Thứ năm, ngày 2 tháng 9 năm 2021 | 13:45

Ô nhiễm môi trường từ các trại chăn nuôi lợn ở Thanh Hóa

Thanh Hóa là địa bàn có rất nhiều trại chăn nuôi lợn, trong quá trình hoạt động các trang trại này đã bị người dân phản ánh về tình trạng ô nhiễm môi trường do chăn nuôi gây ra.

Một xã 10 trại lợn ô nhiễm môi trường

Xã Nga Thủy, huyện Nga Sơn (Thanh Hóa) có 10 trại chăn nuôi lợn. Tất cả các trại này đều gây ô nhiễm môi trường khiến người dân bức xúc.

Nga Thủy, một xã vùng biển có 5,3 nghìn dân, diện tích tự nhiên 600 ha nhưng có tới 10 trại lợn với tổng diện tích 20 ha, tổng đàn trong 10 trại này ước tính trên 5.000 con. Điều đáng nói, cả 10 trại lợn này đều gây ô nhiễm môi trường, xả thải ra kênh tiêu nước của xã. Những trại lợn này được bố trí nằm cạnh con mương phía trong đê sông Lèn, xung quanh là đất nông nghiệp và một số diện tích nuôi trồng thủy sản. Nguồn nước thải từ các trại lợn này sau khi chảy qua mương sẽ đổ xuống cống T4, ra sông Lèn trước khi nhập vào biển.

Các trại lợn này đều không có tên và nằm ẩn khuất phía trong đê sông Lèn. Chúng tôi phát hiện một trại lợn nằm gần đê sông Lèn xả nước thải đen ngòm, bốc mùi hôi thối ra mương. Dòng mương nổi váng, nhiều đoạn nước thải se lại thành những khối bùn đen. Phía bên trong các trại lợn có một vài túi bioga nhỏ, còn lại là các ao chứa bằng đất dễ dàng thẩm thấu ra ngoài môi trường.

Hoạt động này diễn ra từ nhiều năm khiến con mương tích tụ lượng nước phân khổng lồ, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Ảnh: Võ Dũng.

Trong số các trại này có thể kể đến trại lợn của ông Trần Văn Quyết, trại của ông Vũ Văn Chương (ông Chương đã mất và do con trai Vũ Văn Chiến quản lý) và trại của bà Mai Thị Quế.

Được biết, bà Mai Thị Quế một mình quản lý 4 trang trại với tổng số khoảng 2.000 con lợn. Các trại của bà Quế đều gây ô nhiễm môi trường nước và không khí nhưng chính quyền các cấp vẫn chưa có hình thức xử lý nào để ngăn chặn.

“Chúng tôi kiểm tra thường xuyên và bằng mắt thường phát hiện trại của ông Trần Văn Quyết có nước màu đen chảy ra, báo cáo lên UBND huyện Nga Sơn và yêu cầu gia đình ông Quyết thực hiện đúng cam kết bảo vệ môi trường. Thực tế, các trại đã khắc phục một phần nhưng phải khẳng định 10/10 trại hiện vẫn đang gây ô nhiễm” – ông Mai Trọng Dụng, Phó Chủ tịch UBND xã Nga Thủy cho hay.

Nga Sơn là địa bàn có rất nhiều trại chăn nuôi lợn. Người dân phản ánh về tình trạng ô nhiễm môi trường do chăn nuôi lợn gây ra, nhiều hộ đã chuyển sang chăn nuôi gà.

Theo thống kê sơ bộ của UBND huyện Nga Sơn, trên địa bàn có 48 trang trại chăn nuôi lợn. Trong đó có không ít hộ ý thức bảo vệ môi trường rất kém. Tuy nhiên, công tác kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường ở đây rất lỏng lẻo.

“Cách đây 5 năm chúng tôi có tổng kiểm tra việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường của toàn bộ các trại lợn nhưng lâu nay chưa thực sự quan tâm. Sắp tới chúng tôi sẽ thanh kiểm tra để chấn chỉnh” – ông Thịnh Văn Huyên, Phó Chủ tịch UBND huyện Nga Sơn cho hay.

5 trang trại lợn tại huyện Như Xuân tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm

Năm 2017, UBND tỉnh Thanh Hóa có quyết định số 3642/QĐ-UBND về việc chấp thuận chủ trương đầu tư dự án trang trại chăn nuôi công nghiệp tập trung tại xã Xuân Hòa, huyện Như Xuân.

Chủ đầu tư là Công ty CP Lam Sơn Như Xuân, có địa chỉ tại thôn 8, xã Xuân Hòa. Mục tiêu đầu tư là chăn nuôi lợn thịt, công suất 50.000 con/năm, diện tích gần 34ha.

Đến tháng 10/2018, UBND tỉnh Thanh Hóa lại có quyết định điều chỉnh chủ trương đầu tư nâng diện tích sử dụng đất lên 39ha, công suất 60.000 con/năm.

