Càng những ngày cận Tết, vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm lại càng được người dân quan tâm hơn. Bởi thời điểm khi cả nước đang sôi động để phục vụ cho Tết Nhâm Dần 2022 thì cũng là lúc mà những thực phẩm bẩn đang bắt đầu len lỏi vào thị trường.
Từ bánh kẹo nhập khẩu không rõ nguồn gốc…
Theo khảo sát tại một số cửa hàng bánh kẹo tại một số khu chợ trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm, Cầu Giấy, Tây Hồ… nhiều loại bánh kẹo đủ màu sắc sặc sỡ, bày bán trong đầy các túi nilon hay các khay giỏ nhựa nhưng không có bất cứ thông tin gì về nguồn gốc xuất xứ.
Có cửa hàng bánh kẹo thì trên một số nhãn mác của các gói bánh kẹo có in chữ nước ngoài. Dù khẳng định hàng nhập khẩu chính ngạch nhưng hầu như trên các sản phẩm lại không hề có tem, nhãn phụ tiếng Việt. Mỗi cửa hàng lại giới thiệu nguồn gốc một kiểu dù cùng mẫu mã.
Hầu hết các loại bánh kẹo này đều được bán theo dạng cân, mỗi cân có giá từ vài chục đến vài trăm nghìn tùy loại. Ngoài các loại bánh kẹo thì các loại khô gà, khô bò, tôm khô... đã được bày bán rất nhiều, thậm chí tràn cả lối đi. Đơn cử, tại chợ Cổ Nhuế (Bắc Từ Liêm, Hà Nội) các gian hàng cũng bày biện đầy các loại bánh kẹo, mứt... Một số chủ sạp ở đây còn mời gọi mua các sản phẩm bánh mứt ngày Tết “tự tay nhà làm”.
Không chỉ ở các chợ, thị trường thực phẩm phục vụ ngày Tết trên mạng xã hội những ngày gần đây cũng rất sôi động với muôn vàn mặt hàng hấp dẫn và phần lớn được giới thiệu làm bằng phương pháp thủ công, tại nhà. Mặc dù chỉ là hình ảnh chụp lại nhưng việc mua bán vẫn nhộn nhịp, lượng tương tác nhiều.
Đơn cử như mứt dừa đang được bán với nhiều mức giá khác nhau, dao động từ 240.000-350.000 đồng/kg; ô mai mơ, mận, quất dẻo giá 280.000-300.000 đồng/kg; chuối sấy 190.000 đồng/kg; mứt sen 220.000 đồng/kg; mứt gừng 150.000 đồng/kg… Ngoài bánh mứt kẹo, các loại thực phẩm đặc sản vùng miền cũng bắt đầu nhận đơn hàng Tết. Trong đó, bò khô giá từ 700.000-1,1 triệu đồng/kg, trâu khô 1 triệu đồng/kg, khô gà 360.000-380.000 đồng/kg, lạp sườn giá từ 450-480.000 đồng/kg…
Điểm chung của các sản phẩm này đều được giới thiệu hàng thủ công “nhà làm” hoặc lấy mối quen uy tín, nguyên liệu tươi, không chất phụ gia, không phẩm màu độc hại. Đáng chú ý, nhiều sản phẩm không hề có nhãn mác, không đăng ký chất lượng sản phẩm, không địa chỉ liên hệ, không hạn sử dụng… nhưng vẫn được chào bán nhộn nhịp.
Đến những thực phẩm được chế biến sẵn
Mua thực phẩm chế biến sẵn qua mạng đang được nhiều người lựa chọn, nhất là trong dịp Tết bởi những tiện ích như: Giao hàng nhanh chóng, mặt hàng phong phú, tiết kiệm thời gian.
Tuy nhiên, việc mua bán thực phẩm chế biến sẵn qua mạng cũng tiềm ẩn rủi ro về vệ sinh an toàn thực phẩm, đòi hỏi người tiêu dùng nên cẩn trọng trước khi chọn mua.
Cứ gần đến Tết, các trang bán hàng thực phẩm chế biến sẵn lại xuất hiện nhiều trên facebook của chị Thanh Hoài (thị trấn Hồ Xá, Vĩnh Linh). Mấy năm trước chị không để ý vì hầu như thực phẩm phục vụ Tết đều được chị tự làm, từ mứt, dưa món cho đến khô gà, bò dầm. Năm nay, cơn đau khớp hành hạ khiến chị không thể nhấc nổi tay chân, vì thế chị vào tìm hiểu trên facebook đặt mua thực phẩm chế biến sẵn được quảng cáo là đặc sản của các vùng miền.
Đơn hàng đầu tiên là món khô cá lóc và lạp xưởng tươi của miền Tây. Với những món này, tuy chưa ăn nhưng chị Hoài thấy mẫu mã đẹp, các thông tin về ngày sản xuất, hạn sử dụng và thành phần chế biến đầy đủ nên rất yên tâm. Đơn hàng tiếp theo, chị đặt mua món bò bắp hoa tiêu, một đặc sản của Tây Nguyên.
Khi nhận hàng, chị cũng đã kiểm tra cẩn thận về nhãn hàng, hạn sử dụng, cách bảo quản mới yên tâm nhận. Tuy vậy, dù hũ bò bắp hoa tiêu được chị bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh nhưng chỉ sau vài ngày đã sủi bọt và có mùi chua. Khi lấy ra kiểm tra, chị phát hiện từng miếng thịt mềm nhũn, bốc mùi.
Liên lạc với trang bán hàng thì không được trả lời, gọi điện thoại cũng không có người bắt máy. Cuối cùng, chị Hoài phải chấp nhận mất hơn 400 ngàn đồng cho hũ bò bắp hoa tiêu không đảm bảo chất lượng.
Có rất nhiều nguyên nhân khiến cho thực phẩm chế biến sẵn được đặt mua trên mạng khi đến tay người nhận không đảm bảo chất lượng, trong đó có khâu bảo quản.
Thực phẩm chế biến sẵn có thời hạn sử dụng ngắn, nhiệt độ phải phù hợp với từng loại sản phẩm nên không thể đổ hết lỗi cho cơ sở sản xuất. Tuy nhiên, cũng có nhiều cơ sở lợi dụng thời điểm Tết, nhu cầu mua sắm tăng cao, nhất là với các món ăn đặc sản của các vùng miền, để bán những sản phẩm không đảm bảo chất lượng. Cũng có không ít trang bán hàng mượn thương hiệu của những cơ sở sản xuất, kinh doanh nổi tiếng tiếng để lừa đảo người tiêu dùng.
Thực phẩm chế biến sẵn là một trong những mặt hàng được nhiều người tiêu dùng lựa chọn vì dễ mua, dễ chọn lựa và đa dạng về chủng loại. Phương thức mua bán online cũng giúp người tiêu dùng tiếp cận được với nhiều nguồn hàng ở các vùng miền trên cả nước.
Tuy nhiên, với những sản phẩm bán qua mạng xã hội như facebook, zalo thì không có ai quản lý về chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm, nguồn gốc xuất xứ, không được kiểm chứng rõ ràng, dẫn đến nguy cơ mua phải thực phẩm không an toàn là rất cao. Vì thế, người tiêu dùng nên cân nhắc khi sử dụng những loại thức ăn được bán qua mạng không rõ nguồn gốc, nhất là đồ ăn đã chế biến, đồ ăn nhanh.