Siết chặt phòng cháy chữa cháy nhà ở riêng lẻ nhiều tầng, nhiều căn hộ

Nhà ở riêng lẻ nhiều tầng, nhiều căn hộ (hay còn được gọi với cái tên chung cư mini) là sản phẩm mới chỉ được pháp luật cho phép tồn tại khoảng hơn 10 năm nay, khi Nghị định 71/2010/NĐ-CP của Chính phủ được ban hành, và được luật hóa trong Luật Nhà ở năm 2014.

Sở dĩ các nhà quản lý đưa quy định này vào trong luật bởi loại hình này vốn đã hình thành và tồn tại từ trước đó rất lâu. Như vậy có thể thấy một lần nữa quy định pháp lý lại có độ trễ khá dài so với thực tế.

Chung cư mini được hình thành từ nhu cầu thực tế của người dân ở các đô thị lớn, đặc biệt là nhóm dân di cư ra TP để mưu sinh và vô cùng được ưu chuộng bởi đáp ứng đồng loạt rất nhiều yếu tố: vị trí gần trung tâm, giá rẻ hơn các BĐS khác...

Thủ tướng yêu cầu tuyệt đối không để các vi phạm về trật tự xây dựng tồn tại, kéo dài, gây bức xúc cho dư luận, ảnh hưởng đến trật tự, an toàn và đời sống nhân dân.

Cũng chính bởi những quy định pháp lý đi sau, nên những tiêu chuẩn, quy chuẩn về chất lượng công trình, phòng cháy, chữa cháy (PCCC) có rất nhiều bất cập, tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ra gây thiệt hại nặng về tính mạng, tài sản người sử dụng. Song chính vì nó phù hợp với túi tiền của người thu nhập thấp, lại không phải đi quá xa khỏi trung tâm đô thị, nên mặc dù biết là rất rủi ro nhưng đây vẫn là lựa chọn hàng đầu của rất nhiều người dân.

Đặc biệt, hầu hết chung cư mini đều được xây dựng trên những mảnh đất xen kẹt, nằm sâu trong các ngõ hẻm của khu vực đông dân cư. Nên bên cạnh bất cập về việc gây áp lực lên hạ tầng kỹ thuật, tăng mật độ dân số, loại hình nhà ở này còn thiếu những tiến ích cần thiết cho cư dân và không đảm bảo an toàn PCCC.

Đáng quan ngại, để tăng lợi nhuận, hầu hết chủ đầu tư đều xây vượt tầng cho phép, vi phạm nghiêm trọng trật tự xây dựng đô thị. Thông thường, những công trình chung cư mini chỉ được xây dựng 6 tầng, tầng lửng và tum thang có không gian kỹ thuật như trong giấy phép đã quy định, nhưng thực tế lại được chồng thêm 3 – 4 tầng.

Nghiêm trọng hơn, trong quán trình vận hành, sử dụng cơ sở hạ tầng bị xuống cấp nhưng thiếu quan tâm bảo trì để sửa chữa, gia cố, gây mất an toàn cho cư dân, trong đó có vấn đề an toàn PCCC, hệ lụy khi xảy ra hỏa hoạn tại những tòa nhà xây dựng vượt tầng, sai mật độ, không đảm bảo an toàn PCCC đều để lại hậu quả hết sức nghiêm trọng về tính mạng và tài sản.

Siết chặt chế tài xử lý

Trước thực trạng trên, ngày 22/10/2023, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ký ban hành Công điện số 991/CĐ-TTg về việc tăng cường công tác quản lý trật tự xây dựng và PCCC đối với nhà ở riêng lẻ có nhiều tầng, nhiều căn hộ, bảo đảm an toàn, bảo vệ tài sản, sức khỏe, tính mạng của Nhân dân. Công điện nêu rõ, thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có nhiều văn bản chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương về công tác quản lý trật tự xây dựng đối với công trình xây dựng nói chung, trong đó có nhà ở riêng lẻ có nhiều tầng, nhiều căn hộ.

