Hà Nội ô nhiễm không khí thứ 3 thế giới: Chuyên gia khuyến cáo gì?

Nhiều khu vực cảnh báo nguy hại

Theo đó, sáng 14/9, trên ứng dụng AirVisual (sản phẩm của Tổ chức IQAir sở hữu lượng dữ liệu tổng hợp rất lớn về chất lượng không khí, có trụ sở chính tại Thụy Sĩ), Hà Nội đứng thứ 3 trong bảng xếp hạng ô nhiễm không khí của các thành phố lớn trên thế giới. Dubai (các tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất) và Lahore (Pakixtan) lần lượt đứng thứ 1 và 2 về mức độ ô nhiễm không khí với chỉ số AQI là 181 và 177. Hà Nội có chỉ số AQI 164, đứng thứ 3 thế giới về mức độ ô nhiễm không khí, trên cả thành phố Bắc Kinh (Trung Quốc).

Theo bản đồ chất lượng không khí, tại khu vực Hà Nội, nhiều điểm có mức ô nhiễm cảnh báo màu tím (mức rất nguy hại cho sức khỏe) như Nam Từ Liêm có chỉ số AQI 199, đường Âu Cơ (Tây Hồ) có chỉ số 185. Nhiều khu vực có cảnh báo màu đỏ như bán đảo Linh Đàm 159, phố Nguyễn Duy Trinh 179, Láng Hạ 181, Bắc Từ Liêm 170…

Thời điểm 9h sáng 14/9, trên ứng dụng PamAir, chỉ số chất lượng không khí ở Hà Nội cũng thể hiện ô nhiễm khá nghiêm trọng với điểm có chỉ số cao nhất là Ngọc Thụy (Long Biên) 227, đường Lê Văn Lương 207, đây đều là những mức cảnh báo màu tím – cực kỳ nguy hại cho sức khỏe. Khu vực trường Đại học Ngoại ngữ là 158, Bệnh viện E là 182, Nhân Chính 151, Vĩnh Hồ 192, Giảng Võ 186, Học viện Tài Chính 157… là những điểm cảnh báo ô nhiễm không khí mức nguy hại.

Các tỉnh, thành phố gần với Hà Nội về phía Đông cũng có tình trạng chất lượng không khí rất xấu. Chỉ số AQI ở Bắc Ninh là 190 (điểm ở TT. Hồ lên tới 199) , Bắc Giang 171, Hải Dương 158…

Tình trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội bắt đầu xuất hiện từ hôm qua (13/9). Các ứng dụng quan trắc chất lượng không khí ở Hà Nội cho thấy nhiều điểm ở mức đỏ (có hại), thậm chí có điểm ở mức nâu (nguy hiểm - tất cả mọi người có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe).Thời điểm lúc hơn 9 giờ sáng ngày 13/9, ứng dụng VN Air của Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và môi trường) ghi nhận cả 2 điểm quan trắc tại Hà Nội đều ô nhiễm.

Điểm 556 Nguyễn Văn Cừ (quận Long Biên) không khí ô nhiễm ở mức đỏ - những người bình thường bắt đầu có các ảnh hưởng tới sức khỏe, nhóm người nhạy cảm có thể gặp những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn. Điểm Chi cục Bảo vệ môi trường (quận Đống Đa) ở mức cam.

Trên ứng dụng AirVisual, một số điểm quan trắc ở Hà Nội xuất hiện ô nhiễm ở mức đỏ. Đặc biệt, điểm quan trắc tại khu vực Hồ Linh Đàm và một số điểm tại quận Hoàng Mai ở mức tím - rất có hại cho sức khỏe.

Nhiều hệ lụy từ ô nhiễm không khí

Theo TS Nguyễn Thị Trang Nhung, Trường Đại học Y tế cộng đồng, Bộ Y tế, cơ chế ảnh hưởng sức khỏe của ô nhiễm không khí vẫn đang được nghiên cứu. Tuy nhiên, có hai cơ chế được tán thành, bao gồm phản ứng viêm (inflammation), ứng kích oxy hóa (oxidative stress) với các độc tố trong các thành phần trong chất ô nhiễm.

