Chống đói nghèo, bài học Việt Nam nhìn từ NHCSXH

Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã đặt ra mục tiêu kép: “Giảm nghèo bền vững gắn liền với khuyến khích làm giàu theo pháp luật”. Thực hiện thắng lợi chính sách “Giảm nghèo bền vững và khuyến khích làm giàu chính đáng, theo pháp luật” chính là một phương thức cụ thể để hiện thực hóa khát vọng vì một Việt Nam thịnh vượng, ý chí tự lực, tự cường; là sức mạnh nội sinh cho đất nước phát triển nhanh và bền vững trong thời gian tới.

NHCSXH với sứ mệnh vì người nghèo và các đối tượng chính sách

Tổng Giám đốc Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) Dương Quyết Thắng cho biết, NHCSXH mang sứ mệnh thực hiện Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia, bởi NHCSXH là định chế tài chính chuyên biệt có định hướng hoạt động phù hợp với mục tiêu của tài chính toàn diện.

Từ những bước đầu với Quỹ cho vay ưu đãi hộ nghèo thành lập năm 1995 đến Ngân hàng Phục vụ người nghèo theo Quyết định số 522/TTg của Thủ tướng Chính phủ cùng năm đến khi chính thức thành lập NHCSXH ngày 04/10/2002 theo Nghị định số 78/2002/NĐ-CP về tín dụng đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác, NHCSXH luôn cố gắng phấn đấu hoàn thành tốt các mục tiêu đề ra, xây dựng bộ máy hoạt động hiệu quả từ Trung ương đến địa phương.

100% người nghèo và các đối tượng chính sách khác có nhu cầu và đủ điều kiện đều được tiếp cận với các sản phẩm dịch vụ do Ngân hàng Chính sách xã hội cung cấp.

“Là mô hình ngân hàng đặc thù và là công cụ của Đảng, Nhà nước để triển khai thực hiện chính sách tín dụng ưu đãi, hơn 22 năm đồng hành cùng người nghèo và các đối tượng chính sách, NHCSXH đã vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, chung sức, chung lòng, phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, phát huy vai trò là đòn bẩy kinh tế quan trọng của Nhà nước trong công tác giảm nghèo bền vững”, Tổng Giám đốc Dương Quyết Thắng nhấn mạnh.

Thực tiễn hoạt động của NHCSXH đã và đang minh chứng cho sự phát triển vững mạnh và hoạt động ngày càng hiệu quả của kênh tín dụng chính sách đặc thù ở Việt Nam.

Tính đến ngày 19/11/2024, tổng dư nợ của NHCSXH đạt hơn 361.210 tỷ đồng, với hơn 6,8 triệu khách hàng đang vay vốn trong hơn 20 chương trình tín dụng. Chất lượng tín dụng luôn được giữ vững và đang là ngân hàng có chất lượng tín dụng tốt nhất trong hệ thống ngân hàng ở Việt Nam. Mô hình NHCSXH đã nhận được sự ủng hộ, ghi nhận của các cấp, các ngành và đông đảo mọi tầng lớp Nhân dân, được đón nhận Danh hiệu “Anh hùng Lao động” thời kỳ đổi mới; được Ngân hàng Thế giới (WB) và các tổ chức quốc tế đánh giá cao, góp phần thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách, mục tiêu, nhiệm vụ quan trọng mà Đảng, Nhà nước đề ra.

Với những thành quả đã đạt được, tín dụng chính sách xã hội đã trở thành một “điểm sáng”, là một “trụ cột” trong hệ thống chính sách giảm nghèo, bảo đảm an sinh xã hội, đáp ứng nguyện vọng của Nhân dân, đặc biệt là người nghèo và đối tượng yếu thế trong xã hội. Tín dụng chính sách xã hội đã góp phần quan trọng đưa tỷ lệ giảm nghèo của cả nước từ 14,2% năm 2011 xuống 2,93% cuối năm 2023 (theo chuẩn nghèo đa chiều).

Phó Chủ nhiệm Ủy ban xã hội của Quốc hội - Lâm Văn Đoan đánh giá hiệu quả tín dụng chính sách xã hội ở trên 3 bình diện: Ở khía cạnh quốc gia, Việt Nam đã trở thành một hình mẫu cho nhiều quốc gia đang phát triển trên thế giới về việc giảm nghèo, tăng trưởng kinh tế để bảo đảm chính sách xã hội. Trong những thành quả đó có đóng góp, vai trò rất to lớn của nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội, giúp cho những người nghèo, người cận nghèo vươn lên thoát nghèo, những người dân khó khăn được bảo đảm về an sinh xã hội.

Ở bình diện địa phương, nguồn vốn chính sách đã đóng góp rất quan trọng cho việc giảm nghèo tại địa phương và tạo động lực phát triển kinh tế xã hội.

Ở góc độ người dân, vốn tín dụng chính sách xã hội là nguồn hỗ trợ trực tiếp để nhiều người có thể vươn lên ổn định cuộc sống và vượt qua khó khăn. Từng người dân ổn định và giàu có, từng địa phương có nền kinh tế tăng trưởng mạnh thì tổng thể quốc gia thực hiện được mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh mà Đảng ta đặt ra.

