HoREA khuyến nghị thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội

Trong đó, tập trung vào bố trí nguồn vốn, cơ chế, chính sách…

Thực trạng phát triển NƠXH

Trong báo cáo của HoREA, TP. Hồ Chí Minh hiện có 122.111 công chức, viên chức nhưng mới chỉ có hơn 5.000 cán bộ được hỗ trợ vay ưu đãi với lãi suất 4,7%/năm trong 20 năm để mua nhà. Với khoảng 3 triệu người nhập cư, chủ yếu là công nhân lao động mà phần lớn muốn thuê NƠXH hoặc phòng trọ.

Nhiều khuyến nghị được HoREA nêu ra để thúc đẩy, phát triển NƠXH dành cho công nhân và người có thu nhập thấp.

Cùng với đó, 285.000 công nhân tại 17 khu công nghiệp, khu chế xuất nhưng chỉ có 15% được thuê chỗ ở tại các nhà lưu trú công nhân, hiện mới chỉ có 06 khu công nghiệp, khu chế xuất có nhà lưu trú công nhân. Các cơ sở nhà trọ có khoảng 60.500 với hơn 560.000 phòng trọ đã giải quyết chỗ ở cho khoảng 1,4 triệu công nhân lao động thuê phòng trọ.

Theo kết quả khảo sát của Liên đoàn Lao động thành phố đối với công nhân ngành may mặc,  thu nhập bình quân khoảng 6,8 triệu đồng/tháng, trong đó, 21% có thu nhập dưới 5 triệu đồng/tháng; 40% có thu nhập 5 - 8 triệu đồng/tháng; 16% có thu nhập 8 - 12 đồng/tháng; chỉ có khoảng 3% có thu nhập trên 12 triệu đồng/tháng; có đến 41% công nhân lao động cho biết không đủ sống;  15,8% cho biết vừa đủ sống; 22,3% cho biết có dư chút ít và 21,9% cho biết có dư khá. Như vậy, có đến khoảng 56,8% công nhân lao động có thu nhập rất thấp và trên 60% công nhân lao động nhập cư chỉ có nhu cầu thuê nhà ở xã hội, phòng trọ để sau 10-15 năm làm việc tích lũy được một số vốn rồi trở về quê.

Việc phát triển NƠXH giai đoạn 2016-2020 xây dựng được 15.000 căn, đạt 75% kế hoạch, kết quả này chưa đáp ứng được nhu cầu NƠXH và nhà lưu trú công nhân rất lớn của xã hội.

Một số vướng mắc và khuyến nghị để thúc đẩy phát triển NƠXH

Thời điểm hiện tại, các doanh nghiệp, chủ đầu tư dự án NƠXH chưa được vay ưu đãi NƠXH với lãi suất 4,8%. Dự án NƠXH cho thuê chưa được giảm 70% thuế suất GTGT, thuế TNDN theo quy định của Luật Nhà ở và Nghị định 100/2015/NĐ-CP của Chính phủ. Tổng cục Thuế đã có văn bản hướng dẫn chỉ cho giảm 50% thuế suất  GTGT và TNDN.

Một vướng mắc nữa là quy trình, thủ tục đầu tư dự án NƠXH của doanh nghiệp tư nhân rắc rối, nhiêu khê hơn thủ tục đầu tư dự án nhà ở thương mại, điển hình là quy định cho phép chủ đầu tư dự án NƠXH “được điều chỉnh tăng mật độ xây dựng hoặc hệ số sử dụng đất lên tối đa 1,5 lần” theo quy định tại Nghị định 100/2015/NĐ-CP, nhưng cơ quan nhà nước có thẩm quyền không dám phê duyệt quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 của dự án NƠXH do lo ngại tăng dân số cục bộ, không phù hợp với quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 đã được phê duyệt.

Trước vấn đề này, HoREA kiến nghị sửa Luật Nhà ở quy định quy hoạch khu vực riêng để phát triển NƠXH và “nhà ở giá phù hợp với thu nhập” của người có thu nhập trung bình, thu nhập thấp đô thị với đầy đủ tiện ích, dịch vụ và kết nối giao thông thuận tiện, tương tự như thực tiễn của nhiều nước đã thực hiện.

