Đón anh về đất mẹ

 Đúng 7 giờ 30 phút, các thành viên đã có mặt đông đủ tại Bộ chỉ huy quân sự Hà Tĩnh. Xe bắt đầu khởi hành theo hướng  Quốc lộ 8A Việt-Lào lên Cửa khẩu quốc tế Cầu Treo. Xe đi qua bao khúc cua, lướt qua bao đồi núi trập trùng, đến 10 giờ trưa mới dừng chân tại thị trấn Lạc Xao. Biết đoàn công tác sang, một số anh em cán bộ chiến sĩ trong đội quy tập Lào đã chờ đón. Trung tá, đội trưởng đội tìm kiếm Nguyễn Xuân Nga báo cáo: "Đoàn đã tìm kiếm và cất bốc được 52 hài cốt liệt sĩ, hiện đang được quy tập tại hội trường lớn tỉnh Căm Cớt".

Vào viếng các anh, trước mắt chúng tôi hiện lên dải băng rôn đỏ chót, với những dòng chữ lớn bằng hai ngôn ngữ Việt – Lào: "Tổ quốc và nhân dân các bộ tộc Lào luôn ghi nhớ sự cống hiến xương máu của các chiến sĩ quân tình nguyện Việt Nam đã chiến đấu và hy sinh anh dũng vì sự nghiệp cách mạng Lào".

Một người dân ở Xọp Ngom thông tin cho đội quy tập về mộ liệt sĩ ông phát hiện ở rừng.

Bước vào hội trường, tôi quan sát thấy đội quân kiêu binh của bạn xếp thành hai hàng trang nghiêm như để canh giữ giấc ngủ, bảo vệ bình yên cho các anh... Trên mỗi hài cốt của các anh, đều phủ một lá cờ Tổ quốc. Những nắm hương thắp lên, khói hương lan tỏa khắp núi đồi, trong tâm khảm ai nấy đều xúc động, kính cẩn nghiêng mình, cầu cho linh hồn các liệt sĩ sớm được siêu thoát trở về cùng đất mẹ.

Đại úy Lê Văn Hiền, người phụ trách công tác đội quy tập ở vùng hạ Lào kể:  Bốn tháng qua, chúng tôi đã cùng dân bản "ăn đường, ngủ rừng" xác định tọa độ, đâu có dấu hiệu là cả đơn vị hành quân tức tốc tới đó. Gian khổ nhất là khi vượt đèo Xám Xộc ở bản Phiêng Hông. Trước lúc vượt đèo, đồng bào ở đây cho biết : Độ cao của đèo hơn 1.000 mét, dốc dựng đứng, nhưng anh em vẫn quyết tâm vượt. Xuất phát từ lúc 6 giờ sáng đến 2 giờ chiều, anh em mới tới được đỉnh đèo thứ nhất và phía trước vẫn còn hai ngọn đèo cao ngất ngưởng. Một số chiến sĩ bị sốt rét, sức khỏe yếu, nên không đủ sức đi tiếp, đành phải nằm lại nhờ dân bản đưa về chăm sóc. Đường sá vất vả thế, nhưng mối nguy hiểm của các tổ chức phản động, dân Lào quen gọi "phỉ độc",  luôn rình rập đe dọa đến tính mạng của đội quy tập. Đặc biệt cung đường mà tất cả mọi người phải cuốc bộ từ hậu cứ đến huyện Chóm Thong, rồi từ Chóm Thong đến Phiêng Thong, với hơn 50km. Hết địa phận này, đoàn lại tiếp tục "cắt rừng"  mới tới được bản Tha Đừa.

Bươn bả tới gần một ngày ròng, đoàn mới tới nơi tập kết. Khi biết tin đội quy tập đến tìm mộ liệt sĩ, nhiều người dân địa phương đã lục tục kéo tới. Ngoài hương hoa cầu nguyện  cho các linh hồn liệt sĩ Việt Nam, các bà mẹ Lào còn mang tuýp xôi,  gà, chuối, ngô nướng...  mời đội quy tập ăn. Nhiều người dân Lào hôm đó khi thấy hài cốt các anh, cùng với những kỷ vật đã òa khóc nức nở.

 Hài cốt liệt sĩ sau khi đội quy tập tìm thấy.

Chia tay với đồng bào dân tộc ở bản Phiêng Thong, đội quy tập tiếp tục hành quân tới "tọa độ mới"  cũng ở huyện Chóm Thong. Tại huyện Chóm Thong, bạn đã lo chu tất từ nơi ăn đến chốn ngủ và cả việc đội cảnh vệ làm nhiệm vụ canh gác cẩn thận,  để bảo vệ an toàn tính mạng cho anh em. Trong những ngày tìm kiếm hài cốt, lãnh đạo huyện Chóm Thong đã trích một khoản ngân sách để mua máy phát điện  phục vụ sinh hoạt cho anh em. Nhờ có sự giúp đỡ nhiệt tình này nên chỉ trong vòng chưa đầy 2 tháng, các anh đã cất bốc thêm  được 50 mộ liệt sĩ.