Đối với phản ứng viêm, chất ô nhiễm không khí có thể kích hoạt phản ứng của cytokin (một dạng tế bào truyền tin trong hệ thống miễn dịch) và hoạt hóa phản ứng viêm để cơ thể chống lại những tác nhân ngoại lai. Phản ứng viêm này được đặc trưng bởi một số triệu chứng gồm sưng, nóng, đỏ, đau. Mặc dù là cơ chế bảo vệ, nhưng phản ứng viêm quá mức cũng có thể gây ra một số bệnh, đặc biệt liên quan đến hệ hô hấp như viêm phổi hay bệnh tắc nghẽn phổi mạn tính (COPD).

Đối với ứng kích oxy hóa, các chất ô nhiễm không khí gồm các thành phần có chứa nhiều gốc tự do (free radicals). Sau khi xâm nhập vào cơ thể, các chất này có thể tác động đến tế bào bằng cách lấy đi những electron (những hạt mang điện tích âm) của các hợp chất trong cơ thể người, dẫn đến một số phản ứng viêm.

Ô nhiễm không khí có thể tác động ngắn hạn hoặc dài hạn lên sức khỏe. Đối với ngắn hạn, những tác động này có thể xảy ra sau khi phơi nhiễm với ô nhiễm không khí trong thời gian ngắn (khoảng vài ngày hoặc vài giờ). Ngược lại, phơi nhiễm trong khoảng thời gian dài cũng có thể tác động lên sức khỏe sau khoảng một hoặc nhiều năm.

"Các nghiên cứu cho thấy, chức năng phổi của trẻ em ở thành phố kém hơn trẻ em nông thôn rất nhiều. Các bệnh liên quan đến tiểu đường, tim mạch, huyết áp ở người lớn… có liên quan trực tiếp đến ô nhiễm không khí. Ô nhiễm không khí liên quan đến phát triển của thai nhi, sinh non. Bà mẹ hít khí bụi, khí gas trong thời kỳ mang thai khiến thai nhi bị ảnh hưởng về khả năng nhận thức, học tập", TS Nhung cho biết.

Làm gì để bảo vệ sức khoẻ?

Theo TS Nhung, sử dụng khẩu trang là một trong những biện pháp làm giảm mức độ phơi nhiễm với ô nhiễm không khí ở cấp độ cá nhân. Một số những loại khẩu trang đạt chuẩn được sử dụng trên thế giới bao gồm N95 tại Hoa Kỳ, KN95 tại Trung Quốc và FFP2 tại các quốc gia Châu Âu. Khác với các loại khẩu trang thông thường, các loại khẩu trang này được trang bị với màng lọc (có thể loại bỏ hơn 95% các tạp chất trong không khí và ngăn chặn các hạt bụi nhỏ tới 0,3 micron) và được thiết kế để khít với mặt.

Theo các chuyên gia môi trường, ngoài các tác động của thời tiết, để ngăn ngừa và kiểm soát được hiện tượng ô nhiễm không khí phải giảm được lượng khí hydrocacbon và nitrogen oxides thải ra từ động cơ xe, quá trình sản xuất công nghiệp, người dân có thể thực hiện một số biện pháp đơn giản gồm trồng cây xanh, tránh ở ngoài khi trời nắng nóng, oi bức.

Các chuyên gia khuyến cáo, khi không khí ô nhiễm, nhóm người bình thường nên giảm các hoạt động mạnh khi ở ngoài trời, tránh tập thể dục kéo dài. Những người thấy có triệu chứng đau mắt, ho hoặc đau họng… nên cân nhắc giảm các hoạt động ngoài trời.

Những người mắc bệnh hen suyễn có thể cần sử dụng thuốc thường xuyên hơn. Nhóm người nhạy cảm có thể bị ảnh hưởng tới sức khỏe nhiều hơn, tránh hoạt động ngoài trời.

Người dân tốt nhất nên ở trong nhà và giảm hoạt động mạnh, nếu thật sự cần thiết phải ra ngoài, hãy đeo khẩu trang đạt tiêu chuẩn.