Bảo tồn biển, giải pháp phát triển bền vững ngành kinh tế mũi nhọn của Cà Mau

Để duy trì tăng trưởng, đảm bảo an sinh cho hàng vạn ngư dân nhưng vẫn đảm bảo môi trường sinh thái tự nhiên phát triển, Cà Mau luôn chú trọng vấn đề bảo tồn biển để khai thác bền vững cho các thế hệ sau.

Cà Mau đã thành lập Khu bảo tồn biển rộng 27.000 ha, bao gồm vùng biển xung quanh các cụm đảo Hòn Khoai, Hòn Chuối và Hòn Đá Bạc. Trong đó, diện tích các phân khu chức năng 18.000 ha (phân khu bảo vệ nghiêm ngặt 3.000 ha, phân khu phục hồi sinh thái 11.230 ha và phân khu dịch vụ - hành chính 3.970 ha) và vùng đệm 9.000 ha.

Thả con giống tái tạo nguồn lợi thủy sản là hoạt động thường xuyên của tỉnh Cà Mau.

Bảo tồn môi trường tự nhiên vốn có

Theo UBND tỉnh Cà Mau, Chủ tịch UBND tỉnh này vừa có Quyết định 1206/QĐ-UBND phê duyệt kế hoạch quản lý khu bảo tồn biển tỉnh Cà Mau giai đoạn 2025 – 2030 với tổng kinh phí gần 279 tỷ đồng. Kế hoạch nhằm thực hiện quản lý, bảo vệ và bảo tồn nguồn lợi thủy sản, các loài sinh vật biển, loài quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng, loài có giá trị kinh tế, khoa học sống trong khu bảo tồn. Đồng thời bảo vệ môi trường và các hệ sinh thái, cảnh quan tự nhiên gắn với phát triển du lịch sinh thái bền vững, cải thiện sinh kế của cộng đồng ngư dân địa phương, góp phần phát triển kinh tế biển.

Đảo Hòn Chuối (huyện Trần Văn Thời).

Theo đó, trong thời gian tới, tỉnh sẽ đẩy mạnh công tác duy trì chức năng các hệ sinh thái và chất lượng nơi sinh cư của các loài sinh vật, tăng mức độ bổ sung cho quần đàn của các loài sinh vật sinh sống xung quanh khu bảo tồn biển, giảm thiểu hoặc loại bỏ những tác động làm suy giảm chất lượng môi trường, cấu trúc của hệ sinh thái, đa dạng sinh học, nguồn lợi thủy sản và tài nguyên thiên nhiên.

Đặc biệt, bảo vệ, phục hồi và phát triển quần thể của các loài sinh vật đặc hữu, quý hiếm có giá trị bảo tồn như: Thằn lằn đuôi vàng (Cnemaspis psychedelica), sóc bông Hòn Khoai (Callosciurus honkhoiensis), bồ câu nicobar (Caloenas nicobarica), đại bàng biển bụng trắng (Haliaeetus leucogaster), san hô cành (Acropora spp.), tôm hùm đá (Panulirus homarus), trai bàn mai (Atrina vexillum), trai ngọc nữ (Pteria penguin)…

Tỉnh tiếp tục vận động 100% doanh nghiệp, cộng đồng ngư dân các địa phương có hoạt động du lịch sinh thái, nuôi trồng thủy sản,… trong khu vực khu bảo tồn biển ký cam kết tham gia bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ đa dạng sinh học, môi trường và phát triển bền vững; nâng cao năng lực cho cán bộ, người dân trong công tác bảo tồn biển; cải thiện và nâng cao đời sống của cộng đồng dân cư sống trong và xung quanh khu bảo tồn biển.

Cụm đảo Hòn Khoai nằm trong khu bảo tồn biển Cà Mau.

Hiện nay, tỉnh Cà Mau đang nghiên cứu xây dựng, ban hành Quy chế quản lý Khu bảo tồn biển với Đề án thành lập Ban Quản lý Khu bảo tồn, thu phí, lệ phí, phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí trong Khu bảo tồn biển tỉnh Cà Mau; đào tạo, tập huấn cho cán bộ quản lý Khu bảo tồn biển kỹ năng lập và triển khai hoạt động truyền thông cộng đồng về bảo tồn đa dạng sinh học nói chung và bảo tồn biển nói riêng; đào tạo về các kỹ năng lặn biển, kiến thức về thống kê, cập nhật thông tin, dữ liệu đa dạng sinh học.

Tỉnh cũng đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, mua sắm trang thiết bị chuyên dùng; tổ chức thả phao đánh dấu ranh giới Khu bảo tồn biển và xác lập ranh giới các phân khu chức năng trong Khu bảo tồn biển; đóng mới tàu kiểm ngư phục vụ cho công tác tuần tra, kiểm tra, giám sát, theo dõi, quản lý Khu bảo tồn biển, bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản, tìm kiếm cứu hộ cứu nạn trên biển.

Đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu, áp dụng hình thức bảo tồn để phục hồi và bảo tồn loài quý hiếm; tổ chức thả rạn nhân tạo làm nơi trú ẩn, sinh trưởng cho các loài thủy sản; quan trắc, thống kê, cập nhật thông tin, dữ liệu đa dạng sinh học và xây dựng cơ sở dữ liệu đa dạng sinh học; xây dựng bộ tiêu bản sinh vật biển; hỗ trợ tái định cư và chuyển đổi cơ cấu nghề nghiệp kết hợp mô hình phát triển du lịch sinh thái biển cho cộng đồng dân cư; quản lý rác thải nhựa đại dương nhằm bảo vệ môi trường sinh thái, bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản và cảnh quan thiên nhiên. Đồng thời tăng cường tổ chức tuần tra, giám sát, ngăn chặn và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật trong phân khu chức năng thuộc Khu bảo tồn biển.

Cà Mau có hơn 4.000 tàu cá các loại, kinh tế biển đóng góp quan trọng vào tăng trưởng hàng năm của tỉnh.

Nâng cao nhận thức, đóng mới 2 tàu kiểm ngư

Ông Nguyễn Việt Triều, Phó Chi cục trưởng phụ trách Chi cục Kiểm ngư tỉnh cho biết, biển Cà Mau nằm trong vùng ngư trường trọng điểm của quốc gia, trong đó khu bảo tồn biển rộng và trải dài từ Đông sang Tây, vì vậy nhu cầu phải trang bị phương tiện hiện đại phục vụ công tác tuần tra, quản lý là cấp thiết. Theo đó, trong Kế hoạch quản lý Khu bảo tồn biển tỉnh Cà Mau giai đoạn 2025-2030 sẽ đóng mới 2 tàu kiểm ngư thực hiện công tác thực thi pháp luật trên biển với mỗi tàu có chiều dài 26 m, rộng 6,25 m, vận tốc lớn nhất (đầy tải) đạt 25 hải lý/giờ.

Theo ông Triều, tổng nhu cầu kinh phí dự kiến thực hiện kế hoạch quản lý Khu bảo tồn biển tỉnh Cà Mau giai đoạn 2025-2030 là trên 278,8 tỷ đồng. Trong đó, nguồn từ ngân sách Trung ương 157 tỷ đồng, còn lại ngân sách địa phương và các nguồn vốn hợp pháp khác. Trong đó, ưu tiên cho nguồn vốn tập trung cho việc thả rạn nhân tạo làm nơi trú ẩn, sinh trưởng cho các loài thuỷ sản trong Khu bảo tồn biển; các hoạt động tuần tra, giám sát, ngăn chặn và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật trong phân khu chức năng thuộc Khu bảo tồn biển; thả phao ranh giới các phân khu chức năng của Khu bảo tồn biển, đóng mới tàu tuần tra… Đối với các hoạt động nghiên cứu, bảo tồn, tập trung vào việc áp dụng hình thức bảo tồn chuyển vị (ex-situ) để phục hồi và bảo tồn loài quý hiếm tại Khu bảo tồn biển. Cụ thể, hằng năm cho sinh sản nhân tạo các loài quý hiếm (rùa biển, sam, tôm hùm đá...) được ấp nở thành công thả về biển. Đối với rùa biển, được khảo sát tìm khu vựcc phù hợp và hằng năm có 1.000 trứng rùa biển được di dời từ Vườn Quốc gia Côn Đảo về Cà Mau để cho ấp nở thả về biển.

Ông Lê Văn Sử, Phó chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, cho biết, việc ban hành Kế hoạch quản lý Khu Bảo tồn biển giai đoạn 2025-2030 là thể hiện quyết tâm của địa phương trong duy trì chức năng các hệ sinh thái và chất lượng nơi sinh cư của các loài sinh vật; tăng mức độ bổ sung cho quần thể đàn của các loài sinh vật sinh sống xung quanh khu bảo tồn biển; giảm thiểu hoặc loại bỏ những tác động làm suy giảm chất lượng môi trường, cấu trúc của hệ sinh thái, đa dạng sinh học, nguồn lợi thuỷ sản và tài nguyên thiên nhiên.

Theo đó, các hoạt động du lịch sinh thái, nuôi trồng thuỷ sản trong khu vực Khu bảo tồn biển phải ký cam kết tham gia bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ đa dạng sinh học, môi trường và phát triển bền vững. Ông Lê Văn Sử nhấn mạnh: “Trước tiên, năng lực cho cán bộ, người dân trong công tác bảo tồn biển phải được nâng cao; đời sống của cộng đồng dân cư sống trong và xung quanh Khu bảo tồn biển phải được cải thiện mới mong thực hiện có hiệu quả theo kế hoạch”.

Đảo Hòn Khoai.

Việc thả phao đánh dấu ranh giới Khu bảo tồn biến và xác lập ranh giới các phân khun chức năng trong Khu bảo tồn biến tỉnh được quan tâm, khi dự kiến sẽ có 200 phao đánh dấu ranh giới, trong đó ưu tiên cho phân khu bảo vệ nghiêm ngặt tại cụm đảo Hòn Khoai, cụm đảo Hòn Chuối và cụm đảo Hòn Đá Bạc. Vùng phân khu phục hồi sinh thái, phân khu dịch vụ - hành chính, vùng đệm cũng sẽ được thả phao cảnh báo, bảo vệ.