Tuyên ngôn Độc lập và những giá trị về chủ quyền, nhân quyền

PV: Như vậy là chúng ta đấu tranh chống các thế lực ngoại bang xâm lược cũng chính là để cho nhân dân Việt Nam được sống trong độc lập, tự do và hạnh phúc phải không, thưa ông?

GS Phạm Hồng Tung: Đúng vậy, chúng ta phải nhìn trở lại xuyên suốt trong tất cả các thời kỳ đấu tranh và đặc biệt là trong văn bản của Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ Tám, tháng 5/1941 có những câu như thế này, quyền lợi của giai cấp, của bộ phận phải đặt dưới quyền sinh tử, tồn vong của quốc gia, dân tộc.

Chúng ta nhớ rằng, trước đó Bác đã nói cái câu rất quan trọng, nước được độc lập mà dân không được hưởng hạnh phúc, sung sướng thì nền độc lập đó không có nghĩa lý gì hết. Tức là độc lập, tự do là để giải phóng con người, mang lại hạnh phúc đích thực cho con người, mà con người đó là quảng đại quần chúng nhân dân lao động ở nước Việt Nam thì đều được hưởng quyền bình đẳng, tự do, mưu cầu hạnh phúc như nhau.

Đại hội Đảng lần thứ XIII, truyền tải lại thông điệp đó một cách rất mạnh mẽ, đó là khẩu hiệu của chúng ta bây giờ là gì, là dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát và dân thụ hưởng. Cuộc đấu tranh để chống đói nghèo, lạc hậu ngày hôm qua, chống giặc ngoại xâm, nội phản ngày hôm qua thì bây giờ, chính là cuộc đấu tranh chống tham nhũng, chống tiêu cực, chống suy thoái, vượt qua khoảng cách tụt hậu về về trình độ phát triển, mang lại cái quyền độc lập, tự do và mưu cầu hạnh phúc. Đấy chính là lý tưởng cách mạng của chúng ta.

PV: Đất nước đã hòa bình, nhân dân chúng ta đã và đang được thừa hưởng cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc. Nhưng vẫn còn các thế lực, các đối tượng luôn lợi dụng vào các vấn đề liên quan đến nhân quyền, chủ quyền để chống phá đất nước ta. Họ đưa ra quan điểm cho rằng, nhân quyền cao hơn chủ quyền. Giáo sư có suy nghĩ như thế nào về quan điểm này?

GS Phạm Hồng Tung: Lập luận "nhân quyền cao hơn chủ quyền" là do họ chưa hiểu đúng chữ "nhân quyền" và càng không hiểu đúng chữ "chủ quyền". Ở tất cả các nền văn hóa chính trị trên thế giới, nhất là ở phương Tây thì không bao giờ người ta đặt chủ quyền dưới nhân quyền. Chủ quyền ở đây còn mang nghĩa là chủ quyền của cá nhân, chủ quyền của hộ gia đình, chủ quyền của cộng đồng, chủ quyền của quốc gia dân tộc. Cá nhân chỉ có thể khẳng định được chủ quyền của mình trong xã hội và nhờ xã hội.

Trong điều kiện thế giới đang đối chọi với nhiều nguy cơ có tính chất cộng đồng, đại dịch Covid-19 là một ví dụ, cá nhân dù tự do đến đâu cũng không thể vượt qua được chế định của cộng đồng. Covid đã cho thấy là như thế nào, trước khi chúng ta có vaccine hiệu quả thì giãn cách xã hội và đeo khẩu trang người ta tranh cãi với nhau trên toàn thế giới là có vi phạm nhân quyền không, nhưng rồi cuối cùng thì quốc gia nào cũng phải chấp nhận đeo khẩu trang.

Mặc dù đeo khẩu trang là một ví dụ điển hình của việc "xâm phạm" ự do cá nhân có đúng không? Cái bản mặt của anh mà anh cũng không được quyền tự do phơi bày ra trước thiên hạ đúng không? Thế mà cuối cùng thì chỉ một con virus thôi mà buộc anh phải đeo khẩu trang, không đeo thì tốt nhất là anh không được đi ra khỏi nhà riêng của anh, không được tham gia giao thông công cộng, không được đến nơi công cộng… 

PV: Những thế lực cổ xúy cho quan điểm này cũng không nằm ngoài mục đích là lợi dụng vấn đề nhân quyền để can thiệp và công việc nội bộ của các quốc gia có chủ quyền, thưa giáo sư?

GS Phạm Hồng Tung: Chúng ta thấy nhãn tiền liên tục xảy ra trên thế giới. Sau khi chiến tranh lạnh kết thúc, các nước cường quốc đều tự cho mình áp đặt một chiến lược, cách ứng phó theo kiểu của siêu cường, tự bác bỏ quyền dân tộc tự quyết. Đây là những hiện tượng tiêu cực trong xã hội, trong thế giới hiện đại ngày nay, mà trước sau gì cũng phải lên án, trước sau gì cũng phải đấu tranh để bảo vệ quyền dân tộc tự quyết, quyền sống, quyền được bình đẳng, tự do, mưu cầu hạnh phúc, không bị áp đặt bởi bất kỳ thế lực nào thì thế giới mới có hòa bình, mới có sự hợp tác và phát triển bền vững.

PV: Xin cảm ơn giáo sư./.