Tái diễn tình trạng đốt rơm rạ sau mùa gặt ở nhiều địa phương

Lợi bất cập hại

Thời gian gần đây, hiện tượng người dân đốt rơm lại đã xuất hiện, nhất là tại một số địa phương ngoại thành Hà Nội như Ứng Hòa, Mỹ Đức, Thanh Oai, Đan Phượng, Sóc Sơn, Đông Anh... tình trạng này diễn tương đối phổ biến. Khói bụi phát sinh từ việc đốt rơm rạ ngay gần đường quốc lộ còn gây mất an toàn giao thông, tiềm ẩn nguy cơ cao xảy ra tai nạn.

Một số người nông dân cho rằng việc đốt rơm rạ mang lại nhiều tiện lợi như không tốn công xử lý rơm rạ trên đồng ruộng sau khi thu hoạch, đồng thời tiêu diệt được mầm mống dịch hại.

Người dân đốt rơm rạ tại cánh đồng thuộc tổ dân phố Minh Phượng, thị trấn Nham Biền (Yên Dũng), Bắc Giang.

Đôi tay hối hả ôm từng bó rơm chất thành đống, ông Tạ Văn Sinh (xã Cấn Hữu, huyện Quốc Oai) chia sẻ: "Đốt rơm cho sạch ruộng để còn làm mạ, rồi lấy tro bón ruộng. Còn ruộng nào không gieo mạ thì dọn rơm gọn lại để khi cày, bừa không bị cuốn vào máy".

Theo ông Sinh, đốt rơm rạ là thói quen lâu đời của những người nông dân nơi đây. Đây cũng là cách nhanh, gọn nhất để thu dọn phụ phẩm nông nghiệp sau mỗi vụ mùa, đồng thời để kịp làm đất cho vụ sau.

Khói từ rơm rạ ở những cánh đồng đã bao trùm cả những con đường, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông.

Đặc biệt, tại Quốc Oai, khu vực đốt rơm rạ gần sát với Đại lộ Thăng Long và Tỉnh lộ 421B, nối thị trấn Quốc Oai (huyện Quốc Oai) và thị trấn Xuân Mai (Chương Mỹ).

Chị Bùi Thúy Ngân (26 tuổi, trú tại huyện Thạch Thất, Hà Nội), thường xuyên đi qua khu vực này cho biết: "Mấy hôm nay, chiều nào cũng vậy, cứ đi qua đây là khói rơm rạ mịt mù. Những hôm trước chiều về, trời chuẩn bị đổ mưa, khói không thoát được, bay ngang ra đường khiến người đi đường giảm tầm nhìn, không quan sát được, rất nguy hiểm".

Tương tự, tại địa bàn huyện Sóc Sơn, tình trạng đốt rơm rạ sau thu hoạch vụ Xuân vẫn diễn ra khá phổ biến tại một số xã, trong đó có xã Quang Tiến. Điều này gây ảnh hưởng lớn đến môi trường và cuộc sống của các hộ gia đình sinh sống ven những cánh đồng.

Được biết, hằng năm Cảng vụ Hàng không miền Bắc đều có văn bản đề nghị UBND huyện Sóc Sơn và 5 xã quanh sân bay ngăn chặn việc người dân đốt rơm rạ sau khi liên tục bị khói từ các đám cháy làm hạn chế tầm nhìn của phi công khi hạ cánh xuống sân bay. Việc nhiều người dân đốt rơm rạ trong mùa thu hoạch phát sinh nhiều khói, tiềm ẩn nguy cơ gây uy hiếp trực tiếp đến hoạt động bay tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài.

Không dừng lại tại Hà Nội, tại Tỉnh Bắc Giang, nhiều cánh đồng ở các xã Dương Đức, Đào Mỹ (Lạng Giang) cũng xảy ra tình trạng tương tự. Một người dân xã Đào Mỹ nói: "Bao năm nay, chúng tôi vẫn đốt rơm rạ ngay tại cánh đồng vì cách này nhanh gọn, tro rơm rạ được sử dụng làm phân bón. Cũng có lần được hướng dẫn sử dụng chế phẩm sinh học, vi sinh nhưng tốn kém quá, chúng tôi không dùng nữa". 

Việc đốt rơm rạ gây ô nhiễm môi trường. Nơi đốt ở gần đường, tạo khói bụi làm che khuất tầm nhìn, nguy cơ mất an toàn giao thông. Theo Nghị định số 45/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, hành vi đốt rơm rạ làm ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe của người dân bị xử phạt 3 triệu đồng song đến nay chưa ai bị xử phạt về hành vi này. 

Nhiều tác hại khôn lường 

Theo các nhà khoa học, việc đốt rơm, rạ trên đồng ruộng gây tác hại tiêu cực với môi trường và cuộc sống người dân. 

