Thúc đẩy phát triển chăn nuôi hữu cơ để hướng tới một nền nông nghiệp an toàn, bền vững

Bảo vệ môi trường sinh thái từ chăn nuôi hữu cơ 

Chăn nuôi hữu cơ là một phần trong sản xuất nông nghiệp hữu cơ, sử dụng các nguồn thức ăn tự nhiên, không sử dụng thức ăn có thành phần biến đổi gen, thức ăn tăng trọng, kháng sinh, chất kích thích tăng trưởng, đồng thời bảo đảm cho động vật có môi trường sống thoải mái nhất và bảo vệ môi trường sinh thái. Ngoài ra, chăn nuôi hữu cơ cũng góp phần giải quyết các thách thức mà cả thế giới phải đối mặt như dịch bệnh, biến đổi khí hậu, ô nhiễm nước, góp phần vào công tác đa đạng sinh học, lưu giữ các nguồn gen quý.

Trong thực tế, việc phát triển công nghiệp hoá – hiện đại hoá nông nghiệp ở nước ta đã mang lại những thành tựu to lớn về nông nghiệp. Tuy nhiên, những thành tựu đó của ngành chăn nuôi cũng dẫn đến nhiều hệ luỵ như: chất thải chăn nuôi gây ô nhiễm môi trường, nguồn thực phẩm chăn nuôi không bảo đảm chất lượng về tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Vì vậy, việc phát triển nông nghiệp hữu cơ nói chung, chăn nuôi hữu cơ nói riêng trở thành vấn đề cấp bách, nhất là thời điểm Việt Nam đang hội nhập sâu rộng với quốc tế.

Tại Việt Nam, theo công bố của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), tỷ lệ sản phẩm chăn nuôi hữu cơ đạt từ 1%-2% so với tổng sản phẩm chăn nuôi. Các sản phẩm chăn nuôi tiềm năng, đã được chứng nhận hữu cơ và được ưu tiên như sữa, mật ong, yến sào, thịt gia súc, gia cầm.

Mô hình chăn nuôi hợp vệ sinh giúp bảo vệ môi trường tại Hà Giang

Trại nuôi gà của anh Nguyễn Năng Cường ở ấp Thạnh Hiệp, xã Thạnh Đông, huyện Tân Châu có diện tích 2,4 ha, quy mô nuôi khoảng 9.000 con. Hiện anh nuôi giống gà ri Lượng Huệ (Hải Phòng); khu vực nuôi được bố trí ở nơi cao ráo, dễ thoát nước; chuồng trại thiết kế bảo đảm lưu thông không khí và có tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng tự nhiên, thuận lợi cho ăn, uống, vận động của gà. Trong quá trình nuôi, anh thường xuyên tiêu độc khử trùng, thực hiện các biện pháp ngăn ngừa dịch bệnh để duy trì sức khoẻ tốt cho đàn gà.

“Khi phối trộn thức ăn, tôi tăng tỷ lệ bắp nên chất lượng thịt tốt hơn. Ngoài ra, tôi còn tận dụng những phụ phẩm trong nông nghiệp, thức ăn có sẵn tại địa phương như bắp, cám... ủ men vi sinh, qua đó, giúp tăng cường hệ tiêu hoá, tăng sức đề kháng, hạn chế dịch bệnh, giảm chi phí chăn nuôi” - anh Cường nói.

Tuy nhiên, theo anh Cường, chăn nuôi hữu cơ còn là hình thức mới, có nhiều tiêu chí cần phải tuân thủ, chi phí sản xuất cao nên giá thành sẽ cao hơn so với chăn nuôi truyền thống, do đó, nông dân còn e ngại về vấn đề đầu ra. Anh mong muốn ngành chức năng tuyên truyền, phổ biến rộng rãi về chăn nuôi hữu cơ; đồng thời hỗ trợ xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm, liên kết sản xuất – tiêu thụ các sản phẩm từ chăn nuôi hữu cơ, từ đó tạo thuận lợi cho hình thức chăn nuôi này phát triển bền vững.

