Chủ động phòng, chống rét bảo vệ đàn vật nuôi

Chuẩn bị đón rét đậm, rét hại ở miền Bắc

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng Thủy văn Trung ương vào khoảng ngày 16/12, đợt không khí có cường độ mạnh sẽ ảnh hưởng đến nước ta gây ra đợt rét đậm, rét hại đầu tiên của mùa Đông năm 2023-2024, nhiệt độ thấp nhất có nơi xuống dưới 3 độ C.

Miền Bắc sắp đón một đợt không khí lạnh có cường độ mạnh gây mưa rét và ảnh hưởng đến đàn trâu, bò.

Phó Trưởng phòng Dự báo thời tiết (Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia) Nguyễn Văn Hưởng cho biết, khoảng ngày 16/12 sẽ có đợt gió mùa Đông Bắc mạnh ảnh hưởng đến nước ta. Do vậy từ đêm 16 trở đi, các tỉnh, thành phố miền Bắc, Bắc miền Trung có khả năng xảy ra rét đậm, rét hại trên diện rộng.

Trong đợt rét này, nhiệt độ thấp nhất tại vùng núi phía Bắc có khả năng xuống dưới 10 độ C; vùng núi cao xuống dưới 3 độ C. Đây là đợt rét đậm, rét hại trên diện rộng đầu tiên của mùa Đông năm 2023-2024 tại các tỉnh, thành phố miền Bắc, Bắc miền Trung.

Do ảnh hưởng của không khí lạnh nên từ ngày 17/12, các tỉnh, thành phố miền Trung có khả năng xảy ra đợt mưa vừa, mưa to. Từ ngày 16/12 trở đi, vịnh Bắc Bộ, khu vực Bắc và giữa Biển Đông có gió Đông Bắc mạnh cấp 6-7; sóng biển cao 3-5m; biển động mạnh...

Khoảng ngày 18 và 19/12, không khí lạnh tăng cường tiếp tục ảnh hưởng đến nước ta. Các tỉnh, thành phố miền Bắc ít mây về đêm và sáng. Vùng núi cao ở phía Bắc có khả năng xảy ra hiện tượng băng giá, sương muối...

Theo dự báo từ ngày 16/12, các tỉnh miền Bắc, khu vực Thanh Hóa, Nghệ An có khả năng xảy ra một đợt rét đậm trên diện rộng với nhiệt độ thấp nhất dưới 10 độ C, vùng núi cao dưới 3 độ C.

Trưởng phòng Dự báo thời tiết nhận định, sau đợt không khí lạnh ngày 16/12, ngày 18 - 19/12, miền Bắc tiếp tục bị ảnh hưởng bởi một đợt không khí lạnh mạnh nữa. Khu vực miền Bắc ít mây về đêm và sáng, vùng núi cao có thể xuất hiện băng giá và sương muối.

"Hiện tượng này sẽ ảnh hưởng đến hoạt động nuôi trồng, chăm sóc, chăn thả gia súc, gia cầm", ông Hưởng cảnh báo.

Thời tiết rét đậm, rét hại là nguyên nhân dẫn đến trâu, bò bị chết

Do tập quán thả rông trâu, bò trong rừng, không có chuồng trại đủ ấm đã khiến hàng trăm con trâu, bò của người dân các huyện miền núi Kỳ Sơn, Tương Dương, Quế Phong, Quỳ Châu (Nghệ An) bị chết rét trong đợt rét đậm, rét hại trong những mùa đông trước.

Không được chăm sóc tốt trong những ngày rét đậm, rét hại trâu, bò sẽ chết rất cao.

Đợt rét đậm rét hại của mùa đông năm 2022, theo báo cáo của Phòng NN&PTNT huyện Kỳ Sơn và số liệu sơ bộ từ một số xã báo lên thì hiện toàn huyện có gần 100 con trâu, bò bị chết do giá rét. Các xã bị thiệt hại nặng gồm: Xã Na Ngoi bị chết gần 50 con trâu, bò; xã Huồi Tụ khoảng 10 con trâu, bò; xã Phá Đánh chết 1 con bò; xã Nặm Cắn cũng chết vài con. Ngoài ra, các xã như Keng Đu, Mỹ Lý, Bắc Lý, Nậm Càn… cũng đã có gia súc bị chết rét nhưng chưa thống kê được… Trước tình hình đó, UBND huyện đã chỉ đạo các xã tích cực tuyên truyền, vận động bà con triển khai các biện pháp phòng, chống rét cho đàn gia súc, chủ động nguồn thức ăn để nuôi trâu, bò trong đợt giá rét.

