chăn nuôi trang trại tập trung, giúp người nông dân “sống được, sống khỏe” bằng nghề của mình.

Đề xuất tối ưu hóa thị trường nông sản

HTX Bình Minh thành lập năm 2017, tại xã Ea Pô, huyện Cư Jút (Đắk Nông). Sau hơn 6 năm hoạt động, HTX đã đạt nhiều thành tích nổi bật trong sản xuất, kinh doanh. HTX đang liên kết với 825 hộ nông dân trồng hồ tiêu theo tiêu chuẩn quốc tế. Đây là 1 trong 13 HTX đạt chứng nhận Rainforest Alliance (chứng nhận quốc tế dành cho các sản phẩm nông sản và sản phẩm có nguồn gốc từ rừng, yêu cầu tuân thủ các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về bảo vệ môi trường, công bằng xã hội và kinh doanh bền vững) tại Việt Nam.

Trong bối cảnh Việt Nam dẫn đầu về sản lượng và xuất khẩu cà phê, hồ tiêu trên thế giới, HTX Bình Minh đưa ra các giải pháp thiết thực nhằm ổn định giá và gia tăng giá trị xuất khẩu cho nông sản.

Giám đốc HTX Bình Minh - ông Lê Anh Sơn chia sẻ, Việt Nam hiện là một trong những quốc gia hàng đầu về sản xuất và xuất khẩu cà phê, hồ tiêu. Đặc biệt, khu vực Tây Nguyên đóng vai trò là “thủ phủ” của hai loại nông sản chiến lược này.

Tuy nhiên, qua gần 7 năm hoạt động trong lĩnh vực hồ tiêu và cà phê, HTX Bình Minh nhận thấy nhiều thách thức mà người nông dân phải đối mặt trong việc tối ưu hóa lợi nhuận từ sản xuất.

Một trong những khó khăn lớn nhất là người nông dân vẫn thiếu kiến thức về thị trường và chưa có điều kiện để bảo quản nông sản đúng cách.

Thực tế, sau khi thu hoạch, nhiều nông dân phải bán ồ ạt hoặc gửi cà phê, hồ tiêu cho đại lý do thiếu kho bãi đạt chuẩn để lưu trữ hàng hóa. Điều này làm gia tăng nguồn cung quá mức trong thời điểm thu hoạch, dẫn đến giá trị xuất khẩu bị ảnh hưởng nặng nề.

Để duy trì mức giá ổn định và tăng thu nhập cho người trồng cà phê, hồ tiêu, HTX Bình Minh đã đề xuất một số giải pháp cụ thể nhằm tối ưu hóa thị trường nông sản, giúp ổn định giá nông sản.

HTX Bình Minh đề nghị Bộ Nông nghiệp và PTNT kiến nghị Chính phủ và chính quyền địa phương hỗ trợ xây dựng các kho bãi đạt chuẩn, giúp người nông dân bảo quản cà phê và hồ tiêu một cách hiệu quả hơn. Việc này không chỉ giúp ổn định giá cả mà còn tăng cường năng lực cạnh tranh của nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Lê Minh Hoan cho biết, thông qua những kiến nghị của bà con gửi đến, bản thân đã nhận thấy những trăn trở, tâm huyết của người nông dân đối với sản xuất nông nghiệp, với những vấn đề phát sinh trong thực tiễn sản xuất.

Diễn đàn là dịp để chúng tôi được lắng nghe đồng thời đề xuất, phản ánh, tâm tư nguyện vọng của nông dân, HTX nông nghiệp, làm cơ sở để hướng tới Hội nghị Thủ tướng Chính phủ đối thoại với nông dân năm 2024 diễn ra trong thời gian tới đây.

“Thông qua Diễn đàn, chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu đề xuất hoàn thiện cơ chế, chính sách dành cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Chúng tôi cũng mong muốn bà con từng bước thay đổi phương thức sản xuất; bởi khi người nông dân thay đổi thì nền nông nghiệp sẽ thay đổi…”, Bộ Lê Minh Hoan nhấn mạnh.