Theo TS. Nguyễn Văn Bắc - Phó trưởng Văn phòng Thường trực tại Nam bộ, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, chăn nuôi hữu cơ là một trong những chủ trương, chính sách của Bộ NN&PTNT, đặc biệt trong những năm gần đây đã có những quy chuẩn về chăn nuôi hữu cơ. Tây Ninh được Bộ NN&PTNT xác định là một trong những trọng điểm chăn nuôi của cả nước. Sắp tới, tỉnh sẽ có nhiều cơ sở chăn nuôi an toàn cấp huyện và khả năng là cấp tỉnh. Đây là điều kiện thuận lợi để ngành chăn nuôi của tỉnh phát triển hoặc xuất khẩu các sản phẩm chăn nuôi ra thị trường thế giới.

“Tại Tây Ninh có rất nhiều doanh nghiệp đang đầu tư theo hướng chăn nuôi hữu cơ, như trang trại bò sữa ở Bến Cầu của Công ty Vinamilk, hoặc các trang trại chăn nuôi theo tiêu chuẩn Halal xuất khẩu sản phẩm sang nước Hồi giáo, nhiều doanh nghiệp như Tập đoàn Hùng Nhơn kết hợp với De Heus... để triển khai các dự án này. Bên cạnh đó, chăn nuôi nông hộ ở Tây Ninh còn khá nhiều, đây cũng là một trong những đối tượng cung cấp thực phẩm rất quan trọng cho tỉnh. Hằng năm, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đều có những dự án, chương trình đào tạo, tập huấn về chăn nuôi hữu cơ, qua đó giúp cho các hộ chăn nuôi ở Tây Ninh có thể triển khai một cách tốt nhất trong thời gian tới”- TS. Nguyễn Văn Bắc cho biết.

Một yếu tố rất quan trọng nữa trong chăn nuôi hữu cơ là các trang trại phải đáp ứng được các phúc lợi động vật, khuyến khích chăn nuôi bảo đảm tập tính, bản năng của vật nuôi, như đối với gà phải có sàn đậu, có chỗ bới; heo mới phối giống nên nuôi theo hình thức nhóm heo sẽ tốt hơn nuôi từng con trong cũi... Người chăn nuôi nên tham khảo các quy chuẩn chăn nuôi hữu cơ của Việt Nam, hoặc thông qua Trung tâm Khuyến nông, các đơn vị trong ngành Nông nghiệp để tham quan, học hỏi kinh nghiệm, nắm được các tiêu chuẩn, yêu cầu về chăn nuôi hữu cơ và từng bước áp dụng tại cơ sở của mình.

TS. Nguyễn Văn Bắc chia sẻ: “Có thể nói, chăn nuôi hữu cơ hiện nay là một vấn đề khá mới, cho nên thách thức đầu tiên đó là về nhận thức –  nhận thức đối với người quản lý và với người chăn nuôi. Do vậy, trước hết cần phải tăng cường công tác tuyên truyền; các Trung tâm Khuyến nông cần tăng cường triển khai các mô hình về chăn nuôi hữu cơ để nông dân đến tham quan, học tập; những chủ trương, chính sách cũng cần phải được bổ sung, hoàn thiện để sát với thực tế, từ đó mới có thể nhân rộng mô hình.

Chăn nuôi nói chung và chăn nuôi hữu cơ nói riêng là một ngành cần có sự ổn định về đất đai, về quy hoạch, do đó, về phía chính quyền địa phương cũng cần có những quy hoạch về chăn nuôi. Ngoài ra, do đây là một sản phẩm mới nên cần tạo ra những chuỗi liên kết từ sản xuất đến người tiêu dùng, để sản phẩm này thực sự có hiệu quả và sự ổn định”.

