ĐBSCL thiệt hại 1 tỉ USD mỗi năm do xâm nhập mặn

Theo SEA, trước đây, ĐBSCL có lượng phù sa 26 triệu tấn mỗi năm thì nay chỉ còn lại 7 triệu tấn, kèm theo đó là hiện tượng xói lở bờ sông. Những nguy cơ này khiến ĐBSCL thiệt hại lên đến 1 tỉ USD/năm và gây ra thảm họa về toàn vẹn đa dạng sinh thái.

TS. Hồ Văn Chiến, nguyên Giám đốc Trung tâm Bảo vệ thực vật phía Nam cho biết, từ các báo cáo đánh giá môi trường chiến lược đang cho thấy một nguy cơ mà ĐBSCL phải đối mặt đó là kinh tế nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản bị ảnh hưởng bởi sự xâm nhập mặn ngày càng gia tăng. Với những thiệt hại do hạn, mặn gây ra thì việc áp dụng mô hình “Công nghệ sinh thái trên lúa tôm” cho bà con nông dân là rất cần thiết nhằm đem lại hiệu quả kinh tế cũng như góp phần vào việc cân bằng hệ sinh thái cho đồng ruộng.

Mô hình “Công nghệ sinh thái trên lúa tôm” tại Bạc Liêu

Trong khi tập quán của nông dân khi canh tác trên vùng lúa tôm vẫn còn nhiều hạn chế và sai lầm vì lạm dụng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật (BVTV), nông dân lại ít chú ý đến lúa, năng suất bình quân thực đạt khoảng 4 tấn/ha, cá tôm chết do lạm dụng thuốc BVTV…, mô hình “Công nghệ sinh thái trên lúa tôm” với quy trình kỹ thuật thâm canh lúa sẽ giúp bà con nông dân tăng năng suất thêm 0,5 - 1 tấn/ha, đồng thời giảm thiểu tối đa việc sử dụng thuốc BVTV trên đồng ruộng, từ đó làm gia tăng tối đa lợi nhuận và góp phần mang lại sự đa dạng sinh thái.

Trong chuyến tham quan mô hình “Công nghệ sinh thái trên lúa tôm” 2016 tại huyện Phước Long, tỉnh Bạc Liêu với hơn 50 nông dân tiêu biểu cùng đại diện Chi cục Trồng trọt và bảo vệ thực vật các tỉnh Bạc Liêu, Cà Mau, Hậu Giang, Kiên Giang, Sóc Trăng, Bến Tre do Trung tâm Bảo vệ thực vật phía Nam phối hợp với Công ty CP Đầu tư Hợp Trí tổ chức, nhiều nhà khoa học cũng như nông dân đánh giá cao mô hình canh tác thân thiện với môi trường này.

GS. Nguyễn Thơ, Phó Chủ tịch Hội BVTV Việt Nam chia sẻ tại buổi tham quan mô hình

GS. Nguyễn Thơ, Phó Chủ tịch Hội BVTV Việt Nam cho rằng, trước đây, đồng ruộng tại ĐBSCL rất đa dạng, có nhiều hệ động thực vật sinh sống, điển hình là con đỉa. Bà con có câu: “Muỗi kêu như sáo thổi, đỉa lền như bánh canh” để nói về đồng ruộng tại đây. Thế nhưng, trước việc lạm dụng thuốc BVTV ngày càng nhiều, hiện nay, đỉa ngày càng ít đi. Không chỉ vậy, tình trạng kháng thuốc ngày càng phổ biển. “Tôi lấy ví dụ như trước đây bệnh đạo ôn thường ở vụ Đông Xuân, bệnh bạc lá ở Hè Thu thì hiện tại 2 bệnh này mùa nào cũng có, và có rất nghiêm trọng ở những vùng mà chúng ta không nghĩ rằng nó xảy ra. Vì vậy, việc bảo tồn thiên địch để khống chế sâu bệnh hại có phổ tác dụng rộng, độ bền cao và có khả năng ngăn chặn hiệu quả những đột xuất của sự phát triển sâu bệnh hại. Việc áp dụng công nghệ sinh thái, trồng hoa bờ ruộng rất phù hợp với điều kiện biến đổi khí hậu tại Việt Nam và giúp cho việc chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp trong tương lai phong phú hơn. Sau 7 - 8 năm theo dõi và tìm hiểu, tôi cho rằng chúng ta cần nhân rộng mô hình công nghệ sinh thái trồng hoa bờ ruộng. Tuy nhiên, hiện nay, kỹ thuật chúng ta đang áp dụng chỉ tiếp cận ở giai đoạn ban đầu. Do đó, chúng ta cần tiếp tục nghiên cứu và tìm hiểu, đa dạng các loại hoa trên bờ ruộng hơn. Đặc biệt, nông dân cần làm khoa học chứ không chỉ các ban ngành. Bà con cần phát huy công nghệ sinh thái kèm với canh tác theo hướng hữu cơ. Bên cạnh đó, việc sử dụng phân bón cũng cần lựa chọn sản phẩm thân thiện với môi trường. Các sản phẩm của Hợp Trí như Super Humic, Hydrophos Zn, Hợp Trí Casi rất tốt, giúp cho cây lúa phát triển và sinh trưởng tốt. Bà con có thể ứng dụng quy trình kỹ thuật thâm canh lúa của Hợp Trí với các sản phẩm này theo đúng hướng dẫn để đảm bảo hiệu quả và an toàn cho lúa - tôm”, GS. Thơ nói.

