Chưa thống nhất quy định chủ thể và trách nhiệm cung cấp thông tin

Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIII, Quốc hội đã thảo luận cho ý kiến lần đầu về dự án Luật tiếp cận thông tin. Về cơ bản, các đại biểu đều nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật và tán thành với nhiều nội dung của dự thảo Luật. Tại phiên thảo luận lần này, các đại biểu tiếp tục tập trung cho ý kiến về các vấn đề: thông tin được tiếp cận, không được tiếp cận, tiếp cận có điều kiện; về phạm vi và trách nhiệm cung cấp thông tin; về việc công khai thông tin và việc cung cấp thông tin theo yêu cầu.

Chủ thể cung cấp thông tin chỉ có cơ quan nhà nước là chưa đủ?

Trước ý kiến đề nghị cần mở rộng chủ thể cung cấp thông tin không chỉ có cơ quan nhà nước mà cả các tổ chức, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước có sử dụng ngân sách nhà nước cũng phải có trách nhiệm cung cấp thông tin, trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý cho biết dự thảo Luật quy định cơ quan nhà nước là chủ thể có trách nhiệm cung cấp thông tin là phù hợp.

Quy định này nhằm khẳng định vai trò, trách nhiệm của cơ quan nhà nước trong việc công khai, minh bạch các hoạt động của mình trước nhân dân. Còn các tổ chức, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước có sử dụng ngân sách nhà nước thì thực hiện việc cung cấp, công khai thông tin theo điều lệ, quy chế, tôn chỉ mục đích của mình và theo quy định tại các văn bản pháp luật cụ thể như: Luật phòng, chống tham nhũng, Luật đầu tư, Luật ngân sách, Luật quản lý, sử dụng tài sản nhà nước, Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn....

Tán thành với quy định chủ thể cung cấp thông tin chỉ có cơ quan nhà nước, đại biểu Hồ Thị Thủy- Vĩnh Phúc cho rằng quy định như vậy là phù hợp với yêu cầu, đảm bảo công khai, minh bạch trong hoạt động của bộ máy nhà nước, trong mối quan hệ giữa nhà nước và công dân được quy định trong Hiến pháp 2013. Đại biểu Hà Thị Lan- Bắc Giang lo ngại nếu mở rộng chủ thể có trách nhiệm cung cấp thông tin bao gồm cả các tổ chức, đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước sẽ gây khó khăn trong hoạt động của các chủ thể này và cũng không khả thi nhất là đối với các chủ thể là tổ chức chính trị và tổ chức chính trị xã hội, đơn vị vũ trang.

Tuy nhiên, một số đại biểu khác cho rằng quy định chủ thể cung cấp thông tin chỉ có cơ quan nhà nước là chưa đầy đủ. Đại biểu Trần Ngọc Vinh- TP. Hải Phòng lập luận công dân không chỉ cần thông tin từ cơ quan công quyền mà còn rất cần những thông tin từ các tổ chức chính trị xã hội, tổ chức chính trị xã hội, xã hội nghề nghiệp, doanh nghiệp nhà nước, quỹ được thành lập theo quy định của pháp luật và các đơn vị có sử dụng ngân sách nhà nước như trường học, bệnh viện. Các chủ thể trên không chỉ tạo ra và nắm giữ các thông tin liên quan đến vấn đề quản lý, sử dụng tài chính, ngân sách mà còn có cả các thông tin liên quan đến đời sống xã hội, quyền và lợi ích của công dân, tổ chức.

Đại biểu Trần Ngọc Vinh nhấn mạnh, chủ thể cung cấp thông tin được mở rộng, thông tin được công khai minh bạch sẽ góp phần quan trọng trong công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, oan sai.

Đồng quan điểm, đại biểu Bùi Thị An- Hà Nội đề nghị, nên giữ nguyên là tất cả các cơ quan hưởng ngân sách nhà nước đều có trách nhiệm cung cấp thông tin cho người dân bởi những thông tin của các cơ quan này người dân cũng rất cần, nên không thể không cung cấp.

Tăng trách nhiệm cung cấp thông tin của Ủy ban nhân dân cấp xã

Theo báo cáo của Ủy ban thường vụ Quốc hội, để bảo đảm thông tin cung cấp được chính xác, tính khả thi, phù hợp với điều kiện thực tiễn, bảo đảm hoạt động bình thường của cơ quan Nhà nước và không tạo kẽ hở cho việc lạm dụng yêu cầu cung cấp thông tin, dự thảo Luật quy định cơ quan tạo ra thông tin có trách nhiệm cung cấp thông tin. Riêng đối với Ủy ban nhân dân cấp xã, là cấp cơ sở gần với người dân nhất, gắn bó trực tiếp với người dân, thì tại Điều 9 dự thảo Luật đã quy định giao thêm trách nhiệm Ủy ban nhân dân cấp xã cung cấp cho công dân cư trú trên địa bàn thông tin do các cơ quan ở cấp mình tạo ra, thông tin do mình tạo ra và thông tin do mình nắm giữ; cung cấp cho công dân khác thông tin do các cơ quan ở cấp mình tạo ra, thông tin do mình tạo ra và thông tin do mình nắm giữ trong trường hợp liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích của họ.

Tán thành với quy định này, đại biểu Huỳnh Văn Tính- Tiền Giang phân tích, quy định như vậy sẽ đảm bảo tính khả thi của luật và phù hợp với quan điểm chỉ đạo xây dựng dự án luật. Ủy ban nhân dân cấp xã là nơi tiếp nhận hầu hết các thông tin chính thức của cơ quan nhà nước cấp trên, là cấp cơ sở gần người dân nhất, là nơi cung cấp và giải đáp các nhu cầu vướng mắc của người dân, dự thảo luật giao trách nhiệm cho Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện cung cấp thông tin do mình nhận được là phù hợp. Điều này cũng thống nhất với các quy định về phòng, chống tham nhũng và Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn để “dân biết, dân làm, dân bàn, dân kiểm tra”.

Đại biểu Hồ Thị Thủy- Vĩnh Phúc bổ sung, quy định như vậy sẽ tránh được việc gây khó khăn, bức xúc cho người dân và tránh được căn bệnh thờ ơ, vô cảm, đùn đẩy trách nhiệm trong các cơ quan nhà nước trong việc cung cấp thông tin, nhất là các thông tin liên quan trực tiếp tới người dân, như thông tin trong lĩnh vực quy hoạch đất đai, giao thông, xây dựng, đền bù, giải phóng mặt bằng.

Nhằm bảo đảm hiệu quả thực hiện khi Luật có hiệu lực thi hành, đặc biệt với quy định về trách nhiệm cung cấp thông tin của Ủy ban nhân dân cấp xã, đại biểu Trần Thị Diệu Thúy- TP.Hồ Chí Minh đề nghị cần nhanh chóng đầu tư để nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ cấp xã và các cơ sở vật chất. Thực tế, Ủy ban nhân dân cấp xã được giao rất nhiều việc nhưng lực lượng thiếu, cơ sở vật chất chưa đáp ứng yêu cầu, chưa tương ứng chức năng nhiệm vụ được giao và yêu cầu của người dân.