Thời gian gần đây, tình trạng phân lô, bán nền trên đất nông nghiệp diễn ra ngày càng nhiều, chủ yếu tại các điểm “nóng” gần các dự án đã và đang được triển khai.
Hình thức mua bán là đồng sở hữu hoặc giấy sang tay nên chính quyền địa phương khó phát hiện, xử lý.
Tràn lan rao bán
Trong vai một người khách hàng có nhu cầu mua đất nền giá rẻ, phóng viên đã liên hệ với một số “cò đất” tại các điểm nóng thuộc xã Thạnh Phú (huyện Vĩnh Cửu), các phường Bửu Long, Phước Tân, Long Bình, Tam Phước (TP.Biên Hòa), Phước Thiền, Hiệp Phước, Long Tân (Nhơn Trạch), qua đó có thể khẳng định, không khó để có thể mua được nền đất phân lô trên đất nông nghiệp với đủ mức giá khác nhau.
Trong đó, đất có sổ hồng đầy đủ thì giá khá cao, tùy theo từng khu vực. Riêng đất giá rẻ hơn chỉ có đất nông nghiệp phân lô, bán nền, giá bán chỉ bằng 40-60% so với đất thổ cư có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Đi thực tế một số khu đất nền, đang được rao bán với giá khá rẻ tại huyện Vĩnh Cửu, TP. Biên Hòa, huyện Trảng Bom thì thấy những khu đất tuy cũng có đường vào, nhưng thường nằm sâu phía trong, cách xa trung tâm, xã, phường.
Liên hệ với một “cò đất” tên H. đang rao bán đất nền tại khu vực huyện Nhơn Trạch, phóng viên được dẫn đi xem khu đất nằm sâu phía trong hẻm. Trên khu đất có đường vào và giá bán từ 400-500 triệu đồng/nền, diện tích 100-120m2. Xem qua sổ hồng thì đây là khu đất rộng hơn 2 ngàn m2, trên đó có khoảng 300m2 đất ở, còn lại là đất trồng cây hằng năm.
“Cò đất” H. còn chia sẻ, đất này được quy hoạch đất ở nhưng hiện chưa kịp làm thủ tục tách thửa nên sẽ bán giá bằng 60% giá đất đã có sổ hồng. Khách mua sau này có nhu cầu sẽ được hỗ trợ tách thửa và ra sổ riêng. Thậm chí khách mua đất nông nghiệp phân lô, bán nền còn được bảo đảm có thể... xây dựng nhà ở.
Mặt khác, một số “đầu nậu” đang rao bán đất nông nghiệp phân lô, giá từ 700-900 triệu đồng/nền, bằng 40% giá đất có sổ hồng đầy đủ. Thậm chí, phóng viên còn được “cò” H. cho xem Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. “Trên sổ hồng ghi khu đất này là đất lúa nhưng theo quy hoạch sẽ là đất ở đô thị. Do đó, mua đất hiện tại chỉ có sổ chung, nhưng sau này có thể chuyển thành thổ cư và tách sổ”, "cò" H. diễn giải.
Đáng chú ý, việc giao dịch mua bán đất nông nghiệp phân lô được thực hiện khá khôn khéo. Khách hàng có nhu cầu liên hệ bằng điện thoại sẽ được dẫn đi xem khu đất, nếu ưng ý sẽ ra văn phòng công chứng để làm thủ tục đồng sở hữu hoặc qua văn phòng luật sư ký bán giấy tay và có luật sư làm chứng.
Liều lĩnh hơn, có dự án được triển khai là đất xây dựng “lò mổ” tập trung cũng bị chủ đầu tư đem ra phân lô bán nền trái phép. Cụ thể, Công ty Ngọc Việt Long Bình do ông Nguyễn Viết Dũng làm đại diện để thực hiện dự án cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm. Mục tiêu của dự án là đầu tư xây dựng cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm với công suất thiết kế 5000 con/ngày. Dự án có vị trí tại phường Long Bình, TP. Biên Hoà, tỉnh Đồng Nai. Diện tích đất để thực hiện dự án là hơn 4,24ha, thời gian hoạt động 50 năm.
