Tín dụng chính sách: “Điểm sáng” và “trụ cột” trên hành trình giảm nghèo

Lê Đông Khê cho thu hoạch vào khoảng tháng 8-9 hàng năm, khi quả có vị ngọt, chát, chua và hương thơm tự nhiên… (Ảnh: Chu Hiệu)

Khẳng định sứ mệnh vì người nghèo

An sinh xã hội là một trong những nội dung được đề cập toàn diện, xuyên suốt trong hệ thống quan điểm, chính sách của Đảng ta nhằm thực hiện chủ trương, chính sách kết hợp hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và thực hiện công bằng xã hội, coi đây vừa là mục tiêu vừa là động lực phát triển bền vững đất nước. Tín dụng chính sách xã hội là chủ trương mang tính nhân văn sâu sắc, đã trở thành một “điểm sáng” và là một trong những “trụ cột” trong hệ thống các chính sách giảm nghèo, bảo đảm an sinh và an ninh xã hội của Đảng, Nhà nước ta trong tiến trình Đổi mới.

Đó là nhấn mạnh của Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, tại Hội thảo khoa học quốc gia với chủ đề "Tín dụng chính sách xã hội với vấn đề thực hiện và bảo đảm an sinh xã hội" do Ngân hàng Chính sách xã hội phối hợp với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức sáng ngày 16/8.

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng cho hay, với chức năng bổ sung cho nhau, tín dụng chính sách và tín dụng thương mại là hai kênh tài chính song hành trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, góp phần vừa thực hiện mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững, vừa thực hiện các mục tiêu về phát triển xã hội, nổi bật nhất là đưa tỷ lệ hộ nghèo của Việt Nam từ mức gần 60% trong những năm 1990 xuống còn 4,3% năm 2022 (theo chuẩn nghèo đa chiều). Những thành tựu to lớn đó khẳng định chủ trương của Đảng và Nhà nước ta là đúng đắn, sáng tạo với những quyết sách kịp thời, nhạy bén, nhất quán trong tổ chức thực hiện, cụ thể là Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 22/11/2014 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội, Kết luận số 06-KL/TW ngày 10/6/2021 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW.

Với sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của cả hệ thống chính trị, dưới sự chỉ đạo sát sao của Trung ương và các cấp ủy Đảng; sự phối hợp chặt chẽ của các Bộ, ngành, chính quyền các địa phương và các tổ chức chính trị - xã hội, doanh nghiệp và người dân, những kết quả của tín dụng chính sách là minh chứng sinh động về ý Đảng hợp với lòng dân, góp phần tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, củng cố niềm tin của nhân dân với Đảng và Nhà nước.

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương phát biểu. 

Bên cạnh đó, Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng cũng tổng kết: “Qua hơn 20 năm hoạt động và phát triển, nhất là sau khi có Chỉ thị số 40-CT/TW của Ban Bí thư, NHCSXH đã thật sự khẳng định được sứ mệnh và trách nhiệm xã hội to lớn của mình, phát huy có hiệu quả mô hình thiết chế sáng tạo, đặc thù trong việc thực hiện tín dụng chính sách, khơi dậy truyền thống nhân ái, “lá lành đùm lá rách” của dân tộc Việt Nam, nhằm thực hiện thắng lợi các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về tăng trưởng kinh tế đi đôi với thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội trong công cuộc đổi mới”.

Đồng chí Hầu A Lềnh, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng - Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc, Ủy viên HĐQT NHCSXH đã đánh giá, tín dụng chính sách xã hội là một trong những công cụ, giải pháp quan trọng của Đảng và Nhà nước trong thực hiện 03 chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG), trong đó, tín dụng chính sách xã hội là một bộ phận cấu thành không thể thiếu của CTMTQG dân tộc thiểu số trong việc hỗ trợ nhà ở, đất ở, đất sản xuất, phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị, đầu tư hỗ trợ phát triển vùng trồng dược liệu quý...