Do nguồn lực tài chính có hạn, nguồn vốn ngân sách nhà nước chỉ nên tập trung phát triển NƠXH cho thuê. Đối với NƠXH để bán, cho thuê mua thì xã hội hoá để doanh nghiệp tư nhân thực hiện và có chính sách ưu đãi thực chất để khuyến khích doanh nghiệp tư nhân đầu tư NƠXH chỉ để cho thuê.

Mặt khác, HoREA đề nghị bổ sung chính sách ưu đãi để phát triển “nhà ở giá phù hợp thu nhập” của người có thu nhập trung bình, thu nhập thấp đô thị với mức ưu đãi về tiền sử dụng đất, thuế, tín dụng bằng khoảng phân nửa mức ưu đãi dành cho NƠXH.

Cùng với đó, bố trí vốn ưu đãi NƠXH trong kế hoạch sử dụng vốn ngân sách nhà nước trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 để có nguồn “vốn mồi” thực hiện chính sách NƠXH. Đẩy nhanh gói 15.000 tỷ đồng, trước hết là hỗ trợ 2 tháng tiền thuê nhà cho công nhân lao động. Nhưng một phần của gói hỗ trợ 15.000 tỷ đồng có thể bị “ế” do thiếu dự án NƠXH, dẫn đến thiếu sản phẩm NƠXH, nên HoREA đề nghị bổ sung đối tượng chủ nhà trọ cũng được vay ưu đãi để đầu tư xây dựng, cải tạo nâng cấp nhà trọ, phòng trọ cho công nhân lao động thuê.

Cùng vấn đề này, HoREA kiến nghị Ngân hàng Nhà nước xem xét sửa đổi Thông tư 20/2021/TT-NHNN để cho phép Vietcombank, VietinBank, BIDV, Agribank được phép cho cá nhân, hộ gia đình vay mua, thuê mua NƠXH.

Nguyên nhân được HoREA lý giải do quy định tại Thông tư 20/2021/TT-NHNN, cá nhân, hộ gia đình chỉ được vay tại Ngân hàng Chính sách xã hội để mua, thuê mua NƠXH, nhưng lại phải gửi tiết kiệm NƠXH trong 12 tháng mới đủ điều kiện vay ưu đãi NƠXH.

Liên quan đến thủ tục hành chính để được giảm 2 lãi suất theo gói hỗ trợ 40.000 tỷ đồng, HoREA kiến nghị, các địa phương tập trung tháo gỡ thủ tục hành chính về đầu tư xây dựng dự án NƠXH và thực hiện đấu thầu các khu đất công được quy hoạch làm NƠXH để có nhiều hơn các dự án NƠXH được phê duyệt để sớm triển khai thực hiện. Bởi lẽ, theo các quy định pháp luật hiện hành, TP. Hồ Chí Minh đang xây dựng quy trình thủ tục đấu thầu dự án NƠXH để lựa chọn chủ đầu tư dù rất nỗ lực để có thể rút ngắn phân nửa thời gian so với trước đây nhưng cũng phải mất đến hơn 200 ngày.

Sửa đổi Nghị định 49/2021/NĐ-CP quy định tất cả dự án nhà ở thương mại đều phải dành một phần quỹ đất của dự án để thực hiện nghĩa vụ NƠXH theo đúng quy định của Luật Nhà ở.

Đồng thời, cho phép dự án nhà ở thương mại dưới 10ha đã có quy hoạch chi tiết 1/500 được tiếp tục thực hiện nghĩa vụ NƠXH bằng tiền theo quyết định của UBND cấp tỉnh trước thời điểm Nghị định 49/2021/NĐ-CP có hiệu lực, để tháo gỡ vướng mắc cho các dự án nhà ở thương mại dưới 10 ha.

Tháo gỡ vướng mắc về quy trình thủ tục đầu tư dự án NƠXH của doanh nghiệp tư nhân hiện đang rất rắc rối, nhiêu khê hơn thủ tục đầu tư dự án nhà ở thương mại để động viên doanh nghiệp tư nhân tham gia thực hiện dự án NƠXH.