Tuy nhiên, ngành chức năng của TP. Biên Hoà phát hiện Công ty Ngọc Việt Long Bình có hành vi phân lô nhà ở liên kế. Nội dung đầu tư nhà ở không phù hợp với mục tiêu theo quyết định chủ trương được duyệt.
Không tỉnh táo người mua lãnh đủ
Trước việc phân lô, bán nền đất nông nghiệp diễn ra tràn lan, một số địa phương đã cảnh báo người dân bằng cách cắm nhiều biển báo cấm mọi hình thức sang nhượng đất trái phép. Tuy nhiên, vì nhiều người dân cần nhà ở mà khả năng không đủ nên vẫn liều mua đất nông nghiệp phân lô giá rẻ.
Theo một công chức địa chính xã Long Đức (Long Thành), trên địa bàn xã năm 2019 đã phát hiện, xử lý một số vụ tự ý làm đường và phân lô, bán nền đất nông nghiệp và buộc ngưng mọi giao dịch. Sau đó, xã thông báo rộng rãi cho người dân biết để không mua phải đất nông nghiệp phân lô. Người dân mua đất nền được phân lô trên đất nông nghiệp thường là từ nơi khác đến.
Còn tại TP. Biên Hoà, trong năm 2019 UBND TP. Biên Hòa đã phối hợp với các phường buộc tháo dỡ và cưỡng chế trên 260 trường hợp xây dựng trái phép, trong đó đa số là nhà ở. “Trong năm 2019, thành phố đã tập trung xử lý tình trạng xây dựng trái phép ở các phường nên việc phân lô, bán nền đất nông nghiệp giảm hẳn. Những phường xảy ra xây dựng trái phép nhiều là Long Bình, Phước Tân, Tam Phước... Có nhiều trường hợp mua đất nông nghiệp tự phân lô từ nhiều năm trước đã xây nhà ở nay phát hiện cũng buộc phải tháo dỡ”, Phó chủ tịch UBND TP. Biên Hòa Huỳnh Tấn Lộc chia sẻ.
Nguyên nhân lớn khiến tình trạng phân lô, bán nền tiếp tục diễn ra ở các địa phương là do vẫn có nhiều người dân chấp nhận mua bán đất đai trái phép dù vẫn rất băn khoăn về pháp lý. Đáng nói hơn, nhiều người biết sai nhưng do hám lời nên vẫn bỏ tiền ra mua đất nông nghiệp rồi lại tìm cách bán cho người khác để thu vốn, tạo thành một vòng luẩn quẩn rất khó quản lý trên lĩnh vực đất đai.
Dưới góc nhìn của chuyên gia kinh tế, Tiến sĩ Lê Bá Chí Nhân cho rằng, việc phân lô bán nền trên đất nông nghiệp là hành vi vi phạm pháp luật. Khách hàng ham rẻ khi mua phải những nền đất trên sẽ phải đối mặt với nhiều rủi ro nếu như nền đất bị ngành chức năng cưỡng chế, không được phép xây dựng… Hậu quả nhãn tiền trước mắt trong trường hợp này là khách hàng rơi vào cảnh “tiền vẫn mất, tật vẫn mang”..
Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đỗ Đức Duy khẳng định, dù thực hiện theo Luật Đất đai hay theo cơ chế thí điểm của Nghị quyết về thí điểm thực hiện dự án nhà ở thương mại thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất, tất cả các dự án đó đều phải tuân thủ quy hoạch, bảo đảm việc giữ ổn định 3,5 triệu ha đất lúa, bảo đảm độ che phủ rừng...
Luật Đất đai, Luật Nhà ở và Luật Kinh doanh bất động sản sẽ hiệu lực từ ngày 1/8, sớm 5 tháng so với thời điểm đã được Quốc hội quyết định trước đó (1/1/2025), sẽ giúp khơi thông nguồn lực đất đai, tạo điều kiện cho nền kinh tế đất nước phát triển và đảm bảo các chính sách an sinh xã hội cho người dân.