Tiêu thụ dưa hấu: Xuất khẩu 20% sản lượng vẫn lo ùn tắc

Mặt hàng dưa hấu được tiêu thụ tốt trong nước nhưng vẫn thường bị ùn tắc cục bộ tại cửa khẩu biên giới do tình trạng xuất khẩu ồ ạt trong thời gian ngắn. Khả năng thông quan không đáp ứng được nhu cầu của các doanh nghiệp xuất khẩu, điều này đã làm ảnh hưởng quy mô thương mại, chậm quá trình canh tác nông nghiệp và đảm bảo đầu ra của sản phẩm.

Trên thực tế, cửa khẩu Tân Thanh (Lạng Sơn) mặc dù đã được đầu tư phát triển nhanh, nhưng hạ tầng vẫn không theo kịp tốc độ phát triển của nhu cầu xuất nhập khẩu hàng hóa. Ông Vũ Hồng Thủy, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Lạng Sơn cho biết, cửa khẩu Tân Thanh chỉ có khả năng thông quan tối đa 350 xe/ngày. Trong khi vào chính vụ dưa hấu, có những thời điểm đã lên đến gần 2.000 xe/ngày tập kết tại đây.

Còn theo nhận định của ông Nguyễn Văn Hội, Phó Vụ trưởng Vụ Thương mại biên giới và Miền núi (Bộ Công Thương), việc xuất khẩu mặt hàng trái cây tươi trong đó có dưa hấu thường xuyên xảy ra ách tắc, nhất là trong thời điểm cần thông quan lớn. “Dự báo trong năm 2016, nếu lượng xe chuyên chở dưa xuất khẩu lại tăng đột biến, vượt quá 800 xe/ngày thì vẫn có thể xảy ra ách tắc tại cửa khẩu Tân Thanh”.

Trong khi đó, Thứ trưởng Bộ Công Thương - ông Trần Tuấn Anh tiết lộ, mặt hàng dưa hấu mặc dù đã được tiêu thụ rất mạnh ở thị trường Trung Quốc, nhưng hiện trạng, dưa hấu mới chỉ chủ yếu được tiêu thụ ở những vùng giáp biên giới, chưa đi sâu được vào thị trường nội địa của nước này. Phía Trung Quốc vẫn luôn xác định và khẳng định nhu cầu dưa hấu của nước này là rất lớn.

Điều tiết nguồn cung phù hợp

Đẩy mạnh tiêu thụ mặt hàng dưa hấu niên vụ 2015/2016 đảm bảo lợi ích cho người dân là mục tiêu chung của Bộ Công Thuơng và Bộ NN&PTNT. Việc điều tiết thông quan tại biên giới lại phụ thuộc rất lớn vào các địa phương sản xuất, tiêu thụ dưa hấu, cũng như cần sự vào cuộc của các doanh nghiệp và các lực lượng chức năng.

Xen canh dải vụ sẽ tránh thu hoạch dưa đồng loạt, tập trung gây ra tình trạng thừa cung cục bộ. (Ảnh minh họa: KT)

Để tránh tình trạng dưa hấu xuất khẩu ùn tắc, tạo điều kiện cho thương nhân Trung Quốc ép cấp, ép giá, ông Vũ Hồng Thủy cho rằng, phải chấm dứt ngay tình trạng “trăm hoa đua nở” của đa dạng các đầu mối làm hoạt động xuất khẩu dưa như hiện nay. Mặt khác cần đẩy mạnh xúc tiến thương mại đưa dưa hấu Việt Nam vào sâu trong nội địa Trung Quốc, tránh phụ thuộc vào một số doanh nghiệp của Trung Quốc tại vùng biên.

“Trong khi thương nhân Trung Quốc nắm rất rõ thị trường của Việt Nam nhưng thương nhân Việt Nam lại không hiểu về thị trường tiêu thụ của Trung Quốc. Trung Quốc hạn chế đầu mối thương nhân, bởi có ít đầu mối họ sẽ tự bảo được nhau, không có tình trạng mạnh ai nấy làm như thương nhân Việt Nam là đang tự hại nhau”, ông Thủy nói.

Cân đối nguồn cung dưa hấu là giải pháp được Thứ trưởng Bộ NN&PTNT – ông Trần Thanh Nam đưa ra khi cho biết, sẽ chỉ đạo ngành trồng trọt các địa phương cần dải vụ xen canh, tránh việc thu hoạch đồng loạt, tập trung gây ra tình trạng thừa cung cục bộ.

Từ kinh nghiệm của ngành nông nghiệp trong việc kí kết mô hình liên kết sản xuất, Thứ trưởng Trần Thanh Nam cho rằng, về lâu dài cần tạo điều kiện và cơ chế cho doanh nghiệp hai nước kí kết hợp đồng chặt chẽ, từ đó xác định vùng cung cấp sản phẩm và hợp đồng vận chuyển đến biên giới. Đồng thời, khi xác định xây dựng vùng nguyên liệu cũng cần phải gắn với chế biến, tạo ra quá trình sản xuất và tiêu thụ sản phẩm ổn định, bền vững.

Ngoài những giải pháp trước mắt, để đảm bảo tính bền vững trong hoạt động tiêu thụ dưa hấu, Thứ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, thời gian tới cần có định hướng ổn định cho vùng nguyên liệu và triển khai sớm các biện pháp kĩ thuật xen canh dải vụ giúp sản phẩm có giá trị gia tăng tốt hơn tránh đươc mùa ép giá. Tổ chức cho người dân sản xuất theo mô hình VietGAP nâng cao giá trị sản phẩm để không chỉ xuất khẩu được với thị trường Trung Quốc mà còn nhiều quốc gia khác.

Bộ Công Thương và các đơn vị liên quan sẽ chủ động xúc tiến thương mại, đưa dưa hấu vào sâu hơn thị trường nội địa Trung Quốc, mở thêm các điểm thông quan trên cơ sở hạ tầng đã có nhưng ưu tiên những điểm đã và đang thông quan./.