Đánh giá sơ bộ từ Chi cục Trồng trọt và bảo vệ thực vật tỉnh Bạc Liêu cho thấy, với việc ứng dụng mô hình “Công nghệ sinh thái trên lúa tôm” theo quy trình canh tác kỹ thuật được đầu tư và hướng dẫn từ Công ty CP Đầu tư Hợp Trí (mô hình đã được chứng nhận là tiến bộ khoa học kỹ thuật cấp quốc gia) đã góp phần gia tăng lợi nhuận cao hơn so với đối chứng hơn 4 triệu đồng/ha. Đặc biệt, hiệu quả mang lại từ mô hình là canh tác bền vững. Cụ thể, mô hình tạo sự cân bằng và đa đạng hệ sinh thái đồng ruộng, hạn chế việc sử dụng thuốc BVTV mà vẫn đảm bảo năng suất, góp phần bảo vệ môi trường sinh thái, hướng đến nền sản xuất sạch, bền vững, chất lượng sản phẩm được nâng cao, đảm bảo sức khỏe cộng đồng. Chương trình cũng sẽ giúp nông dân thay đổi và nâng cao trình độ nhận thức ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào canh tác.

Các nhà khoa học, Chi cục Trồng trọt và bảo vệ thực vật các địa phương chia sẻ kinh nghiệm với bà con nông dân. Áp dụng mô hình công nghệ sinh thái vụ lúa tôm nhằm giả thiểu sử dụng thuốc BVTV

Một trong những nông dân tiêu biểu được đi tham quan mô hình, anh Nguyễn Thanh Tâm ở ấp 20, xã Phong Tân (thị xã Giá Rai, Bạc Liêu) cho biết, quê anh là vùng đất phèn mặn nên hầu hết bà con đều canh tác lúa và nuôi tôm. “Tình cờ khi đi ngang qua một buổi tập huấn do Hợp Trí tổ chức về mô hình công nghệ sinh thái vụ lúa tôm, tôi đã tìm hiểu và áp dụng kỹ thuật canh tác theo hướng dẫn, kết hợp sử dụng các sản phẩm của Hợp Trí. Nhờ đó, tôi thấy cây lúa phát triển tốt hơn so với trước đây”, anh Tâm cho biết thêm.

Theo nhận định từ Chi cục Trồng trọt và bảo vệ thực vật tỉnh Bạc Liêu, bên cạnh hiệu quả mang lại từ việc ứng dụng mô hình trên, công tác tuyên truyền cho bà con nông dân nhân rộng mô hình này vẫn còn gặp nhiều khó khăn bởi bà con nông dân vẫn chưa nhìn thấy được lợi ích từ mô hình. Đặc biệt, một số hộ còn sợ rủi ro nên duy trì tập quán canh tác cũ là sạ lượng giống cao, bón thừa phân đạm, phun thuốc trừ sâu rầy nhiều lần/vụ (2 - 3 lần vụ)... Việc đăng ký triển khai mô hình từ bà con nông dân, đại diện chi cục các tỉnh, thành tại ĐBSCL trong đợt tham quan này cho thấy việc canh tác theo mô hình đang chuyển biến tích cực và khả quan. Tuy nhiên, để thay đổi tập quán canh tác cũ của bà con nông dân nhằm hướng đến một nền nông nghiệp bền vững theo hướng canh tác hữu cơ, an toàn là một việc làm thường niên và trường kỳ, cần sự nỗ lực, cam kết của nhiều bên.

Quang Minh