Mực nước sông Mê Công thấp kỷ lục trong vòng 100 năm qua

Lượng nước về thấp

Ủy hội sông Mê Công (MRC) vừa ra thông cáo cảnh báo nước sông Mê Công đang vào đầu mùa lũ nhưng mực nước lại vô cùng thấp, xuống dưới cả mức tối thiểu trong lịch sử.

Cụ thể, mực nước sông Mê Công đoạn từ Chiang Saen (Bắc Thái Lan) đến Luang Prabang (Vientiane, Lào) và Neak Luong (Campuchia) đang ở dưới mức thấp kỷ lục của năm 1992. Ở Chiang Saen, mực nước sông hiện tại là 2,1 m, thấp hơn 3,02 m so với mức trung bình cùng kỳ trong suốt 57 năm qua.

Còn theo Đài truyền hình Thai PBS, mực nước Mê Công ở vùng Tam giác vàng (nằm giữa biên giới ba nước Lào, Thái Lan, Myanmar) ngày 19/7/2019 đang ở mức thấp nhất so với mức thấp kỷ lục năm 1973.

Nguyên nhân làm mực nước sông Mê Công xuống thấp kỷ lục bởi lượng mưa ít từ đầu năm đến nay và hiện nay tình trạng El Nino còn kéo dài 1-2 tháng nữa nên lượng mưa sẽ còn thấp. Cùng với đó, do ảnh hưởng của thủy điện cũng làm mực nước sông Mê Công xuống thấp.

Theo PGS.TS Lê Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu BĐKH (ĐH Cần Thơ), nguyên nhân khiến cho mực nước phía thượng nguồn sông Mê Công xuống thấp, biển Hồ ở Camphuchia trơ đáy là do năm nay hiện tượng El Nino đã quay trở lại nên ít mưa. Mặt khác các đập thủy điện giữ nước lại, còn đối với đập Sarabury bên Lào tiến hành đóng các cửa van để tích nước, gây ra tình trạng nguồn nước phía hạ nguồn sông Mê Công sụt giảm.

Do thiếu hụt lượng mưa và dòng chảy ở thượng nguồn sông Mê Công nên đỉnh lũ năm nay tại ĐBSCL ở mức thấp (Báo động 1), thời gian xuất hiện mực nước đỉnh lũ khả năng xảy ra vào cuối tháng 9 đầu tháng 10/2019.

Dự báo đỉnh lũ năm 2019 trên sông Cửu Long (tại trạm Tân Châu và Châu Đốc) ở mức thấp, tổng lượng dòng chảy thượng nguồn sông Mê Công về khu vực ĐBSCL thiếu hụt nhiều so với trung bình nhiều năm, đặc biệt sau tháng 9/2019, lượng mưa giảm nhanh dẫn đến dòng chảy vùng trên sông cũng suy giảm nhanh.

Theo ông Vũ Đức Long, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo KTTV Quốc gia, trong mùa khô năm 2019-2020, mực nước đầu nguồn sông Cửu Long chịu ảnh hưởng mạnh của thủy triều. Nguy cơ xảy ra tình trạng hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn vùng cửa sông Nam Bộ trong mùa khô năm 2019-2020, đặc biệt tình trạng xâm nhập mặn có thể diễn ra rất sớm từ những tháng đầu năm 2020.

"Các địa phương ở ĐBSCL nói riêng và khu vực Nam Bộ nói chung cần sớm có các biện pháp chủ động phòng chống hạn hán và xâm nhập mặn cho mùa khô năm 2019-2020. Cùng với đó, cần theo dõi chặt chẽ các bản tin dự báo, cảnh báo cập nhật liên tục của Trung tâm Dự báo KTTV Quốc gia để kịp thời có các biện pháp chủ động phòng tránh", ông Long khiến cáo.

Đối mặt với hạn hán

Theo các nhà khoa học, do ảnh hưởng mực nước xuống thấp của nước sông Mê Công, năm nay khả năng vùng ĐBSCL mùa nước nổi sẽ không về. Kéo theo đó là sản xuất nông nghiệp, nuôi thủy sản sẽ gặp nhiều khó khăn.

ThS. Nguyễn Hữu Thiện, chuyên gia nghiên cứu độc lập về biến đổi khí hậu (BĐKH) và sông Mê Công, sang khoảng tháng 3/2020, tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn sẽ rất gay gắt. Mặn sẽ vào sâu đất liền, có thể ảnh hưởng đến cả nguồn nước sinh hoạt ở những nơi trước đây chưa từng bị ảnh hưởng.

ThS Thiện khuyến cáo, đối với những năm khô hạn cực đoan, xâm nhập mặn sâu thì không có cách nào tốt hơn là cảnh báo sớm và ứng phó với mặn để tránh thiệt hại, không nên đương đầu.

ThS Thiện giải thích, dù có công trình cống đập ngăn mặn thì cũng không có tác dụng ngăn mặn vì bên trong không đủ nước thì ngăn mặn vô ích. Đó là vì những vùng mặn ở ĐBSCL như ở bán đảo Cà Mau, mặn là từ trong đất ra. Riêng đối với nước sinh hoạt thì ngành chức năng cần thông báo sớm cho người dân để chuẩn bị trữ nước cho sinh hoạt bằng các dụng cụ trong gia đình và các ao, mương gia đình hoặc cộng đồng.

PGS-TS Lê Anh Tuấn cho rằng, dự báo ĐBSCL sẽ chịu nhiều ảnh hưởng trong thời gian tới. Các tỉnh, thành, người dân cần giảm diện tích đất trồng lúa vì loại cây này phải sử dụng nhiều nước, chuyển đổi sang trồng cây khác ít dùng nước hơn.

Bên cạnh đó, đây đang là thời điểm của mùa mưa, người dân cần thực hiện các biện pháp tích trữ nước phục vụ sinh hoạt, sản xuất. Ngoài ra, khi nguồn nước từ thượng nguồn đổ về ít, mặn sẽ tấn công, người dân cần thích nghi, tận dụng nguồn nước mặn để nuôi trồng thủy sản.