Tác phẩm báo chí - phương tiện tuyên truyền xây dựng Đảng hiệu quả nhất

Vai trò của báo chí

Trong cuộc đời hoạt động của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh vừa là chiến sỹ cách mạng kiên cường, vừa là nhà báo tiên phong mẫu mực, có công lao to lớn trong việc khai sinh ra nền báo chí cách mạng Việt Nam. Làm báo đối với Người chưa bao giờ là hoạt động nghề nghiệp thuần túy mà là phương tiện để làm cách mạng. 

GS.TS Lê Văn Lợi, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, nhấn mạnh: Thời gian qua, các cơ quan báo chí, truyền thông đã nỗ lực thực hiện tốt vai trò trong việc tuyên truyền, giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước; tích cực đấu tranh, phản bác các quan điểm, luận điệu xuyên tạc, sai trái, thù địch; đồng thời phát huy tốt vai trò trong tham gia giám sát, phát hiện và phê phán những biểu hiện tiêu cực, phản văn hóa, đạo đức trong Đảng của cán bộ, đảng viên.

Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng và Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã trao giải cho tác giả đoạt giải A.

Hiện nay, trước những tác động nhiều chiều của tình hình kinh tế, chính trị, xã hội trong nước và quốc tế, nhất là sự bùng nổ của truyền thông kỹ thuật số, sự chống phá ngày càng tinh vi, xảo quyệt và nguy hiểm của các thế lực thù địch trên mặt trận tư tưởng văn hóa, việc phát huy vai trò của các cơ quan báo chí, truyền thông có lúc, có nơi cũng còn những hạn chế, bất cập nhất định, cần được nhìn nhận và khắc phục kịp thời.

Kinh nghiệm sáng tạo tác phẩm

Để có tác phẩm hay, nhà báo cần có nhiều kỹ năng lẫn kinh nghiệm thực tế. Nhà báo Phạm Tiến Dũng, nguyên Trưởng ban Biên tập ảnh Thông tấn xã Việt Nam, nguyên Tổng biên tập Tạp chí Nhiếp ảnh chia sẻ, ảnh báo chí là câu chuyện bằng hình ảnh, máy ảnh là là phương tiện ghi lại một khoảnh khắc trong dòng chảy của cuộc sống, cái phút giây điển hình khi hình ảnh đúc kết một câu chuyện. Những khoảnh khắc ấy là thành phần mật thiết của lịch sử, gìn giữ cho tương lai.

Ảnh báo chí là câu chuyện bằng hình ảnh, máy ảnh là là phương tiện ghi lại một khoảnh khắc trong dòng chảy của cuộc sống. Ảnh: nhà báo Phạm Tiến Dũng.

Tuy nhiên, theo Nhà báo Phạm Tiến Dũng, tác phẩm ảnh báo chí tham gia Giải báo chí toàn quốc về xây dựng Đảng (Giải Búa Liềm Vàng), số lượng tác phẩm dự thi đến nay qua 7 cuộc thi vẫn chưa nhiều, chất lượng các tác phẩm phần lớn không cao, chưa xứng tầm với tầm vóc cũng như kỳ vọng của Giải. Một số tác phẩm có đề tài hay nhưng còn yếu kém trong cách thể hiện bằng ngôn ngữ nhiếp ảnh, chưa thể hiện được nội dung cần truyền tải.

Do đó, các cơ quan quản lý báo chí cần quan tâm tổ chức cho phóng viên tìm hiểu kỹ về công tác xây Đảng, khai thác và thực hiện các đề tài liên quan đến lĩnh vực này. Tuyển chọn từ cơ sở những tác phẩm ảnh báo chí có chất lượng để gửi dự thi Giải Búa Liềm Vàng.

Để có tác phẩm ảnh báo chí tốt, phóng viên ảnh báo chí trước hết phải là một nhà nhiếp ảnh thực thụ, am hiểu về nghệ thuật, kỹ thuật nhiếp ảnh.

Để có tác phẩm sâu về nội dung, đáp ứng chủ đề của cuộc thi, các phóng viên ảnh phải tìm hiểu, đọc kỹ thể lệ của cuộc thi để hiểu rõ nội dung của công tác xây dựng Đảng và từ đó tìm những đề tài, sự kiện, nhân vật phù hợp để thể hiện bằng ngôn ngữ nhiếp ảnh.

Ảnh chụp phải chú ý các yếu tố nghệ thuật như bố cục, đường nét, ánh sáng, khoảnh khắc bấm máy để tác phẩm dự thi không chỉ tốt về nội dung mà còn hoàn hảo trong mỗi khuôn hình.

Phần viết cũng rất quan trọng để làm phong phú hơn, rõ ý hơn những gì phần ảnh chưa thể hiện hết được.

Chia sẻ về kinh nghiệm sáng tạo tác phẩm báo chí thể loại chính luận, PGS.TS Nguyễn Hồng Vinh, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, nguyên Phó Trưởng ban Thường trực Ban Tuyên giáo Trung ương, nguyên Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam cho rằng, thể chính luận áp dụng cho cả báo chí và văn học, nên một số bài tùy bút của các nhà văn, nhà thơ lớn đều sử dụng, ví dụ như thơ của Chế Lan Viên có một số bài thuộc dạng thơ chính luận: Người đi tìm hình của nước, Tiếng hát con tàu; nhà thơ Xuân Diệu trong bài Đôi mắt xanh non viết: “Hãy nhìn đời bằng đôi mắt xanh non Hãy để trẻ con nói cái ngon của kẹo/Hãy để cho bà nói má thơm của cháu/Hãy nghe tuổi già ca ngợi tình yêu”...

