Chuyện về thầy giáo thương binh

Ông Y Jăm Hlong sinh ra và lớn lên ở buôn Mnghăn (xã Cư Pui, huyện Krông Bông), là một trong số rất ít người thuộc đồng bào dân tộc Mnông có trình độ học vấn lớp ba thời Pháp. Người dân trong buôn không chỉ nể phục ông về trình độ mà còn mến ông vì đức tính thương người. Năm 1959, khi vừa tròn 19 tuổi, ông được ông Nay Dú (thường gọi Ama Sai) trong đội công tác khu 5, tìm đến đưa ra rừng giáo dục, cảm hóa  làm cơ sở bí mật trong buôn.

Năm 1961, vùng 4B5 (tiền thân huyện H9 - Krông Bông) giành được chính quyền về tay nhân dân. Địch thường xuyên tổ chức bố ráp, đi càn dồn dân vào   “ấp chiến lược”. Mặc dù ở 2 đầu buôn Mnghăn, địch luôn bố trí 2 trung đội bảo an túc trực canh gác, kiểm soát gắt gao “nội bất xuất, ngoại bất nhập”, vậy mà, bằng uy tín của mình, ông vận động các trưởng dòng họ không để cho địch bắt dân đi. Tình hình mỗi lúc một trở nên ác liệt, ông đưa 25 hộ với 120 nhân khẩu sơ tán vào buôn Mghí theo Đảng làm cách mạng. Sau khi đi đấu tranh chính trị Tết Mậu Thân 1968 trở về, ông và 6 du kích khác được xã điều động tham gia cùng đơn vị bộ đội chủ lực, đánh địch ở xã Ea Knuếc trên đường 21 (nay thuộc huyện Krông Pắk). Sau hai ngày vượt đường rừng, đơn vị của ông tiếp cận được mục tiêu và mai phục chờ thời cơ đánh địch. Khi phát hiện địch không quan sát, đơn vị ông đồng loạt nổ súng tiêu diệt tại chỗ 3 tên. Trong trận đánh này, ông và một đồng chí khác bị thương, được đồng đội đưa về căn cứ điều trị…

Năm 1970, Trường dân tộc nội trú của huyện được thành lập, ông được phân công phụ trách trường và trực tiếp giảng dạy lớp ba. Nói là trường nhưng chỉ có 4 lớp với 160 học sinh thuộc hai khối ba và  bốn.

Ông Y Jăm Hlong cho biết: Ngày đó mọi thứ đều thiếu thốn. Mỗi khi hết phấn, các thầy lại lấy sắn phơi khô gọt thành thỏi để viết; còn phấn màu thì phải lên tận núi cao tìm loại đá non, mềm có màu đỏ về dùng. Học sinh ngoài giờ lên lớp lại phải tăng gia sản xuất, tự túc lương thực. Khó khăn là thế nhưng phong trào thi đua dạy và học khá sôi nổi… Nhiều học sinh của trường sau này trưởng thành giữ nhiều cương vị trọng trách của huyện và xã, có người trở thành sỹ quan quân đội, nhưng mỗi khi gặp ông vẫn luôn lễ phép cúi chào khiến ông không khỏi xúc động và vui mừng về thành quả mà ông và các thầy đã trang bị cho học sinh.

Sau ngày thống nhất đất nước, ông rời bục giảng trở về cuộc sống đời thường. Với đồng trợ cấp ít ỏi của  thương binh 4/4, để bảo đảm cuộc sống cho 8  con người, ông tích cực khai hoang vỡ hóa, đi đầu trong phong trào làm lúa nước trong buôn. Hiện, gia đình ông có 2ha ruộng và 1,5ha rẫy, mỗi năm thu gần chục tấn lúa và hoa màu, cuộc sống ổn định.

Tuy ở cái tuổi bát tuần, nhưng mỗi khi người trong buôn có việc cần đến, ông sẵn sàng tư vấn bằng những kiến thức của mình, hoặc giúp đỡ bằng vật chất để họ cùng vươn lên. Ông được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Kháng chiến hạng Hai và nhiều Bằng khen của tỉnh Đắk Lắk vì đã có thành tích tham gia cách mạng.