Thủ tướng: Phải biết “nóng ruột” để thúc đẩy cuộc cách mạng về đường sắt Việt Nam

Chiều 28/10, tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì họp Thường trực Chính phủ, cho ý kiến vào báo cáo của Ban Cán sự Đảng Chính phủ trình Bộ Chính trị về tổng kết 10 năm thực hiện Kết luận số 27 (ngày 17/8/2008) của Bộ Chính trị về Chiến lược phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2050.

Phát biểu mở đầu cuộc họp, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, bão số 9 được dự báo cấp độ rất lớn, nhưng đáng mừng là vào càng gần bờ cấp độ bão càng giảm. Nhấn mạnh không được chủ quan với cơn bão lớn này, Thủ tướng cho biết, tâm bão vẫn chưa vào khu vực, nhưng gió lớn đã xuất hiện ở các tỉnh Quảng Ngãi, Quảng Nam và chiều nay là xuất hiện ở Đà Nẵng. Do cường độ bão giảm và đặc biệt nhờ công tác chuẩn bị ứng phó bão được chuẩn bị kỹ lưỡng, quyết liệt nên bước đầu thiệt hại giảm đáng kể.

Thủ tướng cũng lưu ý, sau bão, hoàn lưu bão sẽ gây ra mưa lớn ở các tỉnh miền Trung, nhất là các tỉnh này vừa rồi đã chịu mưa lũ rất nghiêm trọng, nên các bộ, ngành, địa phương phải tập trung cao nhất cho công tác bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân; có các phương án cứu hộ cứu nạn kịp thời.

Đối với nội dung phiên họp chiều nay, theo báo cáo của Bộ Giao thông vận tải về việc thực hiện Kết luận 27 của Bộ Chính trị về Chiến lược phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2050,  từ năm 2008, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2050. Trên cơ sở đó, năm 2009 Bộ Giao thông vận tải đã trình Thủ tướng phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển giao thông vận tải đường sắt đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.

Theo đó, đến nay, kết cấu hạ tầng đường sắt đã được duy tu, bão dưỡng; hệ thống đường sắt đô thị được tăng cường đầu tư tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.  

Kết luận phiên họp, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ, thực hiện Kết luận 27 của Bộ Chính trị, đến nay, hệ thống đường sắt Việt Nam đã có sự chuyển mình tốt. Trong đó hệ thống đường sắt đô thị được quan tâm đầu tư. Một số tuyến đường sắt đô thị ở Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội sắp đi vào hoạt động. Hệ thống đường sắt Bắc-Nam được duy tu, bão dưỡng, cải tạo, đáp ứng một phần nhu cầu vận tải.

Tuy vậy, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá, hệ thống đường sắt của Việt Nam nhìn chung rất lạc hậu, cần phải được cải tạo, xây dựng mới để phục vụ phát triển đất nước theo Kết luận 27 của Bộ Chính trị. Do đó, hệ thống đường sắt hiện có phải được cải tạo, nâng cấp như hệ thống Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng. Thứ hai là hệ thống đường sắt đô thị tiếp tục phải thực hiện theo quy hoạch, trước hết là hai đô thị Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, để giải quyết ùn tắc giao thông. Cùng với đó là nghiên cứu định hướng phát triển hệ thống đường sắt nối Tây Nguyên với miền Trung và Thành phố Hồ Chí Minh, nối Thành phố Hồ Chí Minh với miền Tây Nam bộ.

Thủ tướng cho biết, với mật độ dân cư khu vực miền Tây khoảng gần 20 triệu dân thì lưu lượng hàng hóa vận chuyển rất lớn, không chỉ phụ thuộc vào đường bộ. Do đó, không gian mở rộng hệ thống đường sắt Việt Nam là rất lớn.

Thủ tướng nêu rõ, với đất nước có chiều dài trên 3.000km, việc phát triển hệ thống đường sắt nước ta, trong đó đặc biệt là hệ thống đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam là rất cần thiết. Do đó, các đánh giá tiền khả thi đối với hướng đi này phải được chuẩn bị kỹ lưỡng để trình Bộ Chính trị và Quốc hội.

Giao Bộ Giao thông vận tải chuẩn bị các báo cáo này, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc lưu ý việc xây dựng chiến lược, các báo cáo phải lưu ý một số vấn đề:

Thứ nhất về vấn đề công nghệ, chọn công nghệ nào phát triển hệ thống đường sắt Việt Nam. Metro thì theo hướng nào, đường sắt Bắc – Nam thì chọn hướng nào? Nếu tư duy cũ, không có tư duy mới trong việc này thì rất khó.

Thứ hai là suất đầu tư, cần đưa ra phương án so sánh để hội đồng thẩm định lựa chọn.

Thứ ba là nguồn lực nào để đầu tư?. Một mặt giảm đầu tư công đảm bảo an toàn quốc gia, nhưng mặt khác phải tìm nguồn lực đầu tư các công trình hạ tầng quan trọng của đất nước.

Đồng ý một số hình thức đầu tư như ngân sách nhà nước, PPP, Thủ tướng cho rằng nên chọn hướng đầu tư ưu tiên là PPP tốt nhất. Theo đó phải hoàn thiện thể chế về PPP để thu hút đầu tư. Phải dự kiến được thời gian đầu tư.

Thứ tư là chuẩn bị mặt bằng, đất đai cho thực hiện các dự án này một cách chủ động chứ không phải “nóng đâu phủi đó”. Đó mới là bước đi tiết kiệm nhất.

Song song phát triển hệ thống đường sắt trong nước, Thủ tướng cũng lưu ý phải chuẩn bị kết nối với hệ thống đường sắt quốc tế để mở rộng không gian phát triển.

Trên tinh thần đó, Thủ tướng giao Bộ Giao thông vận tải hoàn thiện chiến lược cùng quy hoạch, kế hoạch phát triển đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2050. Tinh thần lớn là cải cách mạnh mẽ ngành đường sắt, đưa ra phương án khả thi, cụ thể, đặc biệt là hệ thống đường sắt cao tốc Bắc-Nam được coi là xương sống của chiến lược, cùng với các nhánh đường sắt liên vùng, liên tỉnh khác. Cùng với đó phải đề xuất cơ chế, chính sách, giải pháp thực hiện để phát triển hệ thống đường sắt Việt Nam.

Đặc biệt, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành thực hiện nhiệm vụ được giao phải thể hiện quyết tâm cao, phải biết “nóng ruột” để thúc đẩy cuộc cách mạng về đường sắt Việt Nam.