Chính luận, trong đó có xã luận, là thể loại được coi là “đại bác” của báo chí nên nhiều nhà báo ngại viết, hoặc khi viết không đạt yêu cầu. Là “đại bác” vì nó phải nêu rõ đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thái độ của các cơ quan chức năng cũng như người viết phải tỏ rõ chính kiến về những việc phải làm để ổn định dư luận xã hôi, củng cố niềm tin, nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Các thể tài khác, người viết về những sự kiện cụ thể, có thể nêu chính kiến cá nhân, còn ở bài chính luận, người viết phải bám chắc chủ trương, định hướng của Đảng, Nhà nước để toát lên tính tư tưởng các vấn đề được đề cập theo định hướng của Đảng.

Chính luận là thể loại khó viết vì: Đòi hỏi sự nhạy bén chính trị dựa trên lợi ích quốc gia, dân tộc. Ví dụ: Quan hệ Nga – Ukraina, Đài Loan (Trung Quốc) – Mỹ, Mỹ – Trung Quốc…

Sự kết hợp hài hòa giữa lý sự với các số liệu, chi tiết sự kiện để thể hiện quan điểm của tờ báo (là đồng tình, ủng hộ hay phản bác?).

Dự kiến xu hướng phát triển sự kiện; qua đó định hướng công tác tư tưởng (củng cố và tăng cường niềm tin về cuộc đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực trong khi viết về xây dựng, chỉnh đốn Đảng).

Thể loại chính luận thường bị động, do yêu cầu gấp gáp về thời gian.

Do đó, người viết phải có quá trình theo dõi, nắm chắc diễn biến và bản chất của các vấn đề ấy; những mặt thuận và không thuận, chỉ ra triển vọng phát triển của sự kiện trong tương lai.

PGS.TS Nguyễn Hồng Vinh nhấn mạnh: “Hơn lúc nào hết, việc sử dụng thể loại chính luận là vũ khí vô cùng cần thiết và sắc bén, nhất là trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay”.

Tầm quan trọng của giải báo chí

Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Thanh Lâm cho biết, Bộ thường xuyên tổ chức những hội nghị bồi dưỡng kiến thức cho người làm báo, nâng cao nhận thức, cập nhật những quan điểm mới, những vấn đề cần quan tâm trong công tác xây dựng Đảng về các mặt: Chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ, góp phần tuyên truyền thật tốt việc tổ chức thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng cùng Nghị quyết Đại hội đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2020 - 2025.

Theo thống kê của Bộ Thông tin và Truyền thông, từ ngày 1/11/2022 đến 1/6/2023, các báo và tạp chí điện tử đã có 26.623 tác phẩm viết về xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị. 6 tháng đầu năm 2023 đã tăng gấp đôi số tác phẩm năm 2022 (năm 2022: khoảng 20.000 bài về xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị). Chương trình phát thanh, truyền hình về chủ đề này cũng được phát sóng trên hệ thống phát thanh, truyền hình toàn quốc và hệ thống thông tin cơ sở. Điều này chứng tỏ, giải Búa liềm vàng có sức lan tỏa, sức hấp dẫn rất lớn đối với những người làm báo.

Tại Lễ trao giải báo chí Diên Hồng, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng nhấn mạnh, một trong những nguồn cổ vũ to lớn, góp phần nâng cao vị thế, sức mạnh, uy tín của Quốc hội và Hội đồng nhân dân suốt nhiều năm qua là sự đóng góp toàn diện, bền bỉ, sáng tạo của nền báo chí nước nhà. Trong vai trò là cầu nối quan trọng, gắn kết mật thiết các cơ quan dân cử với Nhân dân và cử tri cả nước, nền báo chí nước nhà ngày càng thể hiện xứng đáng là người tuyên truyền tập thể, người cổ vũ tập thể, người tổ chức tập thể, đồng thời là một kênh phản biện đầy trí tuệ và trách nhiệm với đất nước.

“Các cơ quan báo chí, các thế hệ phóng viên, biên tập viên luôn đồng hành, dấn thân với hoạt động của Quốc hội, Hội đồng nhân dân không chỉ bằng trách nhiệm mà còn với tình cảm gắn bó, nhiệt huyết, niềm đam mê sáng tạo; qua đó, tiến bộ không ngừng và trưởng thành một cách toàn diện”, Chủ tịch Vương Đình Huệ chia sẻ.

Giải Diên Hồng ngay trong mùa giải đầu tiên đã có 171 cơ quan báo chí trong và ngoài nước, 7 văn phòng đoàn đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân, với 3.328 tác phẩm tham dự.

Chủ tịch Vương Đình Huệ nhấn mạnh thêm: “Các tác phẩm dự giải và được trao giải là sự kết tinh của tâm huyết, tinh thần trách nhiệm, lòng yêu nghề, niềm tin, tình cảm chân thành của người cầm bút, cầm máy đối với các cơ quan đại biểu của nhân dân. Sức hấp dẫn và hiệu ứng sâu rộng của các tác phẩm ngày càng khẳng định sự ủng hộ to lớn của cả hệ thống chính trị và toàn thể nhân dân đối với nền báo chí cách mạng Việt Nam trên chặng đường gần một thế kỷ vẻ vang đồng hành cùng dân tộc, dưới ngọn cờ vẻ vang của Đảng”.