Còn theo Phòng NN&PTNT huyện Quế Phong cho biết: Do nhiệt độ giảm quá thấp nên toàn huyện hiện có trên 90 con trâu, bò bị chết (chủ yếu là bê, nghé bị chết). Trong đó, xã Nậm Nhóng bị chết 56 con trâu, bò; xã Quang Phong chết 5 con trâu, bò… đa số số trâu, bò chết rét chủ yếu là thả rông trong rừng.

Tại các huyện vùng cao khác như Quỳ Châu; Quỳ Hợp; Tương Dương; Con Cuông… nhiệt độ cũng xuống thấp trong những ngày qua. Theo thông tin sơ bộ thì các huyện nói trên đều đã có trâu, bò chết vì thời tiết giá rét. Số gia súc bị chết đa số là đang thả rông trong rừng, không kịp lùa về để có các biện pháp chống rét kịp thời.

Tại các huyện miền núi Hương Sơn, Hương Khê, Vũ Quang (tỉnh Hà Tĩnh) cũng thường xuyên hứng chịu những đợt rét đậm, rét hại kéo dài làm trâu bò của các hộ gia đình nông dân chết hàng loạt.

Ông Trần Quang Hòa, Trưởng Phòng NN-PTNT huyện Hương Sơn, cho biết, mùa đông, nhiệt độ ở huyện miền núi Hương Sơn thường thấp hơn khu vực đồng bằng, không những làm trâu, bò và vật nuôi chết, rét đậm, rét hại còn làm gia tăng nguy cơ phát sinh bệnh trên gia súc như: viêm phổi, tụ huyết trùng, lở mồm long móng.

Chủ động phòng chống rét cho đàn vật nuôi

Để phòng tránh rét cho vật nuôi và giảm thiệt hại do rét đậm, rét hại gây ra, chính quyền cần thành lập Ban Chỉ đạo phòng, chống đói, rét gia súc, gia cầm, đôn đốc các xã xuống tận thôn bản, hộ gia đình tập trung phòng, chống đói, rét và dịch bệnh cho vật nuôi. Hướng dẫn bà con lợp kín tất cả chuồng trại bằng phên nứa, bạt, giữ nền chuồng sạch sẽ khô ráo và lót ấm bằng rơm, rạ, cỏ khô.

Che chắn, sưởi ấm cho trâ, bò để bảo vệ đàn vật nuôi

Để bảo đảm đủ thức ăn cho đàn gia súc trong tiết trời lạnh giá, cần hướng dẫn các hộ gia đình thực hiện các biện pháp bảo quản và dự trữ thức ăn, nhất là rơm rạ. Tận dụng diện tích đất trống trồng cỏ voi, các sản phẩm nông nghiệp như khoai, sắn, ngô để ủ chua làm tăng nguồn thức ăn cho trâu, bò. Vào những ngày trời rét đậm, rét hại cần bổ sung thêm thức ăn tinh và nước muối pha loãng để bổ sung dinh dưỡng, tăng sức đề kháng, đảm bảo cho đàn gia súc phát triển khỏe mạnh, thời điểm rét kéo dài, cần dùng bạt quây kín chuồng để giữ ấm cho đàn gia súc và vật nuôi.

Tuyệt đối không đưa trâu, bò đi chăn thả hoặc đi làm khi nhiệt độ ngoài trời xuống dưới 12 độ C. Cần dự trữ và cung cấp đủ thức ăn thô xanh, thức ăn tinh cho vật nuôi, bổ sung muối, khoáng và vitamin khi nhiệt độ xuống dưới 12 độ C để tăng sức đề kháng cho vật nuôi. Tiêm phòng vắc-xin dịch bệnh lở mồm long móng, tụ huyết trùng và dịch tả cho trâu, bò. Để bảo đảm cho trâu, bò và vật nuôi không bị chết do rét, các cơ quan chức năng khuyến cáo đến bà con nông dân và hướng dẫn chăm sóc cho trâu, bò cụ thể như sau:

Chuồng trại: Cần chủ động gia cố, che chắn đảm bảo chuồng trại đủ ấm, không bị gió lùa, mưa hắt làm ẩm, ướt nền chuồng. Ngoài ra thì cần sử dụng rơm rạ, cỏ khô lót chuồng cho đàn trâu bò trong mùa đông sẽ làm giảm đáng kể ảnh hưởng thời tiết lạnh đến gia súc, che chắn chuồng trâu, bò bằng bạt hoặc các tấm phên, các bao tải đan lại.