Năm 2019, UBND tỉnh Thanh Hóa tiếp tục có quyết định số 5564/QĐ-UBND chấp thuận chủ trương đầu tư cho Công ty CP Đầu tư và Chăn nuôi Sơn Long Như Xuân, địa chỉ tại thôn Đồng Trình, xã Xuân Hòa.

mot-xa-o-thanh-hoa-oan-lung-cong-5-trang-trai-lon-hon-150ha-3.jpg — Trang trại nôi lợn ở phường Đông Sơn, Thị xã Bỉm Sơn xả thải vào giữa tháng 8 vừa qua và đã được cơ quan chức năng tỉnh Thanh Hóa vào cuộc

Mục tiêu của dự án là chăn nuôi heo nái sinh sản theo quy trình tập trung, công suất 4.600 con heo/tháng, trên tổng diện tích đất hơn 18ha.

Ngày 2/12/2020, UBND tỉnh Thanh Hóa cùng một ngày ra 2 quyết định, cụ thể tại quyết định số 5158, chấp thuận chủ trương đầu tư dự án trang trại nuôi heo nái công nghệ cao cho Công ty TNHH nông nghiệp Song Dương, diện tích hơn 30ha.

Tại quyết định số 5159 tỉnh Thanh Hóa chấp thuận cho Công ty TNHH nông nghiệp Golden Goat thực hiện dự án với tổng diện tích hơn 20ha. Cả hai công ty trên đều có công suất 5.000 con heo nái, 60 con heo đực phối giống, 12.600 con heo con theo mẹ.

Mới đây nhất, vào ngày 4/8/2021, UBDN tỉnh Thanh Hóa lại có quyết định số 2935/QĐ-UBND chấp thuận cho Công ty TNHH đầu tư và phát triển bất động sản Hoa Lư thực hiện dự án trang trại chăn nuôi tập trung kết hợp trồng, sản xuất giống cây trồng, cây lâm nghiệp và cây dược liệu, diện tích sử dụng đất khoảng 49,5ha, công suất 5.000 con lợn nái/năm và 60.000 con lợn thương phẩm/năm.

Ông Lê Văn Tuyên, Chủ tịch UBND xã Xuân Hòa cho biết, việc xã ông có 5 trang trại lợn là do tỉnh chấp thuận chủ trương. Thực tế địa phương cũng không muốn. Theo lý giải của ông Tuyên, có nhiều trang trại lợn như vậy không thể chánh khỏi việc ô nhiễm môi trường về sau này.

“Khi các ngành về kiểm tra, địa phương chỉ được tham gia ý kiến là có gần khu dân cư hay không, và có gần sông, suối hay không. Xã tôi sông suối cách xa, khu dân cư cũng cách xa so với quy định xây dựng trang trại. Tuy nhiên sẽ không chánh khỏi việc ô nhiễm không khí và mạch nước ngầm”, ông Tuyên cho biết.

Cũng theo ông Tuyên, hiện 5 trang trại lợn được chấp thuận chủ trương thì mới có một trang trại của Công ty Sơn Long Như Xuân đi vào hoạt động và đang nuôi thử nghiệm.

Công ty TNHH nông nghiệp Song Dương và Golden Goat đã được tỉnh Thanh Hóa cho chuyển đổi mục đích sử dụng đất, đơn vị đang tiến hành san gạt mặt bằng.

Ông Nguyễn Hữu Tuất, Phó Chủ tịch UBND huyện Như Xuân cho biết, Xuân Hòa là xã có diện tích rộng hơn 110km2, dân số chỉ hơn 3000 người. Huyện trên cơ sở ý kiến khảo sát của các ngành, căn cứ vào các quy định mà không vi phạm vào cái gì thì cũng thống nhất.

“Sau khi có chấp thuận chủ trương đầu tư, các đơn vị sẽ có đánh giá tác động môi trường. Đối với trách nhiệm của huyện sẽ rất sát từ khâu thẩm định, thiết kế, thi công. Trong quá trình vận hành, nếu có hiện tượng ô nhiễm môi trường huyện sẽ vào cuộc ngay.

Đến thời điểm hiện tại, trên địa bàn huyện có 13 trang trại, 5 cái đã đi vào hoạt động. Chúng tôi nhận thấy yếu tố nguy cơ ô nhiễm môi trường về lâu dài là sẽ có. Hướng của huyện, trong thời gian tới sẽ ưu tên tập trung cho phát triển trang trại gia cầm nhiều hơn”, ông Tuấn cho biết.

Cần một giải pháp tổng thể

Từ lâu, câu chuyện “một hộ chăn nuôi, cả làng khó thở” có lẽ đã không còn xa lạ gì với những ai quan tâm đến vấn đề môi trường và chất thải chăn nuôi. Trên các bài báo phản ánh về tình trạng ấy, vấn đề mà hầu hết người dân đều than thở đó là nước hồ hoặc sông, suối xung quanh khu chăn nuôi bị đổi màu đen và bốc mùi khó chịu.

