Đối thoại Shangri-La: Tìm biện pháp kiểm soát căng thẳng ở biển Đông

Trong khuôn khổ Đối thoại Shangri-La lần thứ 15 đang diễn ra tại Singapore, chiều nay (4/6) diễn ra đồng thời các phiên đặc biệt, trong đó có phiên “Kiểm soát căng thẳng trên Biển Đông”, với sự tham dự và phát biểu của Thứ trưởng Bộ Công an Việt Nam Bùi Văn Nam.

Thượng tướng Bùi Văn Nam khẳng định, Biển Đông là nơi có các tuyến hàng hải, hàng không quốc tế quan trọng. Hòa bình, an ninh ở Biển Đông có ý nghĩa thiết yếu đối với hòa bình, an ninh khu vực và toàn cầu.

Thượng tướng Bùi Văn Nam (Ảnh: KT)

Hiện nay tình hình Biển Đông đã có những diễn biến rất phức tạp và nếu không được quản lý, xử lý đúng sẽ làm tăng rủi ro, dẫn đến bất ổn, xung đột, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích, chính trị, chiến lược, an ninh, kinh tế - thương mại của nhiều quốc gia cả trong và ngoài khu vực. Một khi xung đột xảy ra, tất cả các bên đều thua.

Thượng tướng Bùi Văn Nam cho rằng, các hành động đơn phương đang làm thay đổi nguyên trạng ở Biển Đông, trái với Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và luật pháp quốc tế, làm gia tăng căng thẳng, xói mòn lòng tin, đe dọa hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông.

Thượng tướng Nam nói: “Tình hình hiện nay đặt ra yêu cầu rất cấp thiết là các quốc gia liên quan kiềm chế, ngưng các hành động đơn phương, không quân sự hóa, thúc đẩy đối thoại và thương lượng để cùng nhau quản lý tranh chấp, thực hiện nghiêm túc DOC và tuân thủ luật pháp quốc tế, sớm có kết quả thực chất về xây dựng COC, tôn trọng các tiến trình ngoại giao và pháp lý quốc tế, tăng cường các biện pháp xây dựng lòng tin và ngoại giao phòng ngừa".

Thứ trưởng Bùi Văn Nam khẳng định, Việt Nam hoan nghênh và ủng hộ mọi nỗ lực và hành động tích cực, hợp pháp của tất cả các nước, góp phần duy trì hòa bình, an ninh khu vực, bảo đảm tự do đi lại trên biển, an toàn hàng hải, hàng không, không gian mạng, an toàn dưới mặt nước biển và an ninh môi trường biển. Việt Nam cam kết tham gia tích cực cùng các nước ASEAN, các nước tham gia EAS nhằm tăng cường đảm bảo an ninh khu vực thông qua các diễn đàn khu vực và quốc tế như EAS, ADMM, ADMM+, ARF, tiếp tục phát huy sự đồng thuận và tính trung tâm của ASEAN trong các vấn đề Biển Đông.

Thứ trưởng Bùi Văn Nam cũng đề xuất một số biện pháp hạn chế nguy cơ va chạm trên biển như thiết lập đường dây nóng, thống nhất các quy tắc ứng xử trong tình huống đột xuất, bất ngờ, đáng chú ý gần đây là đề xuất ý tưởng cơ chế phối hợp tuần tra chung giữa các lực lượng hải quân, chấp pháp các nước ASEAN; kêu gọi các nước có liên quan coi trọng hơn nữa những cơ chế, hình thức hợp tác quốc tế trong các lĩnh vực ít nhạy cảm trên biển như nghiên cứu khoa học, bảo vệ môi trường biển, ứng phó với thảm họa, thiên tai, cứu hộ cứu nạn trên biển, phối hợp phòng chống các loại hình tội phạm trên biển đang nổi lên ở khu vực như cướp biển, buôn người, di cư bất hợp pháp…

Bên cạnh đó, Thứ trưởng Bùi Văn Nam cũng khẳng định Việt Nam ủng hộ việc trao đổi, chia sẻ thông tin tích cực, chủ động mạnh mẽ trong nội bộ ASEAN với các đối tác và các bên có liên quan như Mỹ, Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản, Nga, Hàn Quốc, Australia, Ấn Độ, nhằm duy trì hòa bình và an ninh tại Đông Nam Á và châu Á – Thái Bình Dương.

Tham gia phiên thảo luận này, thay vì đưa ra những giải pháp kiểm soát căng thẳng trên Biển Đông, đại diện của Trung Quốc chủ yếu đưa ra biện luận rằng, trên Biển Đông hiện tồn tại nhiều tranh chấp khác nhau giữa các bên khác nhau và vấn đề này không liên quan đến tự do hàng hải mà là tranh chấp lãnh thổ. Trung Quốc cũng hướng đến việc giải quyết các tranh chấp trên Biển Đông bằng con đường đàm phán song phương. 

Nhiều học giả và chuyên gia đặt các câu hỏi trong phiên trao đổi tự do cho đại diện của Trung Quốc. Trong đó, đại biểu Philippines nhấn mạnh rằng, thực chất nước này đã tiến hành đàm phán song phương với Trung Quốc suốt 20 năm qua và tiến trình này không mang lại kết quả nào. Philippines tin vào sự phân xử công bằng của bên thứ ba là Tòa Trọng tài thường trực quốc tế và lấy làm tiếc vì Trung Quốc dù chưa biết phán quyết như thế nào nhưng đã sớm tuyên bố không công nhận phán quyết của tòa dự kiến sẽ công bố vào cuối tháng này.

Nhiều học giả cũng nhấn mạnh yếu tố mà Trung Quốc cần phải tôn trọng và thúc đẩy nếu muốn giải quyết tranh chấp trên Biển Đông với các nước trong khu vực là phải tôn trọng luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hợp Quốc về luật Biển năm 1982 (UNCLOS) và phải thực thi nghiêm túc DOC, thúc đẩy đàm phán COC đạt tiến bộ rõ rệt./.