Thứ nhất, khi đốt rơm, rạ sẽ tạo ra các hạt bụi nhỏ, bò hóng muội than, khí CO, CO2, SO2, NO2...dễ  đi sâu vào phổi, máu của người hít phải. Khói rơm, rạ thường có tính cay, làm chảy nước mắt, gây kích thích ở họng, hít khói rơm nhiều gây nên các bệnh về đường hô hấp cấp tính và mạn tính ảnh hưởng không tốt đến đường hô hấp của con người. Khói do đốt rơm, rạ sinh ra rất nhiều khí CO (gọi là khí monoxide carbon). Đây là loại khí rất độc có thể gây chết người. Người hít nhiều và kéo dài có thể biến đổi cấu trúc của bộ máy hô hấp, dễ mắc nhiễm trùng phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư phổi...

Đốt rơm, rạ sẽ tạo ra các hạt bụi nhỏ, bò hóng muội than, khí CO, CO2, SO2, NO2 gây ảnh hưởng tới sức khỏe con người

Cùng với đó, việc đốt rơm, rạ trong thời tiết nắng nóng sẽ khiến bầu không khí thêm oi bức, khó chịu; nghiêm trọng hơn còn làm giảm tầm nhìn của người tham gia giao thông và tiềm ẩn nguy cơ gây cháy nổ. Việc đốt rơm, rạ trên đồng ruộng không chỉ làm ảnh hưởng tới môi trường sống, sức khỏe con người mà còn làm mất chất dinh dưỡng của đất, tiêu diệt các loại thiên địch có ích, dẫn đến phát sinh nhiều dịch bệnh hại lúa.

Ngoài ra, việc đốt rơm, rạ và các phế phụ phẩm trong sản xuất nông nghiệp sẽ làm gia tăng lượng khí thải vào bầu khí quyển, gia tăng hiệu ứng nhà kính, gây ra biến đổi khí hậu.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng đốt rơm, rạ trên đồng như: Người dân không có nhu cầu sử dụng rơm nên đốt để lấy tro bón ruộng; việc sử dụng các chế phẩm sinh học để ủ rơm, rạ thành phân bón chưa thật sự thuận tiện, mất nhiều công sức nên nông dân chưa mặn mà. Mặt khác, việc cung ứng chế phẩm sinh học chưa rộng rãi nên người dân khó tiếp cận. Ngoài ra, công tác kiểm tra, xử lý hành vi đốt rơm, rạ còn nhiều khó khăn, vướng mắc;…

Chuyển công an điều tra nếu đốt rơm rạ không đúng nơi quy định

Để ngăn chặn kịp thời tình trạng phơi thóc; đốt rơm ra tràn lan gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông và gây ô nhiễm môi trường, UBND tỉnh Nam Định ban hành văn bản yêu cầu UBND các huyện, thành phố tuyên truyền sâu rộng, hướng dẫn người dân không phơi thóc trên các trục đường giao thông.

Đáng chú ý, văn bản nêu, hành vi tập kết đốt rơm rạ và phơi thóc trên đường giao thông, nếu gây hậu quả nghiêm trọng sẽ chuyển hồ sơ sang cơ quan công an để điều tra. 

Tỉnh Nam Định cũng yêu cầu các địa phương phải đưa ra các giải pháp xử lý rơm rạ cho phù hợp với từng khu vực, tích lũy rơm rạ để trồng nấm, làm thức ăn cho trâu bò, phủ đất trồng rau màu, ủ làm phân bón hữu cơ. Thực hiện phân loại rác tại hộ gia đình, vệ sinh môi trường chuồng trại, khu chăn nuôi, không xả rác, đốt rác bừa bãi; thường xuyên vệ sinh khu dân cư và nơi công cộng.

Tỉnh Nam Định cũng chỉ đạo rà soát các điểm đổ rác tạm, nghiêm cấm đốt rác thải công nghiệp tại các khu vực xử lý rác thải sinh hoạt; yêu cầu các cơ sở phát sinh rác thải công nghiệp có biện pháp thu gom.

Chủ tịch UBND các huyện, thành phố chịu trách nhiệm trước UBND tỉnh về các hành vi liên quan đến việc đốt rơm rạ, phơi thóc trên các trục đường và đốt rác không đúng quy định thuộc địa bàn quản lý.

Các sở, ngành theo chức năng, nhiệm vụ phối hợp, hướng dẫn các địa phương thực hiện tốt công tác tuyên truyền, thay đổi hành vi, nhận thức của nhân dân không phơi thóc trên đường, xả rác thải, đốt rác bừa bãi.

Sử dụng hiệu quả rơm, rạ sau thu hoạch lúa