Đưa các anh về đất mẹ.

Đại úy Lê Văn Hiền thông tin: "Trong các bộ hài cốt tìm thấy, chỉ có 4 hài cốt có tên tuổi và quê quán rõ ràng,  là nhờ lúc chôn cất, đồng đội đã kịp ghi địa chỉ của họ cho vào lọ thủy tỉnh rồi để vào túi áo. Nhờ thế, khi anh em phát hiện và lấy ra, giấy vẫn còn nguyên. Một số ngôi mộ khi đào bới lên, anh em chỉ phát hiện từng mẫu xương nhỏ". Anh có biết danh tính 4 liệt sĩ đó không?", tôi hỏi, anh Hiền đọc ngay: Nguyễn Đình Thỏa, hy sinh năm 1968, quê ở xã Thạch Vịnh, huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh); Nguyễn Như Tuấn, hy sinh năm 1970, quê ở xã Cẩm Hưng, huyện Cẩm Xuyên (Hà Tĩnh); Hoàng Minh Chữ, hy sinh năm 1969, quê ở thị xã Đồng Hới, Quảng Bình; Lê Văn Thể quê Diễn Thịnh, Diễn Châu, Nghệ An.

Trong cuộc hành trình dài ngày của đội đi tìm hài cốt, tôi được nghe một cựu chiến binh đeo quân hàm đại tá kể cho nghe một thời oanh liệt giữa quân đội Việt Nam và quân đội Pha Thét (Lào): "Tháng 10/1946, Chính phủ Lào và Chính phủ Việt Nam ký kết hiệp định liên minh chống kẻ thù chung, bảo vệ biên giới. Lực lượng của ta lúc đó gồm 2 sư đoàn (sư 325, 304), cùng với trung đoàn chủ lực tỏa khắp các vùng hạ Lào và trung Lào để đánh địch. Tháng 12/1946 Trung đoàn 103 Hà Tĩnh được cử sang cùng với đội quân Lào,  tập kích vào đồn Pháp tại khu vực Na Pê,  tiêu diệt được 20 tên lính Pháp. Tháng 2/1949 ta mở chiến dịch mặt trận trung Lào lần thứ 2, Trung đoàn 120 ra đời. Tháng 4/1951, sau khi Đại hội đại biểu Đảng cơ sở khu vực hạ Lào được tổ chức, chuẩn bị cho việc thành lập Đảng nhân dân cách mạng Lào, lực lượng quân đội ta và bạn không ngừng lớn mạnh cả nhân lực và vũ khí. Được nhân dân Lào đùm bọc chở che, sau bao nhiêu năm trường kỳ "nếm mật, nằm gai", bộ đội ta và quân đội bạn đã giành được chiến thắng với  thực dân Pháp, phá tan được hàng trăm đồn bốt Pháp, tiêu diệt hơn 1.000 tên địch, buộc Pháp phải "co cụm" về cánh đồng Chum. Rồi thời khắc lịch sử sang trang, đánh Pháp xong lại tiếp tục đánh Mỹ, đồng đội của tôi hy sinh khá nhiều"...

Các anh đã về với quê hương.

Ba ngày sau, đội quy tập hài cốt trở về, chúng tôi lại chứng kiến thêm một sự kiện mới đầy xúc động: Tại căn cứ thuộc huyện Thu Lôm Khô, một người dân Lào cao tuổi, đã phát hiện một giếng nước chôn chung 73 liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam. Sau khi xác định được dấu hiệu này, chính đội quy tập của bạn và dân bản đã giúp ta đào bới rồi khâm liệm và làm lễ cầu siêu cho 73 linh hồn liệt sĩ,  tại hội trường tỉnh Viêng Chăn.

Tôi cảm thấy có gì mặn mặn ở khóe mắt, khi 73 hài cốt đều phủ vải đỏ gắn quốc kỳ Việt Nam, giúp cho ta và bạn hiểu rõ về giá trị của "tự do, độc lập". Còn bao nhiêu liệt sĩ nữa hiện đang nằm trên những cánh rừng đèo heo hút gió nơi nước bạn Lào thân yêu?

Trên chặng đường dài gần ngàn cây số, từ tỉnh Viêng Chăn, đoàn xe tiễn đưa các linh hồn liệt sĩ về với đất mẹ, đoàn xe đi tới đâu là ở đó đều có đồng bào các bộ tộc Lào đứng xếp hàng hai bên đường vòng tay, cúi chào vĩnh biệt.

                                                            Tháng 7/ 2017

Anh Bình - Thế Cải