Vấn đề ô nhiễm môi trường nước quanh các trang trại chăn nuôi xuất hiện ở hầu hết tất cả các địa phương đầu tư phát triển vào chăn nuôi. Khi nhìn lại cả một giai đoạn dài từ năm 2010 đến nay, nhóm nghiên cứu cho rằng, mức độ ô nhiễm của nước thải chăn nuôi tại Việt Nam đã có những chuyển biến đáng kể. “Giai đoạn trước khi có luật bảo vệ môi trường năm 2014, với sự phát triển chăn nuôi khá ồ ạt, vấn đề môi trường chăn nuôi lúc đó gần như lên đến đỉnh điểm”. TS. Trường Sơn đang công tác tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam cho biết.

Sau khi luật bảo vệ môi trường ra đời, các địa phương cũng đã rất chú trọng đến việc kiểm soát nguồn thải. “Bây giờ, nếu các trang trại không thực hiện các biện pháp xử lý thì sẽ bị phạt và yêu cầu đóng cửa ngay. Nhờ vậy, từ năm 2015 đến nay, chúng ta đã kiểm soát được các trang trại quy mô lớn rất tốt”, TS. Trường Sơn nhận xét. Ngoài ra, chính sách di dời các trang trại chăn nuôi ra ngoài khu dân cư cũng góp phần đáng kể trong việc giảm tác động môi trường của hoạt động chăn nuôi khi “trước kia, trong khu chỉ cần có một trang trại thôi là ngay lập tức các nhà xung quanh không thể chịu được. Còn bây giờ, muốn chăn nuôi là phải ra cánh đồng, hoặc cách khu vực dân cư thì mới được phép hoạt động”.

Mặc dù mức độ ô nhiễm có xu hướng giảm “nhưng chúng ta hoàn toàn có thể làm tốt hơn”. Chẳng hạn, với các cơ quan quản lý nhà nước, việc thanh kiểm tra các trang trại phải được áp dụng thường xuyên và xử phạt nghiêm ngặt. Đối với các hộ chăn nuôi, “cần nâng cao nhận thức của người dân và đưa chi phí môi trường vào chi phí sản xuất chứ không phải cứ mặc nhiên sản xuất rồi thải chất thải ra môi trường”, TS. Trường Sơn nói.

Về lâu dài, chiến lược của nhà nước cần phải quy hoạch được khu vực chăn nuôi căn cứ vào khả năng tiếp nhận ô nhiễm của môi trường, đồng thời, cần phải lựa chọn được giải pháp về mô hình chăn nuôi. Theo nhận định của TS. Trường Sơn, đã có nhiều nghiên cứu về công nghệ, giải pháp kỹ thuật, mô hình đơn lẻ “nhưng chúng ta vẫn đang chưa có các giải pháp cụ thể để phát triển bền vững. Muốn giải quyết triệt để thì cần có giải pháp tổng thể nhưng cũng khó thực hiện bởi tính liên kết giữa các giải pháp của mình còn yếu, mặt khác các nhà môi trường lúc nào cũng chỉ nghĩ đến xử lý môi trường thôi trong khi người sản xuất quan tâm đến hiệu quả kinh tế. Khi chăn nuôi mà việc xử lý lại vượt quá chi phí sản xuất, bán ra lỗ thì chả ai muốn làm cả”, TS. Trường Sơn nhấn mạnh. “Chẳng hạn như với các công nghệ như máy ép phân, các trang trại nhỏ sẽ không lựa chọn giải pháp này vì chi phí sản xuất sẽ tăng lên rất nhiều so với quy mô của trang trại”, ThS. Đức Anh lấy ví dụ.

Vậy làm thế nào để có một giải pháp tổng thể như vậy? Theo TS. Trường Sơn, điều đầu tiên là chính sách hỗ trợ của nhà nước phải đi đầu với việc liên kết nhà sản xuất - nhà khoa học với các nhà quản lý để tạo ra được những công nghệ với chi phí thấp hơn để người dân dễ tiếp cận. “Chẳng hạn thay vì công nghệ xử lý cuối đường ống thì chúng ta tiếp cận chủ động hơn, phát triển những loại thức ăn, công nghệ để ngay từ khi con vật nuôi ăn vào đã phát sinh ít chất thải, đồng thời cố gắng tận dụng chất thải để không phải xử lý nó nữa”, ThS. Đức Anh nói. Một điều quan trọng khác là phải thay đổi được nhận thức của chủ trang trại về trách nhiệm bảo vệ môi trường, bởi nếu không, “nhiều khi mình đưa ra giải pháp tốt nhưng người chăn nuôi không ý thức đó là việc họ cần phải làm thì sẽ chỉ thực hiện kiểu đối phó, cốt làm sao cho qua đợt kiểm tra xong lại trở lại trạng thái bình thường”, anh nói.

Thanh Xuân (Tổng hợp)