Nghề nướng cá vào vụ Tết

Nghề vất vả

Vốn được biết đến là vùng đất có bề dày lịch sử và truyền thống văn hóa phong phú, đa dạng, Diễn Bích còn có nhiều làng nghề sống và làm giàu từ sản vật của biển khơi như làm nước mắm, ruốc…, trong đó, nổi lên là nghề nướng cá biển.

Mùa này, chỉ cần đặt chân về đây, không khó để nhận biết được mùi thơm phức của cá nướng - nét nhận diện đặc trưng mà chỉ có những xã miền biển lưu giữ. Quanh năm suốt tháng là vậy, nhưng dịp giáp Tết, nhu cầu của thị trường tăng, lượng cá mỗi gia đình có thể sơ chế, nướng chín sẽ nhiều hơn.

Bà Hồ Thị Lan: “Các loại cá biển trước khi nướng phải trải qua tuần tự các công đoạn làm sạch vi, vảy, sơ chế, rửa sạch thân cá bằng nước lạnh và để khô tự nhiên ở chỗ mát”.

Chúng tôi tìm đến hộ bà Hồ Thị Lan để tỏ tường hơn quy trình chọn, nướng cá biển cung ứng ra thị trường dịp Tết này. Bằng chất giọng đặc sệt của dân biển, bà Lan chia sẻ: “Các loại cá biển trước khi nướng phải trải qua tuần tự các công đoạn làm sạch vi, vảy, sơ chế, rửa sạch thân cá bằng nước lạnh và để khô tự nhiên ở chỗ mát”.

Tùy từng loại cá biển mà người dân sẽ loại bỏ vi, vảy, mang, ruột, rạch lưng, chặt thành khúc hay để nguyên con. Việc làm sạch vảy cá sẽ được thực hiện với các loại cá có vảy để giúp cá mau chín khi nướng.

Sau các công đoạn sơ chế, làm sạch, để khô tự nhiên, cá biển sẽ được xếp đều lên giàn rả và đem đi nướng trên những lớp than rực hồng. “Nghề nướng cá vất vả lắm, phải chịu khó, kiên trì. Phải làm từ sáng tinh mơ đến tầm 18- 19 giờ hằng ngày. Mùa hè, cá nướng ra thơm ngon nhưng những người ngồi nướng cá như chúng tôi lại cực nhọc hơn...”, bà Lan cho biết.

Để có được nguồn cá biển ưng ý, các chủ lò nướng phải chủ động ra bến, bãi trước lúc tàu, thuyền cập bến để kịp mua cá, vận chuyển về khi cá vẫn còn tươi, đảm bảo chất lượng.

Trong quá trình nướng, người trực tiếp đảm nhận công việc nướng cá phải biết căn thời điểm trở mặt giàn rả để cá chín vừa đủ, không bị cháy sém do quá lửa. Tùy vào kích thước, hình dạng các loại cá mà người có kinh nghiệm lâu năm sẽ sắp xếp để cá luôn giữ được hình dạng tự nhiên nhất, nướng sẽ mau chín, chín đều, dậy mùi, màu sắc đẹp và khi dỡ cá ra cũng dễ hơn, cá không bị gãy.

Những người trong nghề lâu năm bật mí, mỗi loại cá khi chín có mùi đặc trưng riêng, màu khói và lượng khói bay lên từ lò than sẽ khác. Và chỉ  cần ngửi mùi thơm của khói bay lên là biết lúc nào cá chín vừa đủ.

Chuẩn bị hàng phục vụ Tết

Trước đây, cá nướng chỉ bán trên địa bàn huyện Diễn Châu. Nhờ sự phát triển của công nghệ, những người nướng cá đã bắt kịp xu hướng thị trường, đẩy mạnh quảng bá sản phẩm trên các nền tảng mạng xã hội. Vì thế sản phẩm bán được nhiều hơn. Hiện, trước nhu cầu của thị trường, nhiều gia đình ở xã Diễn Bích đã gửi cá biển nướng theo xe khách đi tiêu thụ ở địa bàn các huyện miền núi như Đô Lương, Kỳ Sơn, Tân Kỳ, Quỳ Châu, Quế Phong...

Theo ông Nguyễn Văn Liên, Phó Chủ tịch UBND xã Diễn Bích, xã hiện có 108 hộ nướng cá, 13 kho đông lạnh, 24 hộ kinh doanh, buôn bán thủy hải sản. Trữ lượng hàng năm lên đến 3.500 tấn, riêng sản lượng cá nướng ít nhất là 2.000 tấn. Nghề nướng cá phát triển tại các xóm Quyết Thắng, Quyết Thành, Chiến Thắng, Hải Đông, Hải Nam...

Mấy năm gần đây, ngoài bán cho thương lái, cá nướng còn phục vụ khách đến du lịch. Các nhà hàng, khách sạn chỉ cần điện thoại đặt trước là các hộ nướng cá cho người đưa đến tận nơi. Với khách mua về, cá sẽ được gói ghém bỏ vào thùng xốp, có thể vận chuyển hàng trăm kilômét  trong vài ngày vẫn giữ được độ tươi nguyên.

Các sản phẩm thủy, hải sản tại xã Diễn Bích phục vụ dịp Tết.

Để cung ứng sản phẩm cá nướng ra thị trường dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ - 2025, hiện các hộ làm nghề đã bắt tay vào chuẩn bị. Không chỉ cá nướng, Diễn Bích còn cung ứng các sản phẩm như nước mắm, ruốc, chế biến thủy sản khô, như: Tôm nõn, mực, các phi lê, tôm tít, cá lưỡng, cá thửng, cá thu, cá ù... Về cá tươi, các kho đông lạnh chuẩn bị sản lượng để đáp ứng nhu cầu của thị trường trong và ngoài tỉnh dịp Tết.

Ông Liên cho biết thêm, nghề nướng cá biển không những tạo nguồn thu nhập cho hàng trăm hộ gia đình, giải quyết việc làm ổn định cho hàng ngàn lao động địa phương mà còn tạo nên sự đa dạng và đặc trưng trong cơ cấu kinh tế của các xã ven biển xứ Nghệ.