Xuất khẩu thủy sản ảnh hưởng nghiêm trọng từ việc EU rút thẻ vàng

Theo thông tin từ Tổng cục Thủy sản, từ ngày 13 – 19/5/2017, đoàn công tác DG-MARE của EU vào Việt Nam kiểm tra hoạt động tuân thủ các quy định của EU về khai thác thủy sản bất hợp pháp (IUU), kết quả kiểm tra cho thấy hoạt động quản lý khai thác thuỷ sản của Việt Nam chưa có nhiều tiến bộ trong việc thực hiện các quy định của EU về IUU và đã đưa ra 5 khuyến nghị yêu cầu Việt Nam phải hoàn thành trước 30/9/2017.

Bà Nguyễn Thị Trang Nhung, Vụ phó Vụ khoa học công nghệ và Hợp tác quốc tế (Tổng cục Thủy sản) thông tin về việc EU rút thẻ vàng với thủy sản Việt Nam.

Các khuyến nghị bao gồm  hoàn thiện thể chế, quản lý đội tàu khai thác phù hợp với nguồn lợi, hoàn thiện hệ thống kiểm tra giám sát tàu cá trên biển và tại cảng, thực hiện xác nhận, chứng nhận nguồn gốc nguyên liệu thủy sản; ngăn chặn, chấm dứt tàu cá Việt Nam khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.

Trong thời gian nhận được những cảnh báo trên, phía Việt Nam đã tích cực triển khai khuyến nghị của EC, tuy nhiên do đặc thù nghề cá Việt Nam là nghề cá nhân dân, quy mô nhỏ, đa loài, trình độ ngư dân thấp, trang thiết bị trên tàu lạc hậu nên việc áp dụng các biện pháp để giải quyết các khuyến nghị của EC chưa được triệt để, vẫn còn một số nội dung mà theo đánh giá của EC vẫn cần tiếp tục hoàn thiện như việc tàu cá Việt Nam khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.

Bà Nguyễn Thị Trang Nhung cho biết thẻ vàng của Ủy Ban Châu Âu (EC) chỉ áp dụng với sản phẩm khai thác trên biển; không áp dụng cho sản phẩm thủy sản từ nuôi trồng.

Trong thời gian này, hoạt động xuất khẩu hải sản vẫn được diễn ra bình thường, tuy nhiên, sẽ có những tác động nhất định như các lô hàng bị tăng tần suất kiểm tra hồ sơ nguồn gốc sản phẩm khai thác nhập khẩu từ Việt Nam (có thể lên đến 100%), dẫn đến thời gian lưu kho tăng, phát sinh chi phí kiểm tra, chi phí lưu kho đối với doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu vào thị trường EU (ước tính, mỗi container sẽ mất thêm hàng trăm triệu đồng).

Bên cạnh đó, việc này cũng có khả năng gây ra tâm lý lo ngại đến các nhà nhập khẩu ở các thị trường khác, đặc biệt là đối với các thị trường nhập nguyên liệu của Việt Nam để tái xuất sang thị trường EU hoặc Mỹ và các nước có quy định áp dụng nghiêm ngặt các biện pháp chống khai thác IUU.

Bàn về giải pháp để EU hủy thẻ vàng với thủy sản Việt Nam, bà Nguyễn Thị Trang Nhung cho biết, trong thời gian này, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang tập trung triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó, Bộ sẽ sớm báo cáo Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia nhằm ngăn chặn, giảm thiểu và loại bỏ khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định đến năm 2025 (đã được trình Thủ tướng tại văn bản số 8526/TTr-BNN/TCTS ngày 10/10/2017); tổ chức thực hiện quyết liệt, triệt để Kế hoạch này ngay sau khi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Phê duyệt chủ trương đầu tư và bố trí kinh phí để xây dựng, triển khai dự án thông tin giai đoạn II.

Bộ cũng sẽ thành lập tổ công tác liên ngành do Lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là Tổ trưởng với sự tham gia của các Bộ, ngành, hội, hiệp hội có liên quan để chỉ đạo, điều phối triển khai các biện pháp khắc phục thẻ vàng của EU; Tổ chức các đoàn đàm phán, đối thoại để EU hiểu và ghi nhận nỗ lực của Việt Nam trong việc triển khai, đáp ứng các khuyến nghị của EU; tiếp tục biên dịch Luật Thủy sản sửa đổi và các văn bản dưới luật khi được sửa đổi ban hành để cung cấp cho EU.

Bên cạnh đó, việc hoàn tất thủ tục gia nhập Hiệp định đàn cá di cư của Liên Hợp quốc và Hiệp định biện pháp quốc gia có cảng của FAO cũng sẽ nhanh chóng được thực hiện; sửa đổi khung pháp lý ngành thủy sản cho phù hợp với yêu cầu phía EU; Tăng cường các hoạt động thanh tra, kiểm tra, kiểm soát, giám sát hoạt động nghề cá, xác nhận, chứng nhận sản phẩm thủy sản xuất khẩu vào thị trường Châu Âu.

Trong thời gian tới, Bộ sẽ tiếp tục chỉ đạo các địa phương ven biển xây dựng kế hoạch cụ thể, bố trí nguồn lực, kinh phí triển khai kế hoạch hành động quốc gia về chống khai thác IUU và tăng cường các biện pháp  quản lý tàu cá khai thác, ngặn chặn, chấm dứt tàu khai thác hải sản trái phép tại vùng biển các nước;  xác nhận, chứng nhận nguồn gốc sản phẩm hải sản; Bắt buộc tàu cá phải lắp đặt, vận hành thiết bị giám sát hành trình theo quy định;  tuyên truyền phổ biến các quy định về IUU đến với người dân.

Ông Nguyễn Ngọc Oai, Quyền Tổng cục trưởng, Tổng cục Thủy sản cho biết, trong thời gian tới, Việt Nam cũng sẽ phải thực hiện việc lắp các thiết bị giám sát hành trình với các tàu cá có chiều dài từ 24 m trở lên.

Theo quy định, thời gian cảnh báo thẻ vàng là 6 tháng. Kết thúc 6 tháng (đến 23/4/2018) sau khi có kết quả của đoàn kiểm tra của Tổng vụ các vấn đề về biển và thủy sản của EC (DGMARE) về việc triển khai các quy định về IUU của EU, nếu Việt Nam triển khai đầy đủ, toàn bộ các quy định của EC với các minh chứng cụ thể thì tình trạng cảnh báo thẻ vàng sẽ được dỡ bỏ.

Trong trường hợp, nếu việc triển khai các quy định của EU về IUU có tiến bộ, EC có thể gia hạn để hoàn thiện các nội dung còn thiếu.

Trong một diễn biến xấu hơn, nếu cảnh báo của EC không được thực hiện hoặc triển khai không hiệu quả, EC sẽ ban hành biện pháp thẻ đỏ, khi đó lệnh cấm xuất khẩu hải sản khai thác từ Việt Nam vào thị trường EU sẽ được áp dụng.