Tuy nhiên, ở một số tỉnh, TP tại khu vực đô thị, khu dân cư gần các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế… việc quản lý của cơ quan chức năng chưa hiệu quả, để xảy ra tình trạng xây dựng công trình không tuân thủ quy định của pháp luật, như: xây dựng không theo quy hoạch, không phép, sai phép, không đảm bảo quy chuẩn, tiêu chuẩn về PCCC, nhất là tự ý thiết kế nâng tầng, bố trí nhà ở thành nhiều căn hộ hoặc ngăn phòng nhằm mục đích cho thuê, mua bán, chuyển nhượng… dẫn đến nhiều hệ lụy, tiềm ẩn nguy cơ gây sự cố, mất an toàn.

Theo đó, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành liên quan: Công an, Công thương, Xây dựng, Thông tin và Truyền thông, Chủ tịch UBND các tỉnh, TP rà soát, đánh giá toàn bộ những công trình hiện có; kiểm tra, khắc những tồn tại đặc biệt liên quan đến công tác PCCC; kiên quyết xử lý nghiêm, dứt điểm các vi phạm về trật tự xây dựng, chấm dứt tình trạng xây dựng sai phép, không phép...

Phân tích và chỉ rõ một số tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý, xử lý đối với loại hình chung cư vi phạm PCCC. Đại tá Dương Đức Hải - Phó Giám đốc Công an TP Hà Nội cho biết, qua một số vụ cháy liên quan đến chung cư mini, phía cơ quan công an đã rút ra một số vấn đề còn nhiều bất cập, thiếu sót.

Cụ thể như, quy định về xây dựng và các ngành nghề, lĩnh vực có liên quan chưa liên thông, đồng bộ, thống nhất với quy định về PCCC. Những sai phạm về xây dựng không được chính quyền và các ngành chức năng xử lý triệt để, dẫn đến sai phạm về PCCC mà chưa thể khắc phục được.

“Đặc biệt, trong quy định về PCCC, cơ quan quản lý Nhà nước chỉ có thể áp dụng hình thức xử phạt vi phạm hành chính, cao nhất là tạm đình chỉ, đình chỉ hoạt động. Tuy nhiên lại không có chế tài cưỡng chế, buộc chủ đầu tư phải khắc phục các điều kiện an toàn PCCC, nên không thể giải quyết được tận gốc vấn đề” – Đại tá Dương Đức Hải cho hay.

Cũng theo Phó Giám đốc Công an TP, ngoài ra Nghị định 136/NĐ-CP của Chính phủ đã quy định về trách nhiệm của UBND cấp xã trong thực hiện việc quản lý đối với các cơ sở được phân công theo Phụ lục IV. Tuy nhiên thực tế hiện nay, hầu hết UBND cấp xã đều “khoán trắng” cho lực lượng Công an, coi công tác PCCC là nhiệm vụ chính của công an.

“Trong điều kiện lực lượng công an cấp xã còn mỏng, thực hiện nhiều chức năng, nhiệm vụ dẫn đến chất lượng, hiệu quả trong công tác kiểm tra, quản lý về an toàn PCCC còn nhiều tồn tại, hạn chế. Bên cạnh đó, ý thức, nhận thức về PCCC của người dân chưa cao, dẫn đến những khó khăn trong công tác PCCC từ cơ sở. Hiện nay, Công an TP Hà Nội đã và đang triển khai quyết liệt, nghiêm túc một số nội dung công tác và đưa ra một số kiến nghị, đề xuất với Bộ Công an để tìm giải pháp khắc phục những thiếu sót, hạn chế nêu trên trong thời gian tới…” - Đại tá Dương Đức Hải cho cho biết thêm.

Tăng cường thanh kiểm tra, xử lý nghiêm vi phạm

Với các chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Thủ tướng yêu cầu có biện pháp khả thi khắc phục ngay các tồn tại, hạn chế, đặc biệt là về PCCC với các công trình nhà ở riêng lẻ, nhiều tầng, nhiều căn hộ đã đưa vào sử dụng như: tạo lối thoát nạn khẩn cấp thứ hai, có giải pháp ngăn cách khu vực để xe, khu vực có nguy cơ cháy, nổ cao với khu vực ở và lối thoát nạn; trang bị các phương tiện, thiết bị PCCC để bảo đảm an toàn sức khỏe và tài sản cho người dân.