Hiệu quả từ mô hình chăn nuôi gắn bảo vệ môi trường ở Hà Giang

Để hạn chế dịch bệnh cũng như bảo vệ môi trường, những năm qua các chủ trang trại, gia trại và người chăn nuôi trên địa bàn tỉnh Hà Giang đã chú trọng đầu tư xây dựng chuồng trại, dùng công nghệ xử lý chất thải. Qua đó, giúp người chăn nuôi chủ động trong công tác phòng dịch bệnh, kiểm soát ô nhiễm môi trường, nâng cao thu nhập xóa đói giảm nghèo và vươn lên làm giàu.

Trong những năm qua, tỉnh Hà Giang đã tập trung nguồn lực để triển khai nhiều mô hình giảm nghèo, dự án hỗ trợ sản xuất. Qua đó, đã có hàng chục nghìn hộ nghèo được hỗ trợ giống, vốn và được tiếp cận với tiến bộ khoa học-kỹ thuật để phát triển sản xuất, nâng cao đời sống.

Theo đó, các hộ dân đóng góp thêm tiền mua con giống, công tu sửa chuồng trại, trồng thức ăn chăn nuôi. Các dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, nhân rộng mô hình giảm nghèo được triển khai theo hình thức nuôi luân chuyển, có thu hồi, nhằm bảo toàn nguồn vốn, tăng cơ hội tiếp cận chính sách và khuyến khích sự tích cực, chủ động tham gia của người nghèo.

Tại các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa trước đây việc xử lý chất thải chăn nuôi của các hộ dân còn hạn chế do tập quán chăn nuôi của bà con còn lạc hậu, chủ yếu là chăn nuôi nhỏ, lẻ.

Phần lớn các hộ chăn nuôi thuộc đối tượng hộ nghèo nên không có khả năng xây dựng hệ thống xử lý chất thải chăn nuôi theo đúng quy định. Nhiều hộ sử dụng phân gia súc để bón ruộng, nương nên không xây dựng hệ thống xử lý chất thải khép kín. Trong đó, không khí và nguồn nước là yếu tố bị ảnh hưởng nhiều nhất, gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe cũng như tạo ra những hệ lụy tiêu cực trong đời sống hàng ngày.

Để khắc phục tình trạng này, Sở NN&PTNT tỉnh Hà Giang đã chỉ đạo ngành chăn nuôi tập trung chăn nuôi theo hướng trang trại, áp dụng các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học để góp phần bảo vệ môi trường.

Theo lãnh đạo Chi cục Chăn nuôi và thú y, thực hiện định hướng phát triển chăn nuôi theo hướng bền vững, trong năm qua, Sở NN&PTNT tỉnh Hà Giang đã chỉ đạo ngành chăn nuôi tập trung chăn nuôi theo hướng trang trại, áp dụng các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học để góp phần bảo vệ môi trường.

Bên cạnh đó, Chi cục Chăn nuôi và Thú y đã mở 21 lớp tập huấn để hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi lợn theo hướng an toàn sinh học cho 840 lượt người tham gia; thực hiện thí điểm mô hình chăn nuôi lợn áp dụng các biện pháp an toàn sinh học tại huyện Vị Xuyên và TP. Hà Giang. Hiện nay, người dân đã chú trọng đến việc bảo vệ sức khỏe vật nuôi thông qua việc xử lý chất thải bằng hệ thống Biogas, đệm lót sinh học và ủ phân để xử lý môi trường chăn nuôi.

Điển hình, tại huyện Quản Bạ đã thí điểm triển khai thực hiện mô hình chăn nuôi gắn với xây dựng chuồng trại đảm bảo vệ sinh môi trường tại xã Thanh Vân. Anh Dương Xuân Thành, thôn Lùng Cáng, xã Thanh Vân chia sẻ: Được chính quyền địa phương khuyến khích, vận động đổi mới tư duy và hỗ trợ một phần kinh phí, cuối năm ngoái, gia đình anh Thành đã xây dựng khu chuồng trại mới có hệ thống xử lý nước thải. So với trước đây thì chuồng trại đã đảm bảo vệ sinh môi trường, đàn gia súc sinh trưởng và phát triển tốt.