Thực hiện có hiệu quả tín dụng chính sách xã hội góp phần phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, cải thiện và nâng cao chất lượng cuộc sống của đồng bào các DTTS; qua đó củng cố niềm tin của đồng bào với Đảng và Nhà nước và tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, theo đúng tinh thần của Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng phần liên quan đến công tác dân tộc: “Bảo đảm các dân tộc bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng, giúp nhau cùng phát triển. Huy động, phân bổ, sử dụng, quản lý hiệu quả các nguồn lực để đầu tư phát triển, tạo chuyển biến căn bản về kinh tế, văn hóa, xã hội ở vùng có đông đồng bào dân tộc thiểu số. Chú trọng tính đặc thù của từng vùng đồng bào dân tộc thiểu số trong hoạch định và tổ chức thực hiện chính sách dân tộc. Có cơ chế thúc đẩy tính tích cực, ý chí tự lực, tự cường của đồng bào các dân tộc thiểu số phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện giảm nghèo đa chiều, bền vững”.

Từ góc độ là nhiệm vụ của cơ quan tham mưu, giúp việc của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, mà trực tiếp là Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đồng chí Đỗ Ngọc An, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương chỉ ra một yếu tố quan trọng giúp tín dụng chính sách xã hội phát huy hiệu quả mạnh mẽ trong những năm qua đó là việc triển khai thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW thực hiện. Song hành với việc triển khai thực hiện, công tác giám sát tham mưu cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc gia tăng hiệu quả của tín dụng chính sách. Qua hoạt động giám sát thường xuyên và kết quả sơ kết 05 năm triển khai cho thấy một số hạn chế, khó khăn Ban Kinh tế Trung ương đã kiến nghị Ban Bí thư ban hành Kết luận số 06-KL/TW ngày 10/6/2021 về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW, trong đó chỉ đạo các cấp uỷ, chính quyền cần xác định công tác tín dụng chính sách xã hội là một trong những nhiệm vụ trọng tâm triển khai kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025 và Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng; Bố trí đủ, kịp thời nguồn tài chính tín dụng chính sách xã hội; Các địa phương cân đối, ưu tiên bố trí ngân sách địa phương uỷ thác sang NHCSXH… Kết quả là Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành ở Trung ương, cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp đã quan tâm, ưu tiên dành nguồn lực ngày càng tăng để thực hiện tín dụng chính sách xã hội.

Đến 31/7/2023, tổng nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội đạt gần 325 nghìn tỷ đồng, tăng hơn 190 nghìn tỷ đồng (gấp 2,4 lần) so với khi bắt đầu thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW, tốc độ tăng trưởng bình quân hằng năm đạt 10,4%; trong đó ngân sách địa phương ủy thác sang NHCSXH đến nay đạt gần 35 nghìn tỷ đồng, tăng 30.863 tỷ đồng so với trước khi có Chỉ thị số 40-CT/TW.

Các chương trình tín dụng chính sách được triển khai có hiệu quả ở các vùng trong cả nước, đặc biệt ưu tiên tập trung cho các vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng đặc biệt khó khăn, vùng biên giới, hải đảo... đã góp phần thúc đầy nền kinh tế nhiều thành phần từng bước phát triển.

Đưa hoạt động của NHCSXH lên một tầm cao mới

Với phương châm "thấu hiểu lòng dân, tận tâm phục vụ", Ngân hàng Chính sách xã hội đã xây dựng mạng lưới hoạt động rộng khắp toàn quốc, triển khai kịp thời, trên diện rộng chính sách tín dụng ưu đãi của Chính phủ "nơi nào có người nghèo và đối tượng chính sách, nơi đó có Ngân hàng Chính sách xã hội".

Tổng Giám đốc Ngân hàng Chính sách xã hội Dương Quyết Thắng cho biết, nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội trong những năm qua đã hỗ trợ gần 6,3 triệu hộ gia đình vượt qua ngưỡng nghèo. (Ảnh: Thanh Tâm)

Tổng Giám đốc Ngân hàng Chính sách xã hội Dương Quyết Thắng cho biết, với việc triển khai đến 100% thôn, xóm, bản, làng, tổ dân phố trên toàn quốc, nguồn vốn tín dụng chính sách đã góp phần không nhỏ trong ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, nhất là tại các vùng nông thôn, đã đẩy lùi nạn tín dụng đen thông qua việc thực hiện các chương trình tín dụng chính sách ưu đãi tạo được lòng tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước; không bị các thế lực thù địch lôi kéo, lợi dụng. 

Nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội trong những năm qua đã hỗ trợ gần 6,3 triệu hộ gia đình vượt qua ngưỡng nghèo, giải quyết việc làm cho hơn 5,9 triệu lao động (trong đó hơn 141 nghìn lao động đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài), hỗ trợ hơn 3,8 triệu học sinh sinh viên được vay vốn đi học, giúp mua hơn 84 nghìn máy tính, thiết bị học trực tuyến cho học sinh, sinh viên, xây dựng hơn 16,8 triệu công trình nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn, xây dựng gần 729 nghìn căn nhà cho người nghèo và các đối tượng chính sách khác, hỗ trợ vốn mua/thuê mua hơn 29,7 nghìn căn nhà ở xã hội, gần 2 nghìn doanh nghiệp, người sử dụng lao động bị ảnh hưởng do dịch Covid-19 vay vốn để trả lương ngừng việc, phục hồi sản xuất cho hơn 1,2 triệu lượt người lao động... 

Tín dụng chính sách xã hội đã góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo trên cả nước qua các giai đoạn, cụ thể: giai đoạn 2001 - 2005 từ 17% xuống 7%; giai đoạn 2005 - 2010 từ 22% xuống 9,45%; giai đoạn 2011 - 2015 từ 14,2% xuống 4,25%; giai đoạn 2016 -2021 từ 9,88% xuống 2,23%. Đồng thời, góp phần thực hiện 09/19 tiêu chí xây dựng Nông thôn mới (về nhà ở dân cư; về thu nhập; tỷ lệ hộ nghèo; lao động có việc làm, tổ chức sản xuất; giáo dục và đào tạo; môi trường và an toàn thực phẩm; xây dựng hệ thống chính trị; quốc phòng và an ninh).

Phát biểu bế mạc Hội thảo, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, kiêm Chủ tịch HĐQT NHCSXH Nguyễn Thị Hồng cảm ơn và đánh giá cáo các ý kiến phát biểu, các bài tham luận tâm huyết, tinh thần khoa học và trách nhiệm cao của các đại biểu, nhà khoa học. Ban Tổ chức Hội thảo đã nhận được hơn 60 tham luận của các chuyên gia, nhà khoa học đã và đang công tác tại các Ban, Bộ, Ngành Trung ương, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Tạp chí Cộng sản, các tổ chức chính trị - xã hội, Thường trực các Tỉnh ủy, Thành ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố, các chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước. Nội dung các tham luận đã bám sát, tập trung phân tích và làm nổi bật chủ đề Hội thảo trên mấy vấn đề chủ yếu sau:

Thứ nhất, làm rõ quá trình hiện thực hóa tầm nhìn của Đảng về xây dựng CNXH ở Việt Nam. Để thực hiện những mục tiêu cao cả là dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách trợ giúp người dân còn nhiều khó khăn, các nhóm xã hội dễ bị tổn thương, trong đó, tín dụng chính sách xã hội trở thành một “trụ cột” quan trọng, một “điểm sáng” trong hệ thống chính sách giảm nghèo.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng phát biểu tại Hội thảo.

Thứ hai, đánh giá một cách toàn diện, sâu sắc những kết quả đạt được trong hơn 20 năm hoạt động của NHCSXH, đặc biệt từ khi có Chỉ thị số 40-CT/TW. Qua đó, tiếp tục khẳng định định hướng lớn, lâu dài, chủ trương nhất quán của Đảng trong việc phát triển kinh tế gắn với thực hiện mục tiêu giảm nghèo chăm lo đến đời sống của người nghèo, đối tượng chính sách xã hội, bảo đảm an sinh xã hội.

Thứ ba, các nhà khoa học, đại diện Lãnh đạo của các địa phương cũng đã  thảo luận, làm rõ mô hình tổ chức, bộ máy quản trị, điều hành của NHCSXH. Trên cơ sở thực trạng hoạt động của NHCSXH những năm qua. Hội thảo cũng đã tập trung phân tích, làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn cho những đề xuất giải pháp nhằm đưa hoạt động của NHCSXH lên một tầm cao mới, trợ giúp tốt hơn cho các đối tượng chính sách./.