Quản lý đàn trâu bò: Những ngày trời rét dưới 150C nên đưa trâu bò về chỗ nuôi nhốt có kiểm soát, giữ gia súc tại chuồng, không nên chăn thả. Trong những ngày giá rét bổ sung thức ăn tinh cho trâu, bò (ngô, sắn, cám gạo, thức ăn hỗn hợp,…) để tăng cường sức đề kháng. Đặc biệt khi nhiệt độ xuống dưới 120C thì cần áp dụng phương pháp đốt lửa chống rét. Có thển dùng xô, chậu cũ để đựng củi trấu, cần nhóm củi bén ở ngoài chuồng cho bớt khói rồi mới đưa vào trong chuồng. Khi đốt lửa chống rét thì người chăn nuôi cần chú ý nhất tới vị trí đốt. Cần đặt khay lửa ở cuối chuồng để khói không tạt vào mặt trâu, bò và đặt tránh xa chất độn chuồng, bạt che để đề phòng bén lửa gây cháy. Bên cạnh đó, có thể sử dụng áo chống rét cho trâu bò trong suốt thời gian rét. Khi mặc áo cho trâu bò cần chú ý chiều dài áo phủ từ thân đến hết đuôi, chiều ngang vừa đủ choàng qua thân con vật là được.

Cung cấp thức ăn và nước uống tại chuồng: Vào những ngày bình thường, người chăn nuôi cho mỗi trâu bò trưởng thành ăn khoảng 25 – 30 kg thức ăn thô và 1 – 1,5kg thức ăn tinh, chia làm hai lần. Nếu vào ngày rét đậm, rét hại dưới 150C thì cần điều chỉnh tăng lượng thức ăn tinh lên khoảng 2kg/con/ngày để bổ sung năng lượng giúp trâu bò chống lại giá rét. Chú ý cho trâu, bò ăn thức ăn thô trước rồi mới cho ăn thức ăn tinh, uống nước vì nếu cho ăn thức ăn tinh hay uống nước trước thì trâu, bò có cảm giác no dẫn đến ăn ít thức ăn thô. Ngoài ra để tăng sức đề kháng cho trâu, bò, người chăn nuôi cần chú ý bổ sung vitamin tổng hợp và muối khoáng; cho trâu bò uống thêm nước muối bằng cách pha nước ấm 37 – 380C với muối nồng độ 0,1 – 0,3% tương đương 10 – 30gam muối/10 lít nước. Người chăn nuôi cần có biện pháp trồng, chế biến và dự trữ thức ăn cho trâu bò, đặc biệt là thức ăn thô vào mùa đông.  Đây là việc làm hết sức quan trọng vì chỉ khi cung cấp thức ăn đầy đủ thì trâu, bò mới có đủ năng lượng chống lại giá rét. Người chăn nuôi có thể phơi khô cỏ, phụ phẩm nông nghiệp hoặc ủ chua một số loại cỏ, thân cây ngô để chủ động nguồn thức ăn, nâng cao giá trị dinh dưỡng và khả năng tiêu hóa các loại thức ăn này.

Công tác vệ sinh thú y: Đảm bảo vệ sinh chuồng trại sạch sẽ có vai trò rất quan trọng cần được làm thường xuyên, giúp hạn chế các tác nhân gây bệnh. Hàng ngày cần quyét dọn vệ sinh chuồng trại, thu gom chất thải để xử lý hạn chế gây ô nhiễm môi trường;  định kỳ phun thuốc khử trùng 2-3 tuần một lần. Có thể sử dụng một số loại thuốc sát trùng như: Virkon, HanIodin, Benkocid…theo hướng dẫn của nhà sản xuất ghi trên bao bì sản phẩm. Thực hiện tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh cho trâu, bò theo quy định như: Tụ huyết trùng, lở mồm long móng, viêm da nổi cục trâu bò…