Rác thải nông thôn: Cách làm hiệu quả ở Hà Tĩnh

Thu gom rác thải đầu nguồn, sử dụng hệ thống yếm khí kết hợp enzyme tự phân hủy để thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt trong khu dân cư là giải pháp sáng tạo của Văn phòng điều phối xây dựng nông thôn mới (NTM) tỉnh Hà Tĩnh đang được các nhà khoa học, Văn phòng điều phối NTM Trung ương đánh giá cao, có thể nhân ra diện rộng.

Thu gom, xử lý rác, nước thải tại hộ gia đình

Đầu năm 2019, Văn phòng điều phối xây dựng NTM Hà Tĩnh, Sở Tài nguyên và Môi trường, Trung tâm Ứng dụng tiến bộ KH - CN Hà Tĩnh hình thành Đề tài “Đồng bộ hóa quản lý và kỹ thuật trong xử lý rác và nước thải sinh hoạt trong khu dân cư”. Sau khi thực hiện thí điểm ở 2 huyện Thạch Hà, Cẩm Xuyên, mô hình này cho kết quả khả quan.

Theo đó, rác thải không phân hủy sẽ được đem đi đốt; rác thải rắn dùng để tái chế và rác thải phân hủy làm phân vi sinh. Hiện tại, mỗi hộ đã tự bỏ tiền mua 3 giỏ đựng rác và ghi cụ thể các loại rác để phân loại.

Nhờ ý thức của người dân ở đây, bước đầu mô hình đã phát huy hiệu quả, tạo được phong trào trong việc giữ gìn vệ sinh môi trường nông thôn. Chính vì vậy, ngôi nhà, khu vườn của gia đình cũng như đường làng, ngõ xóm đã trở nên sạch sẽ.

Chị Nguyễn Thị Bính, Phó chủ tịch Hội Phụ nữ huyện Thạch Hà, phấn khởi cho biết: “Giờ đây chúng tôi rất tự hào vì đã có thêm nhiều khu dân cư kiểu mẫu với đường thôn, ngõ xóm, cảnh quan môi trường xanh, sạch hơn, không còn hiện tượng vứt rác bừa bãi ra đường, nơi công cộng. Trong các hộ gia đình, ngoài nhà, trong bếp đều sạch mát, gọn gàng. Để có được thành quả đó, phải nói đến tính hiệu quả khi thực hiện xây dựng mô hình phân loại rác thải tại hộ gia đình trong hơn một năm qua”.

Gia đình ông Võ Tá Hùng ở thôn Phan Chu Trinh (xã Cẩm Duệ, huyện Cẩm Xuyên) đầu tư 5 triệu đồng xây dựng mô hình xử lý nước thải theo giải pháp của Văn phòng NTM Hà Tĩnh. Sau hơn 1 tháng đưa vào sử dụng, nước thải đầu ra trong hơn, mùi hôi thối giảm rõ rệt. Toàn bộ nước thải này ông sử dụng tưới cho cây ăn quả trong vườn.

Sử dụng hệ thống bể xử lý yếm khí kết hợp bổ sung chế phẩm sinh học gồm các vi sinh vật và enzyme đặc hữu để phân hủy nhanh chất hữu cơ, đạm, và một số vi khuẩn có hại. Sau khi nước được xử lý sẽ chảy sang bể lắng để ngưng tụ lại và tiếp tục phân hủy trước khi chảy ra môi trường hoặc tái sử dụng để tưới cây. Đối tượng nước thải được xử lý là nước thải sinh hoạt và nước thải chăn nuôi đã qua xử lý biogas.

Ông Trần Huy Oánh, Chánh văn phòng điều phối NTM Hà Tĩnh, cho biết: Bảo vệ môi trường được xem là tiêu chí quan trọng trong xây dựng NTM ở Hà Tĩnh. Quá trình thực hiện đề tài thu gom, xử lý rác thải, nước thải tại hộ gia đình ở các địa phương như Thạch Hà, Cẩm Xuyên... bước đầu đạt kết quả khả quan; khắc phục hạn chế về chi phí đầu tư  cho thu gom, xử lý tập trung; phương án thu gom, xử lý nhỏ lẻ tại chỗ với công nghệ đơn giản, dễ áp dụng, chi phí thấp và phù hợp với khu vực nông thôn.