Cũng giống như hộ anh Thành, gia đình anh Hùng Văn Sinh, ở thôn Lùng Cáng đã đầu tư gần 100 triệu đồng để xây dựng chuồng bò có 6 ngăn. Anh Sinh cho biết, sau khi được chính quyền địa phương vận động đổi mới tư duy xây dựng chuồng trại và hỗ trợ 20 triệu đồng, gia đình anh đã tham gia thực hiện ngay. Được Nhà nước hỗ trợ xây dựng chuồng trại theo thiết kế, kiên cố, dễ vệ sinh giúp hạn chế được bệnh tật cho đàn gia súc, có thể phòng chống rét cho đàn bò vào mùa đông nên gia đình tôi rất yên tâm để phát triển chăn nuôi lâu dài.

Cũng giống như hộ anh Thành, gia đình anh Hùng Văn Sinh, ở thôn Lùng Cáng đã đầu tư gần 100 triệu đồng để xây dựng chuồng bò có 6 ngăn. Anh Sinh cho biết, sau khi được chính quyền địa phương vận động đổi mới tư duy xây dựng chuồng trại và hỗ trợ 20 triệu đồng, gia đình anh đã tham gia thực hiện ngay. Được Nhà nước hỗ trợ xây dựng chuồng trại theo thiết kế, kiên cố, dễ vệ sinh giúp hạn chế được bệnh tật cho đàn gia súc, có thể phòng chống rét cho đàn bò vào mùa đông nên gia đình tôi rất yên tâm để phát triển chăn nuôi lâu dài.

Hướng tới phát triển nền nông nghiệp sạch, an toàn

Trong thời gian tới, ngành chăn nuôi tỉnh Hà Giang tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền cho người dân về tầm quan trọng của việc xử lý môi trường chăn nuôi. Tập trung phát triển chăn nuôi theo hướng trang trại đầu tư vào các hệ thống xử lý chất thải đạt tiêu chuẩn của Nhà nước.

Các trang trại xây mới phải nằm trong quy hoạch, phải có hồ sơ thiết kế, báo cáo đánh giá tác động môi trường theo quy định của pháp luật. Với các hộ chăn nuôi nhỏ, lẻ tuyên truyền hướng dẫn người dân sử dụng đệm lót sinh học, ủ phân trong chăn nuôi nhằm bảo vệ môi trường và phát triển chăn nuôi bền vững.

Việc thực hiện các giải pháp bảo vệ môi trường trong chăn nuôi đang từng bước góp phần làm giảm ô nhiễm môi trường. Qua đó giúp nông dân vừa phát triển sản xuất chăn nuôi đạt hiệu quả kinh tế cao nhưng cũng vừa bảo đảm vệ sinh môi trường, ngăn ngừa những tác động tiêu cực đến sức khỏe con người, hướng tới phát triển nền nông nghiệp sạch, an toàn.

Trong thời gian tới, ngành chăn nuôi tỉnh Hà Giang tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền cho người dân về tầm quan trọng của việc xử lý môi trường chăn nuôi. Tập trung phát triển chăn nuôi theo hướng trang trại đầu tư vào các hệ thống xử lý chất thải đạt tiêu chuẩn của Nhà nước.

Các trang trại xây mới phải nằm trong quy hoạch, phải có hồ sơ thiết kế, báo cáo đánh giá tác động môi trường theo quy định của pháp luật. Với các hộ chăn nuôi nhỏ, lẻ tuyên truyền hướng dẫn người dân sử dụng đệm lót sinh học, ủ phân trong chăn nuôi nhằm bảo vệ môi trường và phát triển chăn nuôi bền vững.

Việc thực hiện các giải pháp bảo vệ môi trường trong chăn nuôi đang từng bước góp phần làm giảm ô nhiễm môi trường. Qua đó giúp nông dân vừa phát triển sản xuất chăn nuôi đạt hiệu quả kinh tế cao nhưng cũng vừa bảo đảm vệ sinh môi trường, ngăn ngừa những tác động tiêu cực đến sức khỏe con người, hướng tới phát triển nền nông nghiệp sạch, an toàn.