Tây Nguyên: Hạn hán trên diện rộng, nhiều cây trồng có nguy cơ cháy khô

Theo báo cáo của Ban chỉ đạo Tây Nguyên, tình hình hạn hán ở khu vực này đang diễn ra trên diện rộng, tác động lớn đến sản xuất nông nghiệp. Theo thống kê sơ bộ đến cuối tháng 2/2016, toàn vùng đã có trên 2.860ha lúa phải dừng sản xuất, trên 1.000ha lúa có nguy cơ mất trắng và trên 40.000ha cây trồng thiếu nước tưới nghiêm trọng, trong đó chủ yếu là cây cà phê và hồ tiêu. Dự báo trong 2 tháng tới, nền nhiệt ở Tây Nguyên cao hơn trung bình nhiều năm, dự báo tình hình khô hạn sẽ khốc liệt hơn. Nhiều khả năng các hồ chứa thủy điện lớn Gia Lai, Kon Tum, Đắk Lắk mực nước giảm xuống rất thấp và không đủ nước chạy máy. Ngoài thiếu nước tưới, nhiều hộ gia đình ở các vùng nông thôn sẽ đối mặt với nguy cơ thiếu nước sinh hoạt, gia súc không đủ nước uống, hạn hán kéo dài cũng sẽ làm tình hình cứu đói giáp hạt ở các vùng nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số tăng lên. Và theo dự báo hạn hán sẽ tiếp tục kéo dài đến giữa năm 2016.

Các hộ dân ở huyện Cư M’gar, Đắk Lắk tiếp tục khoan giếng tìm nguồn nước

Tính riêng địa bàn tỉnh Đắk Lắk, vụ đông xuân 2015-2016 có khoảng 70.000ha diện tích cây trồng bị hạn, trong đó chủ yếu là diện tích cà phê ở những vùng hiếm nước và một số diện tích lúa nước khu vực cuối nguồn của các công trình thủy lợi hoặc khu tưới của các hồ chứa nhỏ bị khô cạn sớm; khoảng 25.000 hộ dân đứng trước nguy cơ bị thiếu nước sinh hoạt. Nhiều địa phương như huyện Buôn Đôn, Ea Súp, M’Drăk, Ea H’Leo, Cư M’Gar... thiếu nước sản xuất trầm trọng. Nhiều diện tích cây cà phê, hồ tiêu của người dân đã bị khô héo. Để đối phó với tình trạng này, nhiều hộ dân đang tiếp tục khoan giếng, ngăn đập để tìm nguồn nước. Riêng huyện Cư M’gar, hiện hầu hết các hồ đập, sông, suối đều cạn nước. Có thể nói, trong những năm qua, chưa bao giờ địa phương này phải đối mặt với hạn hán nghiêm trọng như năm nay.

Ông Phạm Quang Mười, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Cư M’gar cho biết: Địa phương đã chủ động trích khoảng 500 triệu đồng từ ngân sách dự phòng để đầu tư khoan 5 giếng nước phục vụ nhu cầu sinh hoạt của người dân, khắc phục tình trạng thiếu nước sinh hoạt trước mắt. Bên cạnh đó, huyện cũng đề nghị UBND tỉnh Đắk Lắk và các ngành chức năng hỗ trợ kinh phí để sửa chữa, nạo vét kênh mương thủy lợi; hỗ trợ dầu tưới chống hạn cho cây lúa, xây dựng công trình cấp nước sinh hoạt phục vụ nhu cầu của người dân. Hiện nay, huyện Cư M’gar vẫn chưa thống kê hết những thiệt hại do hạn hán gây ra trong năm nay. Tuy nhiên, theo nhận định của ông Mười, trong vòng nửa tháng tới, trên địa bàn huyện sẽ có khoảng 30% diện tích cà phê thiếu nước tưới, tương đương với khoảng 10.000ha nếu trời vẫn không có mưa.

Theo các cơ quan chức năng, nguyên nhân khách quan dẫn đến hạn hán trên diện rộng tại khu vực Tây Nguyên là do ảnh hưởng của hiện tượng biến đổi khí hậu Elnino 2016. Phần vì diện tích rừng ngày càng bị thu hẹp, mạch nước ngầm cũng như nước từ các lưu vực sông suối ngày càng khan hiếm, hậu quả tất yếu từ việc khai thác rừng bừa bãi, phát rừng làm nương rẫy. Mặt khác mực nước ở các sông suối ngày càng cạn kiệt, không đảm bảo cung cấp nước cho các hồ chứa, các công trình thủy lợi trong khi hệ thống thủy điện trên các con sông lớn dày đặc, tích nước đầu nguồn hoặc làm thay đổi dòng chảy. Bên cạnh đó, một phần do địa hình đặc thù của vùng Tây Nguyên không bằng phẳng nên việc dẫn nước hoặc xây dựng các công trình thủy lợi không phát huy hết năng lực tưới tiêu phục vụ nông nghiệp. Việc xây dựng các kênh mương dẫn nước gặp rất nhiều khó khăn, mùa mưa thì lượng nước từ đầu nguồn rừng núi đổ về mạnh, dồn dập, làm xói mòn, hư hỏng hệ thống kênh mương, hồ đập, trong khi kinh phí địa phương không đảm bảo khắc phục sửa chữa kịp thời mà phải chờ ngân sách Trung ương. Và một nguyên nhân khác nữa là do ý thức của người dân chưa cao, việc khoan giếng bừa bãi, sử dụng nước tưới một các bất hợp lý, không biết điết điều tiết nguồn nước tưới hiệu quả cũng dẫn đến cạn kiệt nguồn nước ngầm.

Dự báo đến cuối tháng 3/2016, tình hình khô hạn sẽ xảy ra trên diện rộng với mức độ gay gắt, khốc liệt. Nhiều diện tích cây trồng trên địa bàn Tây Nguyên đang đứng trước nguy cơ mất trắng nếu không sớm có giải pháp khắc phục.

Bài, ảnh: Thu Sa