“Qua tham quan mô hình thu gom, xử lý rác thải, nước thải ở Hà Tĩnh, tôi thấy đây là cách làm  hiệu quả, dễ áp dụng, chi phí thấp và phù hợp với khu vực nông thôn. Qua chuyến đi này, tôi sẽ áp dụng cách làm này ở địa phương”, ông Trần Nho Hưởng, Phó chánh văn phòng NTM tỉnh Thái Nguyên đánh giá.

Các chuyên gia nói gì?

Để nâng cao hiệu quả thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt nông thôn, cần thực hiện đồng bộ các biện pháp từ tổ chức quản lý, chính sách và giải pháp công nghệ phù hợp.

Đó là các giải pháp được các đại biểu thống nhất cao tại Hội thảo giải pháp thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt ở khu dân cư nông thôn, do Văn phòng Điều phối NTM Trung ương, Văn phòng Điều phối tỉnh Hà Tĩnh và Viện Công nghệ môi trường phối hợp tổ chức vừa diễn ra tại Hà Tĩnh.

Theo PGS.TS Vũ Thị Thanh Hương, Viện Nước, Tưới tiêu và Môi trường (Viện Khoa học thủy lợi Việt Nam), để nâng cao hiệu quả công tác thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt nông thôn, cần thực hiện đồng bộ các biện pháp từ tổ chức quản lý, chính sách hỗ trợ và giải pháp công nghệ phù hợp. Trên cơ sở đó, xây dựng  mô hình thí điểm như cách làm ở Hà Tĩnh để rút kinh nghiệm, phổ biến, nhân rộng.

Thạc sỹ Dương Thị Ngân, Giám đốc Trung tâm ứng dụng KHCN, chia sẻ: Việc phân loại rác thải tại nguồn không khó, chỉ cần người dân có ý thức bảo vệ môi trường là sẽ làm được. Để phát huy và nhân rộng mô hình này, thiết nghĩ, ngoài sự vào cuộc của Hội Phụ nữ, Phòng Tài nguyên và Môi trường, các cấp chính quyền cần quan tâm, đẩy mạnh công tác tuyên truyền sâu rộng để người dân hiểu hơn về ý nghĩa của việc phân loại rác thải tại nguồn. Nếu làm tốt, đây cũng là nguồn thu để thực hiện hiệu quả các chương trình an sinh xã hội...

“Xử lý nước thải ở khu vực nông thôn nên thực hiện ở từng hộ gia đình với công nghệ xử lý và giá thành phù hợp. Ngoài ra, cần kết hợp biện pháp nâng cao năng lực của chính quyền địa phương và nhận thức cộng đồng đi cùng biện pháp chế tài, xử phạt các vi phạm về xả nước thải không qua xử lý gây ô nhiễm môi trường”, PGS.TS. Cao Thế Hà, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu công nghệ môi trường và phát triển bền vững, đề xuất.

“Hà Tĩnh có nhiều cách làm sáng tạo trong xây dựng NTM. Người dân cùng chính quyền đã tham gia vào việc xử lý rác, nước thải sinh hoạt, thể hiện nhận thức và trách nhiệm của cộng đồng đối với một trong những vấn đề bức xúc hiện nay. Trong bối cảnh xây dựng NTM, NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu, kinh nghiệm, cách làm sáng tạo các mô hình thu gom rác, xử lý nước thải sinh hoạt nông thôn của Hà Tĩnh khá hiệu quả. Đây sẽ là cơ sở để Văn phòng NTM Trung ương tham mưu cho việc xây dựng hoạch định, chiến lược của giai đoạn mới. Qua đó sẽ xem xét, cụ thể hóa bằng tiêu chí, chỉ tiêu đánh giá cụ thể, vừa linh hoạt với đặc thù vùng miền, vừa nâng cao nhận thức cộng đồng, từng bước nâng cao chất lượng môi trường nông thôn và nhân rộng mô hình ra các địa phương khác”, Chánh văn phòng NTM Trung ương Nguyễn Minh Tiến nhấn mạnh.