Để mang lại lợi ích cho khách hàng, NHCSXH không ngừng cải tiến thủ tục đơn giản để người dân dễ thực hiện; đề cao trách nhiệm xã hội; đoàn kết, hợp tác để trở thành điểm tựa tin cậy cho người nghèo và các đối tượng chính sách khác.

Hình mẫu thành công trong xóa đói giảm nghèo

Có thể thấy rằng, nhiệm vụ của NHCSXH nặng nề nhưng vẻ vang khi thực hiện chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước là giảm nghèo bền vững. Sự ra đời của NHCSXH là một chính sách thể hiện tính nhân văn của Đảng và Nhà nước ta, tính nhân văn của Chương trình xoá đói giảm nghèo rất quan trọng thể hiện trong việc huy động nhiều nguồn lực để giúp người dân xoá đói giảm nghèo, việc tiếp cận vốn tạo chuyển biến mạnh mẽ vùng nghèo, dân tộc, vùng sâu vùng xa, cho những người nghèo và các đối tượng chính sách...

Hội nghị thượng đỉnh G20 năm 2024 mở đầu với Lễ phát động Liên minh toàn cầu chống đói nghèo và Phiên thảo luận về cuộc chiến chống đói nghèo. Tại đây, Tổng thống Brazil Lula da Silva khẳng định “xoá đói giảm nghèo không chỉ bảo đảm công bằng xã hội mà chính là điều kiện cốt lõi để xây dựng xã hội thịnh vượng và thế giới hoà bình”, đồng thời, công bố danh sách các nước sáng lập Liên minh, trong đó có Việt Nam.

Phát biểu tại Phiên thảo luận của Hội nghị thượng đỉnh G20 năm 2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính kêu gọi các nước cần có quyết tâm chính trị cao hơn, nguồn lực lớn hơn, hành động quyết liệt hơn cho các chương trình, dự án cụ thể, thiết thực, hiệu quả hơn, bởi xóa đói nghèo không chỉ có ý nghĩa nhân văn cao cả, mà còn là một trong những nền tảng quan trọng nhất, tác động trực tiếp tới bảo đảm hoà bình, an ninh, ổn định trên toàn cầu.

Nhân dịp này, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng đã nêu bật những thành tựu của Việt Nam như một hình mẫu thành công trong xóa đói giảm nghèo. Từ nước nghèo đói, lạc hậu, bị tàn phá nặng nề sau gần 40 năm chiến tranh, 30 năm bị bao vây cấm vận, với đường lối đổi mới, Việt Nam đặt mục tiêu giảm nghèo đa chiều, bao trùm, đi đôi với khắc phục thiếu hụt về y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch, môi trường sống và nhờ vậy đã về đích sớm 10 năm trong thực hiện các Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ của Liên Hợp quốc; trong đó tỉ lệ hộ nghèo giảm từ trên 58% vào đầu những năm 1990 xuống khoảng 1,9% năm 2024. Việt Nam đã vươn lên thuộc nhóm các nước xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới, nhất là lúa gạo. Thủ tướng Chính phủ khẳng định, Việt Nam sẽ xoá toàn bộ nhà tạm, nhà dột nát trên cả nước trong năm 2025, về đích trước 5 năm so với mục tiêu đề ra.

Thủ tướng Phạm Minh Chính chia sẻ với các nước ba bài học kinh nghiệm của Việt Nam trong xóa đói giảm nghèo, đó là không hy sinh an sinh, tiến bộ, công bằng xã hội và môi trường để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần; đặc biệt coi trọng an ninh lương thực và xác định nông nghiệp là trụ đỡ của nền kinh tế; lấy con người làm trung tâm, chủ thể, ưu tiên đầu tư cho con người, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao gắn với khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Trên cơ sở đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đề xuất ba bảo đảm chiến lược cho công cuộc xóa bỏ đói nghèo trên toàn cầu.

Thứ nhất, bảo đảm hoà bình, ổn định, hợp tác phát triển là điều kiện tiên quyết để xóa đói nghèo và phát triển bao trùm.

Thứ hai, bảo đảm hệ thống nông - lương toàn cầu hiệu quả, ổn định, thích ứng và chống chịu với biến đổi khí hậu là nền tảng lâu dài.

Thứ ba, bảo đảm đầu tư cho con người, lấy giáo dục đào tạo, an sinh xã hội là nhiệm vụ then chốt cho xây dựng xã hội hài hòa bao trùm, bền vững. Lấy người dân làm trung tâm, chủ thể, mục tiêu, động lực và là nguồn lực cho phát triển bền vững; ưu tiên nguồn lực, xây dựng các chính sách thiết thực, khả thi, hiệu quả cho xoá đói, giảm nghèo, “không để ai bị bỏ lại phía sau”.

Kết thúc phát biểu tại phiên thảo luận, Thủ tướng Phạm Minh Chính trích dẫn đúc kết của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Đoàn kết là sức mạnh vô địch” và trên tinh thần đó, khẳng định Việt Nam cam kết đề cao chủ nghĩa đa phương, đoàn kết quốc tế chặt chẽ, đóng góp tích cực, hiệu quả vào nỗ lực chung xây dựng một thế giới không còn đói nghèo lâu dài, một thế giới bền vững. Việt Nam sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm và phối hợp với các nước G20 và các tổ chức quốc tế triển khai các chương trình Nam - Nam và ba bên về bảo đảm an ninh lương thực, chống đói nghèo toàn cầu.