Đối với các công trình xây dựng mới, các cơ quan có thẩm quyền của địa phương phải kiểm soát chặt chẽ việc tuân thủ các quy định của pháp luật về quy hoạch, xây dựng, PCCC, quản lý việc cấp giấy phép xây dựng, quản lý chất lượng, trật tự xây dựng theo quy định.

"Kiên quyết xử lý nghiêm, dứt điểm các vi phạm về trật tự xây dựng, chấm dứt tình trạng xây dựng sai phép, không phép", Thủ tướng chỉ đạo.

Thủ tướng yêu cầu các chủ tịch UBND tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về trật tự xây dựng, PCCC của các tổ chức, cá nhân có liên quan, kiện toàn về tổ chức bộ máy cán bộ làm công tác quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn.

"Tuyệt đối không để các vi phạm về trật tự xây dựng tồn tại, kéo dài, gây bức xúc cho dư luận, ảnh hưởng đến trật tự, an toàn và đời sống nhân dân", Thủ tướng nhấn mạnh.

TP Hồ Chí Minh: Xử phạt gần 3.600 nhà trọ, chung cư mini vi phạm PCCC

Thượng tá Lê Mạnh Hà, Phó trưởng Phòng Tham mưu, Công an TP Hồ Chí Minh cho biết, thực hiện kế hoạch cao điểm tổng kiểm tra công tác PCCC, Công an thành phố đã chỉ đạo thành lập 6 tổ công tác do Phòng Cảnh sát PCCC & CNCH (PC07) Công an TP Hồ Chí Minh chủ trì trực tiếp hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện đối với các đơn vị, địa phương, kịp thời chấn chỉnh việc lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhằm đảm bảo tiến độ theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công an, Thành ủy, UBND thành phố.

Về kết quả công tác kiểm tra, xử lý, qua gần 20 ngày, lực lượng chức năng đã kiểm tra 28.378 lượt cơ sở, xử lý 3.592 cơ sở với 3.931 hành vi vi phạm về PCCC bị xử phạt vi phạm hành chính, tổng số tiền phạt là hơn 5,5 tỷ đồng.

Đồng thời, cơ quan chức năng cũng đình chỉ hoạt động 3 cơ sở, tạm đình chỉ hoạt động 40 cơ sở; Ngoài ra, có 7 cơ sở bị xử lý trong lĩnh vực xây dựng, 123 cơ sở bị xử lý trong lĩnh vực đăng ký kinh doanh, 280 cơ sở bị xử lý trong đăng ký thường trú, tạm trú.

Thượng tá Lê Mạnh Hà nhìn nhận, qua đợt kiểm tra các cơ sở kinh doanh nhà trọ, các sai phạm về PCCC và xây dựng được kiểm tra rất kỹ lưỡng, qua đó phát hiện các sai phạm cần chấn chỉnh, xử lý.

"Điểm đáng mừng là quy định trước đây nhà trọ cho thuê không yêu cầu thẩm duyệt thiết kế về PCCC nhưng những cơ sở kinh doanh nhà trọ lớn tại TP Hồ Chí Minh đã trang bị hệ thống PCCC đảm bảo theo tiêu chuẩn, quy chuẩn về PCCC và khi kiểm tra đa số hệ thống PCCC có tình trạng hoạt động tốt", Thượng tá Lê Mạnh Hà nói.

Cũng theo vị này, những cơ sở vi phạm nghiêm trọng, có nguy cơ mất an toàn bị đình chỉ, tạm đình chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ 0,15% (43 cơ sở/28.378 lượt cơ sở kiểm tra).

Thời gian qua, Công an thành phố cũng đã chỉ đạo PC07, Công an quận, huyện và TP Thủ Đức tăng cường công tác tuyên truyền, tập huấn kiến thức pháp luật về PCCC cho người dân.