Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn - Ngày hội xuống đồng lớn nhất vùng đồng bằng Bắc Bộ

Mở đầu buổi lễ là nghi thức rước linh vị vua Lê Đại Hành từ trên chùa Đọi xuống và kiệu rước thành hoàng làng cùng tổ nghề trống từ thôn Đọi Tam về trước đàn tế Thần nông để khai hội.

Theo sử sách ghi chép, mùa Xuân Đinh Hợi 987, vua Lê Đại Hành – vị vua đầu tiên trong các triều đại phong kiến Việt Nam đã chọn vùng đất Đọi Sơn linh thiêng để tổ chức lễ Tịch điền, khuyến khích, nhắc nhở thần dân coi trọng, chăm lo sản xuất nông nghiệp – cái gốc của sự ấm no, hạnh phúc. Noi theo tiền nhân, năm 2009, Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn đã được phục dựng ngay trên khu ruộng dưới chân núi Đọi nơi xưa kia nhà vua của triều đại Tiền Lê đã đi những sá cày đầu xuân cho nhân dân vào vụ mới.

Năm 2024, lần thứ 16 lễ hội được tổ chức vẫn với những nghi thức truyền thống của một lễ hội đậm chất nông nghiệp của Hà Nam. Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn là một lễ hội văn hóa mang ý nghĩa khuyến nông, trọng nông sâu sắc, đề cao vai trò của sản xuất nông nghiệp “dĩ nông vi bản”, “phi nông bất ổn”; giáo dục truyền thống yêu nước, cần cù lao động cho thế hệ hôm nay và mai sau.

Màn trống mở màn Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn 2024.

Ngay từ sáng sớm, lễ rước linh vị vua Lê Đại Hành đã được Ban quản lý di tích chùa Đọi, sư trụ trì cùng các tăng, ni, phật tử làm lễ rước từ trên chùa Đọi xuống. Cùng lúc đó, nhân dân thôn Đọi Tam cũng tổ chức lễ rước kiệu thành hoàng và tổ nghề trống hợp với đoàn rước linh vị vua Tiền Lê về đàn tế Thần Nông trên sân Tịch điền. Sau lễ rước kiệu là màn trống khai hội sôi nổi, rộn rã của các cô, các chị làng nghề trống Đọi Tam. Cùng trên nền tiếng trống hội là màn múa rồng mừng hội của nhân dân thôn Đọi Tín.

Trong tiếng trống hội rộn ràng, màn múa rồng thể hiện mong ước một năm mới tốt đẹp, mọi điều như ý.

Vào nghi lễ chính thức, nghệ nhân Phạm Chí Khang – đại diện cho các vị bô lão của xã Tiên Sơn đọc văn trình. Nội dung văn trình nhằm tưởng nhớ công ơn vua Lê Đại Hành - người vừa có công đánh Tống, bình Chiêm vừa chăm lo mở mang sản xuất nông nghiệp, thủy lợi mang lại cuộc sống ấm no cho nhân dân; ôn lại điển tích nhà vua cày ruộng dưới chân núi Đọi được những hũ vàng, hũ bạc làm nên những thửa ruộng Kim Ngân điền; noi theo vua Tiền Lê, những triều đại sau đều tổ chức lễ Tịch điền khuyến khích nông tang, mở mang sản xuất nông nghiệp; kính cẩn báo cáo những thành tích của tỉnh Hà Nam đạt được trong năm vừa qua và cầu mong các thần linh bảo trợ cho một năm mưa thuận gió hòa, nhân khang vật thịnh, mùa màng bội thu. ​

Một vị cao niên nhập linh khí quân vương cày Tịch điền tại lễ hội.

Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn năm 2024 tổ chức trong 3 ngày từ 14 - 16/2/2024 (tức từ 5 - 7 tháng Giêng năm Giáp Thìn). Trong đó, ngày mùng 5 và mùng 6 tháng Giêng Âm lịch tổ chức các nghi lễ tâm linh như lễ rước nước, sái tịnh, lễ cầu an; hội thi vẽ và trang trí trâu, các hoạt động thể thao, các trò chơi dân gian, biểu diễn nghệ thuật do nhân dân xã Tiên Sơn và nhân dân các xã, phường thị xã Duy Tiên thực hiện, tham gia. Ngày mùng 7 tháng Giêng (chính hội) tổ chức khai mạc và lễ cày Tịch điền.

Nghi lễ dâng hương mở đầu mỹ tục khuyến khích phát triển nông nghiệp, cầu cho nhà nhà no đủ, đất nước mạnh giàu, quê hương yên bình.

Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn năm 2024 ngoài màn múa trống, màn múa rồng năm nay phần trang trí khánh tiết cũng có sự thay đổi khi kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, phù hợp với thực tiễn. Để giảm thiểu các nghi thức hành chính, năm nay Ban tổ chức sẽ không đưa việc công bố quyết định và trao Bằng công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao tỉnh Hà Nam năm 2023 vào lễ hội. Và sau khi nghi trình cày Tịch điền của các vị đại biểu kết thúc, lần đầu tiên nhân dân và du khách thập phương sẽ có cơ hội tham gia hội thi cày do địa phương tổ chức.

Trong không gian lễ hội, Ban tổ chức cũng bố trí nhiều gian hàng phục vụ nhân dân và du khách tham quan, mua sắm các mặt hàng nông sản, sản phẩm công nghiệp nông thôn và OCOP của Hà Nam; tham gia nhiều trò chơi dân gian truyền thống như: đánh đu, bịt mắt bắt dê, đi cầu khỉ, bịt mắt đập niêu, kéo co…Thi làm bánh dày của các dòng họ làng Đọi Tam; tổ chức giải vật Tịch điền thị xã Duy Tiên mở rộng năm 2024; giải bóng truyền, cờ tướng…